Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Uluslararası İlişkiler bölümünde öğretim üyesi olan ve Ortadoğu düzenine çalışan bir akademisyenin sunduğu eğitim dersi formatındadır. Konuşmacı aynı zamanda Ortam'da danışmanlık yapıyormuş.
- Video, İran'ın Ortadoğu politikası ve Türkiye-İran ilişkileri üzerine kapsamlı bir analiz sunmaktadır. İlk bölümde İran'ın yapısal faktörleri (coğrafi konum, tarih, demografik yapısı) incelenmekte, ardından İran'ın dış politikası, karar alma mekanizması ve temel prensipleri ele alınmaktadır. Son bölümde ise Türkiye-İran ilişkileri tarihsel bir perspektiften değerlendirilmekte ve 28 Şubat süreci, D-8 projesi gibi güncel konulara değinilmektedir.
- Videoda İran'ın etnik ve dini yapısı, jeopolitik önemi, petrol ve gaz rezervleri, Çevre Boğazı'nın stratejik konumu gibi faktörler detaylı şekilde açıklanmaktadır. Ayrıca İran'ın dış politikasındaki temel prensipler (bağımsızlık, bağlantısızlık, antiperşemizm, İsrail karşıtlığı ve devrim ihracı) ve Türkiye-İran ilişkilerindeki dört ana döneme (Soğuk Savaş, İran-Irak Savaşı, ideolojik gerilimli dönem ve 2001 sonrası "rasyonelleşme" süreci) ayrıntılı bir analiz sunulmaktadır.
- Sunumun Genel İçeriği
- Konuşmacı uluslararası ilişkiler bölümünde öğretim üyesi olup, İran ve Ortadoğu düzenine çalışmaktadır.
- Sunumun ağırlık noktası İran'ın Ortadoğu politikası olacak ve ikinci kısımda İran-Türkiye ilişkilerine kısaca değinilecektir.
- 00:55İran'ın Dış Politikasında Etkili Faktörler
- Yapısal faktörler (coğrafi yapı, jeopolitik konum, insan özellikleri) dış politikada etkili olup, kısa vadede değişmez.
- İnsanların niteliği, okuryazarlık oranı, sanayiye katılımı ve verimlilik oranı bir ülkenin dış politikasını etkiler.
- Fiziksel coğrafya hem stratejik açıdan hem de siyasi kültürün şekillenmesinde önemli rol oynar.
- 02:53İran'ın Fiziki Coğrafyası
- İran'ın fiziki yapısında İran Platosu, Elburz Dağları ve Zağros Dağları önemli sıradağlardır.
- Elburz Dağları Karadeniz'e paralel uzanır ve Hazar kıyısında benzer siyasi kültürler gelişir.
- Zağros Dağları Kürtlerin yaşadığı bölgedir ve Türkiye ile İran arasında bölünmüştür.
- 05:32İran'ın Coğrafi Konumu ve Tarihi
- İran'ın coğrafi konumu Asya ile Afrika, Hazar ile Basra Körfezi, Asya ile Avrupa'yı birleştiren bir köprü metaforu oluşturur.
- İran tarih boyunca Romalılar, Yunanlılar, İskender, Arap orduları, Türkler ve Moğollar gibi istilalara maruz kalmıştır.
- Arayan göçleri modern Farsça'nın temellerini oluşturmuş ve İran milliyetçileri kendilerini Arayan ırkının devamlı olarak görmektedir.
- 08:06İran'ın Kültürel Yapısı
- Dağlık yapı nedeniyle İran'da güçlü devletler modern öncesi dönemde zor kurulmuştur.
- İran çok kültürlü, çok dilli ve çok dinli bir toplumsal yapıya sahiptir.
- Merkezi plato bölgesinde çoğunlukla Farslar yaşıyor, kuzeybatıdaki Azerbaycan bölgesinde ise Türk konuşan Azeriler bulunmaktadır.
- 10:29İran'ın Etnik Yapı
- İran'ın güneyinde Kürdistan bölgesi bulunur ve burada Kürtler yaşıyor, dilsel olarak Parçaya yakın ancak farklı bir dil konuşuyorlar.
- Kürtlerin yaklaşık %30-40'ı Şiiliktir ve Zağros dağları üzerindeki kısım daha Şii merkezi olup, platodan uzaklaştıkça daha Sünni oluyor.
- Ahvaz bölgesi tarih olarak Arap bölgesidir, ancak petrol rezervleri nedeniyle yoğun iş göçleri yaşanmış ve Arapların nüfusu azalmıştır.
- 11:57İran'ın Diğer Etnik Grupları
- Güneydoğuda Beluciler ve Belucistan bölgesi bulunur, Beluciler dinsel olarak Müslüman olup farklı bir dil konuşurlar.
- Kuzeyde Türkmenler yaşıyor ve Türkmen bölgeleri (sarı bölgeler) Sünni mezheptedir.
- Türkmen bölgesinin içinde yoğun bir Kürt nüfusu vardır, bu Kürtler Şahabbas döneminde sürgün yemiş ve buraya zorla yerleştirilmişlerdir.
- 12:45Etnik Yapı ve Siyasi İlişkiler
- Siyasi yapı, toplumsal yapı barışık ve güçlü bir devlet varsa kültürel zenginliğe dönüşebilir.
- Devlet zayıfladığında Kürdistan, Azerbaycan, Gürcistan, Ahvaz ve Kozistan'da Arap milliyetçi etnik hareketler yükselişe geçer.
- Modern öncesi dönemde (19. yüzyılın sonuna kadar) iletişim araçları olmadığı için devletin nüfuzu sınırlı kalmış, ancak modernizm ve yollarla devletin etkisi artmıştır.
- 16:02İran'ın Jeopolitik Önemi
- İran'ın coğrafyası siyasi kültürü şekillendirmektedir ve başkaları için önemli bir kavşak noktası konumundadır.
- 20. yüzyılda İran'in jeopolitik öneminin artmasının nedeni petrol ve gaz rezervlerinin keşfi olmuştur.
- İran, dünyanın ispatlanmış petrol rezervleri açısından ikinci sıradadır ve gaz rezervleri açısından da ikinci sırada yer almaktadır.
- 17:46İran'ın Sınırları ve Tarihsel Miras
- İran'ın sınırları tarih boyunca şekillenmiş, Türkmençay-Gülistan antlaşmaları Kafkasya sınırlarını, İran-Osmanlı antlaşmaları Türkiye sınırını belirlemiştir.
- Basra Körfezi bölgesinde statüsü tartışmalı adalar bulunmakta ve İran ile Araplar arasında anlaşmazlık noktaları vardır.
- İran-Osmanlı 1913 İstanbul Antlaşması ile İran-Irak sınırı belirlenmiş, ancak 1980'lerde 8 yıl boyunca savaş yaşanmıştır.
- 19:09İran'ın Devrimleri ve Batı İlişkileri
- İran'da 1906 Anayasa Devrimi ve 1979 İslam Devrimi olarak iki büyük devrim yaşanmıştır.
- Her iki devrimin temel hedefi bağımsızlık olup, batı karşıtlığı öne çıkmaktadır.
- 19. yüzyılın başlarında Ruslar kuzeyden gelmeye başlamış, İran'ın Kafkasya topraklarını adım adım Rusya'ya kaybetmiştir.
- 21:04İran'da Kolonyal Etkiler
- İngilizler, Hindistan sömürgesinin korunması ve etkilerinin devam etmesi için İran'da önemliydiler.
- İngilizler, Rusya'nın güneye ilerlemesini engellemek için Rusya'yı dengeleme arayışındaydılar.
- İran, tamamen kolonileştirilmedi, ancak nüfuz alanlarına bölündü ve büyük sanayileşmiş Batılı devletlerin hammadde pazarı haline geldi.
- 21:45İran'daki Nüfuz Mücadelesi
- 1890'da İngiltere ve Rusya arasında İran'da demiryolu yapmama anlaşması yapıldı, üçüncü ülkelere de yapma izni verilmedi.
- İran, Rusya ve İngiltere arasında sıkışarak kendi demiryolunu yapmak için Fransızlara, Belçikalılara, Ruslara ve İngilizlere imtiyaz verme arayışındaydı.
- 1907 yılında İran'in nüfuz alanlarına bölünmesi, kuzey bölgesinin Rusya'nın, güneydoğusunun ise İngilizlerin nüfuz alanı olarak belirlenmesiyle gerçekleşti.
- 23:48İran'da Amerikan Etkisi
- Pehlevi döneminde kolonyal etki kısmen azalsa da, özellikle Musa devrinden sonra İran'da Amerikan etkisinin artması görüldü.
- Musa'nın milliyetçi hareketi, İkinci Dünya Savaşı sonrası iyileştirilme süreci içindeyken, Amerikan ve İngiliz gizli teşkilatlarının işbirliğiyle darbeyle iktidardan uzaklaştırıldı.
- 1953'ten sonra İran'da bazı kesimler, Muhammed Rıza Pehlevi'yi İran Şahı ve Amerikalıların uşağı olarak gördüler ve Amerika'nın etkisi giderek arttı.
- 24:22Soğuk Savaş Dönemi ve İran
- Soğuk savaş döneminde İran, Sovyetler ya da Amerika'dan birini seçmek zorunda kaldı ve Amerika'yı tercih etti.
- Bu tarihsel miras beraberinde Batı karşıtlığını getirdi ve İslam Cumhuriyeti'nin dış politika prensiplerinin önemli maddesi haline geldi.
- Soğuk savaş yıkıldıktan sonra orta büyüklükteki güçlerin etkisi arttı ve 1990'lardan sonra İran'ın bölgesel etkisi genişledi.
- 26:05İran Dış Politikasının Karar Alma Mekanizması
- Rejim, bir ülkede ardı ardına hükümetlerin belli değerler çerçevesinde hareket etmesini sağlar ve bu değerlere göre dış politika yürütülür.
- Liderin kim olduğu, dış politikanın nasıl uygulanacağı açısından etkili olur ve İslam Cumhuriyeti döneminde her cumhurbaşkanı değişikliğinde dış politikada değişiklikler görülür.
- Bölgesel dinamikler ve gelişmeler İran'ı doğrudan ilgilendirir ve dış politikasını etkiler.
- 27:52İran Dış Politikasında Karar Alma Süreci
- İran'da Dışişleri Bakanlığı rutin işleri görür, büyükelçiliklerin idaresi ve alandan verilerin toplanması gibi görevleri üstlenir.
- Yüksek Milli Güvenlik Konseyi, birçok ülkede olduğu gibi, tavsiye niteliğinde kararlar verir ve kesin karar alıcı organ değildir.
- Meclis, uluslararası antlaşmaları onaylaması ve hükümetleri belirli doğrultuda hareket etmeye zorlamasıyla dış politikada etkilidir.
- 29:26Rehberlik Makamı ve İslam Cumhuriyeti
- Rehberlik makamı, İslam Cumhuriyeti'ne özgü bir kurum olup, İslam Devrimi'nin rehberliği makamıdır.
- İslam Cumhuriyeti Anayasası'nda temel prensiplerinden biri Humeyni'nin ayet ettiği velayet-i faqih'tir.
- Velayet-i faqih teorisi, İslam'ın tehlikede olduğu ve din adamlarının siyasi otoriteyi yönetmekle görevlendirilmesi gerektiğini savunur.
- 32:39İran'da Rehberin Yetkileri
- Rehber, sadece dış politika değil, ülkenin genel siyasetini belirleme konusundaki yetkili tek makamdır.
- Savaş ve barış kararları rehberin onayıyla alınır ve savaş ilan etme yetkisi rehberdedir.
- Silahlı kuvvetlerin denetimi doğrudan rehberdedir ve bu da rehberin yetkisinin sadece teorik değil, pratik olarak da işlediğini gösterir.
- 33:28Rehberin Seçimi ve Görev Süresi
- İran'da bugüne kadar iki rehber olmuştur: ilk olarak devrimin lideri Ayetullah Humeyni, ikincisi ise Ayetullah Ali Hamene'i.
- Rehber ömür boyu göreve seçilir ve görevi durumunda uzmanlar konseyi tarafından tespit edilir.
- Uzmanlar konseyi, rehberin hastalık sebebiyle görevini yapamayacak durumda olması veya rehberde aranan niteliklerden bazılarının eksik olduğu anlaşılırsa tespit ve denetleme yetkisine sahiptir.
- 34:22İran'ın Dış Politikası ve Prensipleri
- İran'ın dış politikası tarih boyunca bağımsızlık prensibi etrafında şekillenmiştir.
- Bağımsızlık prensibi, İran'ın bağımsızlığını koruma çabasını temsil eder ve bu prensip milliyetçiliği ile iç içe geçer.
- Bağımsızlık prensibi İran dış politikasını en çok zorlayan faktörlerden biridir ve en küçük bir uzlaşıyı bile taviz olarak görebilir.
- 36:29Bağlantısızlık ve Antieimperializm
- Bağlantısızlık prensibi özellikle Soğuk Savaş döneminde geçerliydi ve İran "ne doğu ne batı yalnızca İslam Cumhuriyeti" sloganıyla bağlantısızlar bloğuna dahil oldu.
- Sovyetler yıkıldıktan sonra bu slogan içeriği değişti, ancak İran hala batı bloğundan ve Rus bloğundan uzak durmaya gayret eder.
- Antieimperializm prensibi bağımsızlıkla doğrudan alakalı olup, bugün Amerika ve İsrail karşıtı bir tutum sergiler.
- 39:05Devrim İhraç Meselesi
- Devrim ihracı meselesi, devrimden hemen sonra ortaya çıkmış ve devrimlerin sadece bulundukları ülkedeki rejimi değil, bölgedeki ve ulusal statükoyu da meydan okuyan bir durum olarak değerlendirilmiştir.
- Karşı devrim, devrimi engellemek, tersine çevirmek ve durdurmak için yapılan süreçtir ve İran'da hep bir karşı devrim korkusu vardır.
- Devrimi en kısa zamanda yaymak, merkezdeki devrimi etkili bir şekilde muhafaza etmek için stratejik ve ideolojik bir stratejidir.
- 43:43Devrim İhraç Tartışmaları
- Devrimden beri devrimi ihraç etme konusunda önemli tartışmalar vardır; muhafazakarlar devrimin dış güçlerle içli dışlı olunarak ihraç edilmesine karşı çıkarken, radikaller devrimin her şekilde ihraç edilmesi gerektiğini savunur.
- Muhafazakarlar içeride güçlü bir model kurup İran modelinin takip edilmesini, radikaller ise adam gönderme, silah ve para verme şeklinde devrimin ihraç edilmesini destekler.
- Devrim sonrası bu akımlar arasında temelinde tartışmalar şekillenmiş, biri daha realist, diğeri daha idealist ve çatışmacı bir tutum sergilemiştir.
- 44:54İran Dış Politikasındaki Tartışmalar
- İran'da üç temel tartışma var: pragmatizmin seviyesi, İslam dünyası ilişkileri ve Batı ile ilişkiler.
- Pragmatizm tartışması, prensipler ve ulusal çıkarlar arasındaki örtüşme olup olmadığı ile ilgili.
- İslam dünyası ilişkileri tartışmasında, hem devletlere hem halklara hitap etmenin başarılı olup olmadığı sorgulanıyor.
- 46:14İran'ın Batı İlişkileri
- İran'da köklü bir modernleşme geleneği var ve siyasal kültürünün büyük ölçüde Batıdan gelen kavramlarla şekillenmiş.
- İran'ın tarihsel olarak Batı'ya yönelimi var, ticaret ve kültürel etkileşimi de daha çok Batı ile gerçekleşmiş.
- İran'ın Batı ile ilişkileri, Amerika ile Avrupa arasındaki ayrımı göze çekip çekmeyeceği tartışması içindedir.
- 47:45İran'ın Ortadoğu Politikası
- İran için Ortadoğu'nun en önemli bölgesi Basra Körfezi'dir, ekonomik ve stratejik açıdan çok önemli.
- İran-İrak Savaşı sonrası İran, savunma hatlarını sınırlarının ötesinde kurmaya karar verdi.
- İran, imparatorluk bakiyesi bir devlet olarak önce kendi sınırlarının hemen dibinde etkisini yaymak istiyor.
- 50:35İran'ın Ortadoğu Bölgesel Yaklaşımları
- İran için Ortadoğu'da ikinci öncelikle bölge İsrail, Filistin ve Suriye'dir.
- Kuzey Afrika bölgesi İran için daha az önemli, tarihsel etkisi az ve coğrafi olarak daha uzak.
- İran, Mısır'la ilişkileri önemli çünkü Mısır bölgede İran karşıtı bir kutuplaşma oluşturuyor.
- 53:27İran-Suudi Arabistan İlişkileri
- İran-Suudi Arabistan ilişkileri dış politikasında en çok meşgul eden meselelerden biridir.
- Bölgedeki bütün çatışma noktalarında ya İran ya da Suudi Arabistan etkisi görülüyor.
- İran ve Suudi Arabistan arasındaki soğuk savaş, Yemen, Suriye ve Irak'taki çatışmaları yakından etkiliyor.
- 55:08İran-Türkiye İlişkilerinin Soğuk Savaş Dönemi
- İran devrimi sonrası ilişkiler üç-dört döneme ayrılabilir, ilk dönem soğuk savaş dönemi olup İran devrimi hemen sonrasında gerçekleşmiştir.
- Türkiye, İran'da devrimi memnuniyetle karşılamış, İran'ın Sovyet etkisine girmemesini istemiştir çünkü komünizm tehdidi Türkiye için büyük bir endişe kaynağıydı.
- İran, hem Amerika'ya hem Sovyetlere karşı bir rejim kurduğunda Türkiye bunu memnuniyetle karşılamış, yeter ki Sovyetlerin kucağına gitmesin şeklinde bir algı oluşmuştur.
- 56:27İlişkilerin İdeolojik Boyutu ve Ekonomik Gelişmeler
- İlişkilerde ideolojik olarak iki farklı yapı ortaya çıkmış: İran'da şeriat kurumsallaştı ve İslam Cumhuriyeti oldu, Türkiye'de ise Cumhuriyet vardı.
- İran kuşatılmış, Irak savaşıyla meşgul olduğu için Türkiye, Avrupa'ya açılan kapılardan biri olarak İran için önem kazanmıştır.
- İran-İrak savaşı sırasında Türkiye hem İrak'ta hem de İran'la ticari ilişkilerini geliştirmiş, 1983-1984 yıllarında İran ile ticari ilişkiler 2 milyar dolara yaklaşıyordu.
- 57:561989-2001 Döneminde İlişkiler
- Türkiye'nin Amerika ile ilişkileri İran-Türkiye ilişkilerini olumsuz etkileyen faktörlerden biri olmuştur.
- 1989'da Türkiye'de laiklik restore olmuş, yeni bir laiklik kavramı geliştirilmiş ve Türk-Islam sentezi ortaya çıkmıştır.
- 1989 ve 1997 yıllarında iki defa büyükelçiler karşılıklı olarak geri çekilmek zorunda kalmıştır.
- 59:16Güvenlik Sorunları ve İdeolojik Gerilimler
- Türkiye'de laiklik hassasiyetleri artmış, siyasal İslam yükselişe geçmiş ve radikal İslamcı hareketlerin etkileri artmaya başlamıştır.
- Laikliği savunan bilinen cumhuriyetçi aydınlar suikastlere kurban gittiğinde, bu suikastların arkasında İran'ın olduğu iddiaları ortaya atılmıştır.
- İran'da ideolojinin etkisi 1990'larda azalırken pragmatizm dış politikaya daha etkili olmuş, Türkiye ile ilişkilerini geliştirmeye çalışmıştır.
- 1:00:21Radikal İslamcı Hareketler ve Kürt Meselesi
- İran devrimi sonrası birçok Türk İslamcı İran'a gitmiş, bazıları demokratikleşmişken bazıları İran'ın Türkiye'deki şubeleri haline gelmiştir.
- Kürt meselesi 1990'larda Türkiye dış politikasını yönlendiren en önemli faktör ve kaygı olmuştur.
- İran'ın Kuzey Irak'taki ilişkileri ve PKK'ya desteği Türkiye'de tehdit olarak görülmüş, karşılıklı ithamlar artmıştır.
- 1:02:05Bölgesel Boyut ve Eksenler
- Bölgesel alanda İran ile Türkiye'nin çıkarlarının çatıştığını, karşı karşıya geldiklerini görüyoruz.
- 1990'larda özellikle Kafkaslar ve Orta Asya'da İran ve Türkiye arasında rekabet başlamıştır.
- Türkiye-Azerbaycan-Amerika ekseninin karşı İran-Ermenistan-Rusya ekseni oluşmuş, Ortadoğu'da da Türkiye-İsrail ve İran-Suriye eksenleri çizilmeye başlanmıştır.
- 1:03:472001'den Sonraki Dönüm Noktası
- 2002 Haziran ayında Ahmet Necdet Sezer'in İran ziyareti ilişkilerde dönüm noktası olmuştur.
- Türkiye'de güvenlik sorunu açılmış, radikal İslam tehdit olmaktan çıkarılmış, siyasal İslam artık tehdit olarak görülmeye başlanmıştır.
- Türkiye dış politikasında ticari ve ekonomik kaygılar daha etkili olmaya başlamış, İran'da ise dış dünyaya entegre olma ihtiyacı artmıştır.
- 1:05:03Rasyonelleşme Süreci
- İlişkilerde ideolojik meseleler bir tarafa bırakılmış, "ne İran Türkiye'yi değiştirebilir ne de Türkiye İran'ı değiştirebilir" mantığı benimsenmiştir.
- İkili ilişkilerde karşılıklı ticaret 2001'den sonra giderek artmaya başlamıştır.
- İlişkiler çeşitlendi, bölgesel düzeydeki ilişkiler, güvenlik ilişkileri, kültürel ilişkiler, siyasi ilişkiler ve ekonomik ilişkiler farklı kulvarlarda değerlendirilmeye başlanmıştır.
- 1:05:58Türkiye-Iran İlişkileri ve Kompartmanlaşma
- Türkiye ve İran arasında siyasi rekabet ve çekişme olsa da ekonomik ilişkiler gelişmeye devam ediyor, bu kompartmanlaşmanın neticesinde ilişkilerin bir alandaki olumsuzluklarının diğer alana sirayet etmesini engellemek yönünde bir anlayış birliği oluştu.
- 2011'e kadar, Arap Baharına kadar Türkiye ve İran bölgesel politikalarında örtüştü, Suriye ve Irak meselesinde yakın durmaya başladılar.
- Türkiye-İsrail ilişkileri bozuldu, Türkiye Filistin'in en aktif savunucularından biri haline geldi ve Türkiye-Amerikan ilişkilerinde yer yer sorunlar ortaya çıktı.
- 1:07:20Türkiye-Iran İlişkilerinin Gelişimi
- Türkiye'nin 2010'da İran'da uranyum takas antlaşmasına arabuluculuk etmesi ve Güvenlik Konseyinde İran yatırımlarına aleyhte oy kullanması, Türkiye'nin İran nükleer programının en önemli destekçilerinden biri olduğunu gösterdi.
- Arap Baharı ile Türkiye-İran ilişkileri sendeleyecek ve sarsılacak, Türkiye-Amerikan ilişkileri güçlenecek.
- Türkiye ve İran, Irak ve Suriye'de karşı karşıya geldiklerini gösterse de ikili ilişkiler son derece olumlu seyretmeye devam ediyor.
- 1:09:00Türkiye-Iran İlişkilerinin Kurumsallaşması
- Yüksek düzeyde işbirliğinin kurulması ve işbirliği konseyinin kurulması, ilişkilerin kurumsallaşmasını sağladı.
- Haziran ayında Ruhan Türkiye'ye geldi ve konseyinin ilk toplantısı yapıldı, Şubat ayının sonunda Cumhurbaşkanı Erdoğan Tahran'a gidecek ve konseyin ikinci toplantısı yapılacak.
- Artık diplomatik anlaşmalar sadece kağıt üstünde kalmıyor, hayata geçiriliyor.
- 1:09:43İran'ın Dış Politikası ve Çelişkiler
- İran'ın dış politikasında iki temel madde var: anti-emperyalizm ve Batı karşıtı tutum, İslam dünyasında bir bütünleşme misyonu.
- İran, Batı'ya karşı olmasına rağmen Amerika ile ortak politikalar izlediği görülüyor.
- İran, bölgedeki mezhep siyasetini tetikleyen bir dış politika izliyor, bunun en güzel örneği Irak'ta Şii yönetimi ve Şii baskınlığını desteklemek.
- 1:13:22İran'ın Batı ve İslam Dünyası İlişkileri
- İran'ın Batı ile ilişkilerinde özellikle Amerika karşıtı tutum çok güçlü, 1990'lardan beri bu politika uygulanıyor.
- İran, Batıyı emperyalist ve emperyalist olmayan olarak ayırıyor, emperyalist politikasından vazgeçerse sorun olmadığını düşünüyor.
- İran, Amerika ile ilişkilerini geliştirerek Amerika'yı dengeleme arayışı içindeydi, ancak Necat dönemine kadar böyle kaldı.
- 1:15:25İran'ın İslam Dünyası İlişkileri
- İran'ın İslam dünyası ile ilişkilerinde paradoks var: Şii ekseninde siyaset geliştirirken İslam dünyasının geneline hitap etmeye çalışıyor.
- Şii ekseninde siyaset geliştirmesi İran'ın İslam dünyasındaki imajını zedeleyen bir durum.
- İran'ın dış politikası, Şii çoğunluklu bir ülke olmasının tabii bir sonucu, ancak tamamen Şii ekseninde bir dış politika yürüttüğünü söylemek zor.
- 1:18:26Stratejik Hatalar ve Türkiye-Iran İlişkileri
- Konuşmacı, etnik bir mesele olmadığını, sadece planlama hatalarının olduğunu ve arkasında olumsuz bir şey olmadığını belirtiyor.
- 28 Şubat sürecinde Türkiye, İran'a yakın olmasına rağmen Türkiye'nin içişleri olduğu için İran'a müdahaleci açıklamalarda bulunmadı.
- Darbeci hükümet döneminde Türkiye-İsrail ilişkileri yakınlaşırken, İran Türkiye-İsrail ilişkilerini ciddi şekilde eleştirdi.
- 1:19:26D-8 Grubu ve İran'ın Türkiye'deki Durumu
- D-8 (Diyalog Geçmekte Olan Sekiz Ülke) grubu, Müslüman sekiz ülkeyi bir araya getiren bir projeydi ve bunlardan biri İran'dı.
- İran Cumhurbaşkanı Rafsanca D-8 zirvesi için İstanbul'a geldiği zaman Ankara'da İran Büyükelçisi yoktu, bu Erbakan'a verilen bir dolaylı destek olarak görülebilir.
- 1:20:04İran'ın İsrail-Filistin Çatışması Üzerindeki Söylemi
- İran'ın İsrail-Filistin çatışmasında söyleminin tonu değişse de politikanın özü değişmedi.
- Ahmet Necat İsrail'i "haritadan silmelidir" ve "Holokost yalandır" gibi radikal ifadeler kullanırken, şimdiki yönetim daha itidal dolu bir dil kullanıyor.
- İran'ın Filistin çözümü için "İsrail'e sonradan göç edenler ülkelerine çekecekler, kalanlar ve Filistinli mülteciler ülkelerine dönecekler" şeklinde bir ütopik çözüm önerisi var.
- 1:21:22İran'ın Filistin Politikası ve Hamas İlişkileri
- İran'ın Hamas ile ilişkileri Arap Baharı sürecinde bir süre kopma noktasına geldi, ancak son Gazze saldırısından sonra yenilendi.
- İranlılar, Filistin direnişinin merkezi olarak Gazze'yi görüyor ve silahlı direnişin merkezi olarak kabul ediyor.
- İranlıların bugünlerde sık sık askeri yetkililerden Batı'da silahlandırılması ve Filistin'deki direnişin silahlandırılması yönündeki açıklamalar var.