Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Sağlık Bakanlığı'nın hazırladığı kalite biriminin slaytlarıyla sunulan bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinde fiziksel risk etkenleri konusunu anlatmaktadır.
- Video, fiziksel risk etkenlerini termal konfor, aydınlatma, gürültü, titreşim, basınç ve radyasyon olarak sınıflandırarak detaylı şekilde ele almaktadır. İlk bölümde her bir risk etkeninin çalışma ortamındaki etkileri, ölçüm yöntemleri ve korunma tedbirleri açıklanırken, ikinci bölümde radyasyonun tanımı, sınıflandırılması ve farklı radyasyon türlerinin vücut üzerindeki etkileri anlatılmaktadır.
- Videoda özellikle termal konfor için ortam ısısı, nem yoğunluğu, hava akım hızı ve radyan ısısı; gürültü için desibel ölçümü ve koruyucu ekipmanlar; titreşim için ölçüm yöntemleri ve sağlık etkileri gibi konular üzerinde durulmaktadır. Ayrıca radyasyonun tıpta kullanımı ve günlük hayatta maruz kalınması durumunda yaratabileceği sağlık sorunları hakkında bilgiler verilmektedir.
- Fiziksel Risk Etkenleri
- İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinde fiziksel risk etkenleri konusu, Sağlık Bakanlığı'nın hazırladığı kalite biriminin slaytlarıyla anlatılacaktır.
- Fiziksel etkenler termal konfor, aydınlatma, gürültü, titreşim, basınç ve radyasyon içerir.
- Termal konfor, ısı ve havalandırma toplam bileşenidir ve insan vücudunun tuz, tansiyon, asit-baz dengesi gibi fiziksel ve kimyasal faktörlerin belli sınırlar içinde stabil olması için gerekli olan çalışma ortamı koşullarını sağlar.
- 00:39Termal Konfor Bileşenleri
- Termal konfor bileşenleri; ortam ısısı, ortam nem yoğunluğu, ortam hava akım hızı ve radyan ısınır.
- Çalışma alanı ortam ısısı 29 derece olursa performans %5 düşerken, 30 derece olduğunda %10, 31 derece olduğunda %17, 32 derece olduğunda %30 düşmektedir.
- Vücut ısısı 30 derecenin altına hipotermi, 38-40 derece ateş, 42-44 derece hipertermi adını verir ve 41 derecenin üzerine çıkması aşırı terleme, kas kasılmaları, kramplar, tansiyon düşmesi, baş dönmesi, kaşıntılı kırmızı lekeler, ısı yorgunluğu, moral bozukluğu, aşırı duyarlılık, endişe, konsantrasyon bozukluğu, beyin hasarı hatta ölüme sebebiyet verebilir.
- 01:29Nem ve Hava Akım Hızı
- Havanın nem yoğunluğunun işyerlerine bağlı olarak %30-80 arasında bulunması gerekir, sıcaklık arttıkça bağıl nem azalır.
- Yüksek ortam sıcaklığında yüksek bağıl nem bunalma hissine neden olurken, düşük ortam sıcaklığında yüksek bağıl nem üşüme ve ürperme hissi verir.
- Hava akım hızı saniyede 0,30-0,50 metreyi aşması istenir, hava vücuttan serin ise vücut ısısı azalır, vücuttan sıcak ise vücut ısısı artar.
- 02:04Radyan ve Aydınlatma
- Radyan, bir yüzeye çarpmadıkça ısı meydana getirmeyen elektromanyetik bir enerjidir ve çalışanla kaynak arasında ısı geçirmeyen ya da yansıtıcı bir materyal konduğunda radyo ve temasından korunma sağlanmış olur.
- İş koşullarında doğurduğu yorgunluğun büyük bir kısmında aydınlatmanın yetersizliği meydana getirmektedir, bu nedenle çalışma ortamlarının gözü yormayacak şekilde mümkün olduğunca ayrılık olması istenir.
- Uygun aydınlatma sağlanmış işyeri çalışanlar daha iyi görmekte ve daha geç yorulmaktadır, aydınlatmanın gereğinden az olması halinde çalışanları göz-vücut yorgunluğu meydana gelmekte ve iş kazası olasılığı artmaktadır.
- 02:58Gürültü
- İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan, müzikal değer taşıyan, hoşa gitmeyen ve istenmeyen seslere gürültü denir, uluslararası çalışma örgütü gürültüyü işitme kaybına yol açan, sağlığa zararı olan veya başka tehlike ortaya çıkaran bütün sesler olarak tanımlamaktadır.
- Gürültünün ölçü birimi desibeldir, 0 derece işitme eşi, 140 desibelde ağrı eşiği adı verilmektedir ve gürültü dozumetre adı verilen gürültü ölçme cihazlarıyla ölçülmekte ve gürültü ölçme cihazında desibel A cinsinden ölçüm sonuçları alınmaktadır.
- Gürültülü ortamlarda 80 desibelde kulaklar hazır, kulaklıklar hazır olmalı, düzey 85 desibele ulaştığında koruyucu kulaklıklar takılmalıdır, kulaksız olarak çalışılabilecek yasal düzey 85 desibeldir.
- 04:18Gürültü Maruziyeti ve Etkileri
- Gürültülü ortamlarda gürültü zararlarının insan çalışan için bir meslek hastalığı sayılabilmesi için gürültünün işte en az iki yıldır, gürültülü şiddeti 85 desibel olan işlerde ise en az otuz gündür çalışmış olması gerekir.
- Gürültü düzeyi en az 85 desibeli aşan işleri de günde 7,5 saat çalıştırabilir, daha fazla çalışamaz.
- Gürültüye maruziyet sonucunda ortaya çıkan işitme kayıpları ya iletim tipi ya da algı tipi işitme kayıpları olarak bilinir ve meslek hastalıklarının %10'unu bu gürülten kaynaklı işitme kayıpları oluşturur.
- 05:00Gürültü Maruziyetinin Etkileri
- Gürültülü fiziksel etkinin oluşumunda sesin şiddeti, sesin frekans dağılımı, etkilenme süresi, kişisel duyarlılık, yaş ve cinsiyet önemlidir.
- Fizyolojik olarak gürültü, kan basıncının artması, dolaşım bozuklukları, solunum hızlanma, kalp atışlarını yavaşlama ve aynı nefesi bulguları göstermektedir.
- Psikolojik olarak da aşırı sinirli ve stres bulguları görülebilir, iş verimi düşer, konsantrasyon bozulur ve hareketler gürültülü ortamlarda yavaşlar.
- 05:27Gürültü Koruma
- Teknik korumada gürültü kaynağını azaltacak tedbirler alınır, engelleyiciler konur ve çalışana koruyucu donanımlar verilir.
- Tıbbi korunmada çalışanlar belli aralıklarla oli alınarak takipleri yapılır.
- 05:44Titreşim
- Titreşim, tıpkı ses dalgaları gibi tekrarlanan ve saniyede belli bir sayısı olan dalgalardır, sesin hava yoluyla titreşimi ise vücudun sert kısımlarından vücuda girmesidir.
- El-kol titreşimi insanda aktarıldığında çalışanların sağlık ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozuklarına yol açan mekanik titreşimler meydana gelir.
- Bütün vücut titreşimlerinde ise vücudun tümüne aktarılmakta ve çalışanların sağlık ve güvenliği konusunda özellikle bel bölgesinde rahatsızlık, omurga travmalarına yol açan mekanik titreşimler meydana gelmektedir.
- 06:19Titreşim Ölçümü ve Etkileri
- Titreşim ölçümü virasyon adı verilen cihazla yapılır ve insanlar 1-1000 Hz arasındaki titreşimlerin hepsini algılar.
- Titreşime maruziyeti frekans, şiddet, yön, maruziyet süresi, titreşme uganda bölgenin büyüklüğü ve bölge neresi olduğu, kişinin yaşı, cinsiyeti ve kişisel duyarlılık etki etmektedir.
- Titreşime maruz kalmaya bağlı olarak el ve parmaklarda hassasiyet azalması, sıcak, soğuk ve ağrı duyarlarına karşı dirençler meydana gelir.
- 06:59Titreşim Koruma
- Titreşime karşı teknik önlemler alınması gerekir, izolasyon sağlanır ya da kişilerin uygun işlere yerleştirilmesi, periyodik muayenelerinin yapılması ve gereğinde röntgen filmleri ile kişilerin takip edilmesi gerekir.
- 07:14Basınç
- Basınç, birim alanına yapılan kuvvet demektir ve normal şartlarda hava basıncı 76 santimetre civarıdır.
- Atmosfer basıncının daha yüksek ve daha düşük basınçlı çalışanlarda kalp, dolaşım ve solunum rahatsızlıkları görülebilir.
- 07:35Radyasyon ve Türleri
- Radyasyon, atomlardan, güneşten ve diğer yıldızlardan yayılan enerjidir ve dalga biçimindeki radyasyona en iyi örnek elektromanyetik dalgalardır.
- Elektromanyetik radyasyon biçimleri arasında gama ışınları, X ışınları, morötesi ultraviyole ışınlar, görünür ışıklar, kızılötesi enfraruj ışınlar, mikrodalgalar ve radyo dalgaları bulunmaktadır.
- Radyasyon iki tiptir: iyonlaştırıcı radyasyon (alfa, beta, nötron dalgaları, gama ve X ışınları) ve iyonlaştırıcı olmayan radyasyonlar (motosi, mikrodalga ve radyo dalgaları).
- 08:17Partikül Radyasyonların Etkileri
- Partiküller havada yaklaşık beş santimlik mesafedeki bir kağıt tabakasını veya alüminyum levhayı geçemez, ancak kaynağından çıktıklarında hücreler üzerinde zararlı etkilere sahiptirler.
- Beta partiküller cilt üzerinde yanık etkisi meydana getirir, adale içine birkaç metre mesafeye kadar girebilir ve yutulması ve solunması tehlikelidir.
- Nötron tarzı radyasyon çok tehlikelidir, vücutun deliklerine girebilir, doku hücrelerinin atom çekirdekleri üzerine nüfuz edebilir ve dokulara zarar verir.
- 08:51Farklı Radyasyon Türlerinin Etkileri
- Gama ışınları canlılar için zararlıdır, dokuların derinliklerine girip tahribat oluştururlar.
- Tıpta radyasyon tümörleri yok etmede ve araç-gereçlerin mikroplardan arındırılması gibi işlemlerde kullanılmaktadır.
- X-ışınları deri, tiroid ve kan yapıcı organlar başta olmak üzere diğer bütün organlar üzerinde olumsuz etkilere sahiptir, organların canlının azalmasına, halsizliğe, baş ağrısına, anemiye ve kan kanseri (lösemiler) yol açabilir.
- 09:17Diğer Radyasyon Türlerinin Etkileri
- Morötesi ışınları ve ultraviyole ışınları derinin yüzey hücreleri ve gözün korne tabakası üzerine etki yapabilir, deri üzerinde yanıklar, pigment hücrelerine değişmeler ve deri kanserleri, egzama ve sivilce benzeri deri hastalıklarıyla uçuklara yol açabilirler.
- Göz üzerine göz sulanması, ağrı, konjonktivit, iriti ve korneas gibi hastalıklar meydana getirebilir.
- Kızılötesi ışınları vücuda kolayca girer ve aşırı ısı verir, vücudun açık kısımları ısınmasına, fiziki gelinlik meydana gelmesine başlarlar; şiddetine, maruz süresine ve ışığına maruz kalan vücut bölgesine bağlı olarak deri yanıkları ve katarakt gibi göz hastalıkları meydana gelebilir.