Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen/eğitmen tarafından sunulan eğitim dersi formatında olup, iş sağlığı ve güvenliği konusunun tarihsel gelişimini anlatmaktadır.
- Video, eski dönemlerden başlayarak iş sağlığı ve güvenliği konusundaki önemli bilim adamlarını tanıtarak, Rönesans ve Reform dönemlerindeki çalışmaları ele almaktadır. Ardından Sanayi devrimi sonrası İngiltere'deki yasal düzenlemeler ve 1919 yılında kurulan ILO'nun önemi anlatılmaktadır. Son bölümde ise Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliği alanındaki düzenlemelerin kronolojik gelişimi, Tanzimat öncesi ve sonrası dönemdeki önemli yasal düzenlemeler detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Video, sınavlarda çıkabilecek önemli bilgileri vurgulayarak öğrencilere yardımcı olmayı amaçlamakta ve iş güvenliği alanındaki düzenlemelerin tarihsel gelişimini kapsamlı bir şekilde sunmaktadır.
- Tarihsel İş Sağlığı ve Güvenliği Gelişimi
- Mısır piramitlerinin yapımı sırasında çalışanlarda bel sorunlarının görüldüğüne dikkat çeken İmhotep mühendisi vardır.
- Hammurabi Kanunları, tarihte bilinen ilk yasalarda iş sağlığı ve iş güvenliği temellerinin atıldığına dikkat çekilmektedir.
- Herodot, çalışanların yüksek enerjili besinlerle beslenmeleri gerektiğini vurgulamıştır.
- 00:58Eski Çağda İş Sağlığı ve Güvenliği
- Modern tıbbın babası olarak bilinen Hipokrat, ilk defa kurşun maddesinin zehirleyici etkilerinden söz etmiştir.
- Pilini, tozlara karşı korunmanın sağlanabilmesi amacıyla çalışanların başlarına poşet geçirmeleri gerektiğini ifade etmiştir.
- Juvenal, çalışanların ayaklarında görülen varis oluşumunda ve demircilerde görülen göz hastalıklarına yönelik tespitlerde bulunmuştur.
- 02:10Rönesans ve Reform Dönemi Çalışmaları
- Rönesans ve reform dönemlerinde Paracelsus, Agrikola ve Ramazzini'nin sağlık ve güvenlik sorunlarının analizi ve çözümlenmesi için önemli çalışmaları olmuştur.
- Paracelsus, kurşun ve civa zehirlenmelerinden bahsetmiş ve ilk iş hekimliği kitabını yazmıştır.
- Agrikola, dünyada bilinen ilk mineroloji bilgini olup kitabının ismi "De Re Metallica" (Coca-Cola benzetmesiyle hatırlanabilir) olarak bilinmektedir.
- 03:52Bernardino Ramazzini
- Bernardino Ramazzini, iş sağlığı güvenliği kavramının kurucusu olarak bilinmektedir.
- Kitabı "De Morbis Artificum Diatriba" (Ramazan'da orucum benzetmesiyle hatırlanabilir) meslek hastalıkları kitabıdır.
- Ergonominin kurucusu olan Ramazzini, sağlık personellerinin hastalara "ne iş yapıyorsun?" sorusunun sorulmasını önererek hasta muayenelerinde bu alışkanlığın kazanmasını sağlamıştır.
- 05:04Sanayi Devrimi ve İş Sağlığı
- Sanayi devrimi ilk olarak İngiltere'de ortaya çıkmış ve fabrika sistemlerine geçilmiştir.
- Fabrika sistemlerine geçildiği için tarihte görülmeyen üretim artışları yaşanmış ve işçi sınıfı ortaya çıkmıştır.
- Pervikal Pot, İngiltere'de baca temizleme işlerinde çalışanların kanser hastalığına yakalanmasına yönelik çalışmalar yapmış ve buna bağlı olarak baca temizleyicileri kanunu çıkarılmıştır.
- 06:18İlk Fabrikalar Kanunu
- İlk fabrikalar kanunu (Çırakların Sağlığı ve Morali adlı yasa) çocuk işçilerin günlük 12 saat ve haftalık 58 saat olarak çalışma sürelerini sınırlandırmıştır.
- Bu kanun 1833 yılına kadar uygulanamamış, Michael Sedler'in parlamentoya yeni bir yasa önerisi getirmesiyle 1833 yılında fabrikalar yasasının yürürlüğe girmesi sağlanmıştır.
- 1833 yasasında 9 yaşın altındaki çocukların çalıştırılması, 18 yaşından küçüklerin gece çalıştırılması ve 18 yaşından küçüklerin gündelik 12 saatten fazla çalıştırılması yasaklanmıştır.
- 08:16Çalışma Saati ve Uluslararası Çalışma Örgütü
- Maden sektöründe çalışmalar yapılmış ve kadınların ve 10 yaşından küçük çocukların madenlerde çalıştırılması yasaklanmıştır.
- 10 saat yasası çıkarılmış ve iş yeri denetim ve iş müfettişliği yapısı oluşturulmuştur.
- 1919 yılında kurulan Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), başlangıçta Birleşmiş Milletler'e bağlı bir organizasyon olarak kurulmuş, 1946 yılında Birleşmiş Milletler ile imzaladığı anlaşma ile bağımsız bir uzmanlık kuruluşu halini almıştır.
- 11:10Türkiye'de İş Sağlığı ve Güvenliği
- Teknolojik gelişmeler Anadolu topraklarına geç geldiğinden, iş güvenliği alanında yapılan düzenlemelerde de geç kalmıştır.
- Tanzimat'tan önceki dönemde Osmanlı İmparatorluğu'nda mevcut üretim şeklinin zanaatkarlara dayalı olmasıyla bağlantılı olarak dini esaslara dayalı meslek örgütlenmeleri olan esnaf zaviyeleri, fetüvvetname adlı kurullar zincirine dayalı olarak yönetilmiştir.
- Fetüvvetname zamanla loncalar halini almış ve bu loncalarda esnaf ve zanaatkarlar kendi sorunlarını serbest bir şekilde görüşüp ortak kararlar alabilmektedir.
- 12:41Osmanlı Dönemi İş Sağlığı ve Güvenliği Düzenlemeleri
- Loncalar içinde yardım sandığı bulunuyor ve bu sandık hastalanan lonca üyelerinin tedavileri, yaşlılık sonucu işe bırakan ve muhtaç duyan kişiler için kullanılıyor.
- 1865 tarihli Dilaver Paşa Nizamnamesi, Osmanlı İmparatorluğu döneminde iş sağlığı ve güvenliği alanında ilk düzenlemeleri içermekte ve Ereğli kömür havzasında uygulanmıştır.
- Dilaver Paşa Nizamnamesi ile işçilerin çalışma süresinin dışında dinlenme süreleri verilmesi, işlere yatacak yer sağlanması ve işçi ücretlerin öncelikli olarak ödenmesi gibi düzenlemeler yapılmıştır.
- 14:12Osmanlı Dönemindeki Diğer Düzenlemeler
- Osmanlı döneminde ilk medeni kanun olan Mecelle'de, işçinin işverenin kusuruyla zarara uğraması halinde işverene zararın tazmin yükümlülüğü getirilmiş ve ücretlerin ayni olarak ödenmesi yasaklanmış.
- 1921 yılında 151 sayılı Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Mütealik Kanun ile madenlerde 18 yaşından küçüklerin çalıştırılması yasaklanmış ve gündelik çalışma süresi 8 saatte sınırlandırılmıştır.
- 1926 yılında 308 sayılı İş Kanunu, Türkiye'de çalışma hayatını düzenlemek amacıyla meydana getirilen ilk iş kanunudur.
- 17:30Cumhuriyet Dönemindeki İş Kanunları
- 2003 yılında Avrupa Birliği'ne uyum süreciyle 4857 sayılı İş Kanunu yürürlüğe girmiştir.
- 2006 yılında 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu çıkarılmıştır.
- 2012 tarihinde 6331 sayılı İş Sağlığı Güvenlik Kanunu kabul edilmiş ve yayınlanması itibariyle 6 aylık süreçte 4857 sayılı kanuna ait bazı maddeler yürürlükten kalkmıştır.
- 18:17Kronolojik Sıralama
- Tanzimat Fermanı ve Cumhuriyet'in ilanı tarih boyunca iki önemli sınır olarak değerlendirilmektedir.
- Tanzimat Fermanı'ndan önce fettu ve nağmeler vardı, bunlar tanzimat'tan sonra loncaya dönmüştür.
- Tanzimat Fermanı'ndan sonra 10 saat yasası, Dilaver Paşa Nizamnamesi, Maden Nizamnamesi, Mecelle ve 151 sayılı Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Mütealik Kanun gibi düzenlemeler yapılmıştır.