Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Bu Kitap ve Bir İnsan" adlı programda sunucu ve Zübeyde Hoca (Ankara Üniversitesi Sosyoloji mezunu, halk eğitimde öğretmen) arasında geçen bir röportaj formatında sunulan bu video, insan ilişkilerindeki psikolojik modlar ve bağlanma stilleri üzerine odaklanmaktadır.
- Video, insanın yaşamını belirleyen dönemler, özellikle eksi üç yaş ve eksi yedi yaş arasındaki dönemlerin kişilik gelişimindeki önemi ile başlayıp, güvenli ve güvensiz bağlanma stilleri arasındaki farkları ele almaktadır. Daha sonra bilinçaltı, bluetooth bağlantısı benzetmesi, psikolojik modlar (çocuk modu, yetişkin modu ve ebeveyn modu), Türkiye toplumunda baba figürü ve sağlıklı iletişim konuları incelenmektedir.
- Videoda ayrıca ilişkilerde sınırların önemi, duyguların doğru şekilde ifade edilmesinin gerekliliği, öfke ve duygusal tepkilerin ilişkilerdeki etkileri, geçmiş travmaların günümüzdeki duygusal tepkilerimizi nasıl etkilediği ve sorun çözme stratejileri gibi konular da ele alınmaktadır. Program sonunda katılımcılara kendilerine değer vermeleri, hayatlarını ertelememeleri ve önce kendilerine sahip çıkmaları tavsiye edilmektedir.
- Programın Tanıtımı ve Misafirin Tanıtımı
- Program "Bu Kitap ve Bir İnsan" adıyla devam ediyor ve Zübeyde Hoca ile birlikte olacak.
- Geçen sefer bir saat doğduğu için konuşmalar yarım kalmış ve bugün devam edilecek.
- Misafir Zübeyde Hoca, 1993 yılında Ankara Üniversitesi Sosyoloji mezunu olup, öğretmen olarak atandıktan sonra halk eğitiminde idareci olarak görev yapmış ve şu an yine halk eğitiminde öğretmen olarak görev yapmaktadır.
- 04:48İnsanın Yaşamını Belirleyen Dönemler
- İnsanın yaşamını belirleyen yedi yaş, hamilelikle beraber anne karnına düştüğü andan itibaren yaşadığı ve maruz kaldığı her şeydir.
- En önemli dönem eksi üç yaş olup, bu dönemde hayatımızın nasıl olacağına dair temel düşünceler ve inançlar şekillenir.
- Üç eksi altı yaş arasında temellere eklemeler yapılır, altı yaştan oniki yaşa kadar ise bu temeller netleşir.
- 06:38Bağlanma Stilleri ve Kişilik
- Kişiliğin temellerinin atıldığı nokta eksi üç yaş olup, bu dönemde çocuğa bakım veren kişilerle güvenli veya güvensiz bağlanma gelişir.
- Güvenli bağlanan kişiler ilerleyen yıllarda güvenli ilişkiler kurar, problem çözme becerileri daha uygun olur ve daha neşeli, mutlu bir hayat sürer.
- Güvensiz bağlanan kişiler ise karşınızdaki insanlara güvenmez, korkar, takılır ve bağımlılıklar gerçekleştirir.
- 09:47Ergenlik Dönemi ve Sonrası
- Ergenlikten sonra onsekiz yaş ve sonrasında karşı cinsle daha uzun süreli ve çoğunlukla evliliğe yönelik ciddi ilişkiler kurmaya başlanır.
- Bu ilişkiler eksi altı yaşta temelleri atılan bağlanma stillerine göre şekillenir.
- 10:10Bilinçaltı ve İlişki Dinamikleri
- Bilinçaltı, aynı dili konuşan insanları farkında olmadan otomatik olarak bağlantı kurar.
- Bilinçaltı, çocukluk döneminde modellediğimiz ilişki dilini alır ve bize o diliyle iletişim kuracak birine çekiyoruz.
- Tutkulu aşklar genellikle çocukluğumuzda yaşadığımız ve çözemediğimiz travmaları kanatacak biriyle karşılaşmamızı gösterir.
- 11:41Anima ve Animus Kavramı
- Anima ve animus kavramına göre, kadın içindeki eril tarafı, erkek içindeki dişil tarafı çekiyor.
- Her insanın bir dişil yönü (anima) ve bir eril yönü (animus) vardır.
- Anne karnındaki testosteron maruziyeti, beyin yapısını ve parmak uzunluklarını etkileyerek eril veya dişil enerjiyi belirler.
- 14:29Çocukluk Deneyimlerinin Etkileri
- Çocukluk yaşantıları, yetişkin yaşamı, arkadaşlık, iş ve evlilik ilişkilerini etkiler.
- Hayatımızdaki sürekli tekrarlanan döngüler, çocukluktan getirdiğimiz inançları gösterir.
- Evlilikte sürekli tekrarlanan sorunlar (eşin geç gelmesi, azarlama, küsme) çocukluktan gelen bir inanç ve ilişki modelini yansıtır.
- 16:39Kontrolcü Davranışların Kökeni
- Eşin sürekli kontrolcü davranışları, çocukluk döneminde anne veya bakım veren kişiyle yaşadığımız benzer bir ilişkiyi yansıtır.
- Çocukluk döneminde yemek yeme gibi konularda baskı yapmak, çocuğun kendi kararlarını verme yeteneğini engeller.
- Yetişkinlikte bile kontrolcü davranışlara maruz kalınca, kısıtlanma ve özgürlük kaybı hissi ortaya çıkar ve tahammüller biter.
- 19:07Sınırlar ve Güvenli Bağlanma
- Güvenli bağlanan bir insan, eşinin müdahalesini ilk yaptığı anda farkına varır ve yetişkin bir insan olarak sınırlarını belirtir.
- Çocuğa zorla yemek yedirmek, çocuğun sınırlarını işgal etmektir ve bu durum ilişkilerde genel bir kuraldır.
- Sınırlarımızı fark etmek için çocukluğumuzda güvenli bağlandığımız anne saygı duyduğunda farkına varırız, duyulmadığında fark edemeyiz.
- 20:41Sınırların Farkına Varma ve Çözüm
- Sınırlarımızın farkına varmak için hayatımızdaki döngülerin farkına varmamız gerekiyor.
- Hayır demek güçlü bir sözcüktür ancak her şeye hayır demek doğru değil, nerede, ne kadar, ne zaman hayır diyeceğimizi bilmek önemlidir.
- Değerlerimizi netleştirmek, kırmızı çizgilerimizi tanımak ve duygularımızın farkına varmak çözüm için gerekli adımlardır.
- 22:06Duyguların Önemi
- Duygular bizim pusulamızdır ve nerede ne hissettiğimizi bize söyler.
- Öfke ikincil bir duygudur ve sınırlarımızın işgal edildiğini, haksızlığa uğradığımızı veya suçlandığımızı gösterir.
- Aynı olaya farklı insanlar farklı tepki verebilir çünkü olaylara bakış açısı ve o anki ihtiyaçlar farklıdır.
- 23:40Duyguları İfade Etme ve Yönetme
- Toplumda duyguları ifade etmek zayıflık olarak algılanan bir durum olduğundan, ebeveynlerin çocuklarının duygularını ifade etme ve tanıma yönünü eğitmesi önemlidir.
- Çoğu insan "ne hissediyorsun" sorusuna düşünce boyutundan cevap verirken, aslında o an ne hissettiğimizin farkında değiliz.
- Çocuklara duygularını tanıtmak için "canım şu an kendini çok öfkeli hissediyor olmalısın" gibi ifadeler kullanmak, çocuğun duygusunu tanımasını sağlar.
- 27:55Duyguları İfade Etmemenin Sonuçları
- Duyguları göstermekten tutmayı, imza atmayı daha marifet sanmak sorun çözümü için olumsuz etkileri vardır.
- Açıkça konuşmaktansa öfke yaparak tepki vermek, uzun vadede çatlaklara ve kırgınlığa yol açabilir.
- Evlilikte bir eşin öfkeli olduğu durumda, diğer eşin "niye suratı asık, enerjisi düşük" diye sorması yerine, "ne rahatsız ediyorsun beni, sana hesap vereceğim" gibi tepki vermesi sorun yaratır.
- 29:34Psikolojik Modlar
- Psikolojide durumlar üç tane moddan bahsedilir: çocuk mod, yetişkin mod ve ebeveyn mod.
- İlişkilerde yetişkin modda olamadığımız için sorun yaşıyoruz.
- Yetişkin modda olan biri, sorunlarını ifade ederken karşısındakine kötü hissettirmez, saygılı davranır ve karşısındaki de kırılmaz.
- 31:10Çocuk Modları
- Çocuk modunda insan kızar, bağırır, duygularını kontrol edemez ve kendini ifade etmeyi bilmez.
- Bilgin çocuk modu, keşfeden, meraklı, eğlenen, soru soran ve yaşam enerjisini bize sağlayan çocuk parçamızdır.
- Kızgın çocuk modunda insan sesini yükselterek, bağırarak bir şeyler söyler.
- 32:47Ebeveyn Modları
- Ebeveyn modları çocuklukta içselleştirdiğimiz modlardır ve ilerleyen yıllarda da çocuklara, eşimize, arkadaşlara o şekilde davranmaya başlarız.
- Kızgın ebeveyn modu, dert karşılığında "sen ne işe yarayacaksın?" gibi eleştirel ifadeler kullanır.
- Kadınlar eşlerinin anneliğine soyunarak ilişkileri soğur ve adam genellikle başka birisini bulur.
- 34:45Ergenlik ve Duygusal Dalgalanmalar
- Ergenlikte duygu dalgalanmaları çok görülen bir durumdur.
- Duygusal dalgalanmalar çocuğun hayatını olumsuz etkilemiyorsa ve yaşam kalitesini düşürmüyorsa "zaman zaman geçer" diyebiliriz.
- Duygusal dalgalanmalar çocuğun yaşam kalitesini düşürüyorsa ve ilişkilerini ciddi anlamda etkiliyorsa çocuk-ergen profesyonelinden yardım alınması gerekir.
- 35:56Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu
- Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu bir çeşit kişilik bozukluğudur.
- Obsesyonun birçok sebebi olabilir ve kişinin hayatını ciddi anlamda olumsuz etkileyen durumlarda profesyonelden yardım alınması gerekir.
- Obsesyon konusunda daha detaylı bilgi için uzmana danışmak önemlidir.
- 36:59Ebeveyn-Çocuk İlişkisi
- Ebeveyn modunda eşler birbirlerini kızı gibi görebilir, yönetmeye başlayabilir ve her şeye karışabilir.
- Eş ilişkisi ebeveyn-çocuk ilişkisine döndüğünde eşitler arası ilişki ortadan kalkar ve çift birbirinden uzaklaşmaya başlar.
- Evlilik yetişkin yetişkine olan bir ilişki olmalıdır, çocuk modunda biriyle evlenmek hayaldir ve karşılanmaz.
- 39:13Diğer İlişkilerde Ebeveyn Modları
- İşyerinde patron-çalışan ilişkisinde patronlar çalışanları baba gibi görebilir, çalışanlar da patronları çocuk gibi görebilir.
- İş yerlerinde ilişkilerin sınırlarını belirleyen şey kanun, yasa, yönetmelik ve kurallardır.
- Arkadaş ilişkilerinde de ebeveyn rolü seçilebilir, bir taraf ebeveyn olurken diğer taraf çocuk rolünü üstlenebilir.
- 41:13Türkiye Toplumunda Baba Figürü ve Devlet İlişkisi
- Türkiye toplumunda erkek güçlü ve güçsüz olması gerekmez, baba figürü korkulur ve her şeyi bilir olarak görülür.
- Türkiye'de biatçılık ve sorgulamama eğilimi vardır, babaya saygı duymak zorunludur.
- Toplum olarak baba figürünü her yerde arıyoruz ve azarlamak çok zararlı bir davranıştır.
- 43:17Türkiye'nin Toplumsal Durumu
- Türkiye toplumu ergen düzeyinde olup, daha yetişkin bir toplum değildir.
- Türk toplumunda "devlet baba" mantığı vardır, devlete saygı duyulur ve "devletin kanunun kestiği parmak acımaz" denir.
- Devlet aslında halk için vardır, insanların daha refah, düzenli ve huzur içerisinde yaşamak için organize olan bir kurumdur.
- 45:47Sağlıklı İletişim ve Kendini Keşfetme
- Sağlıklı iletişim, duygularımızın ve kendimizin farkında olmak demektir.
- Kendini keşfetmek kolay bir şey değildir, profesyonel insanlar bile tam olarak henüz kendini keşfetmiş değildir.
- Kendimizin farkında olmak ve duygularımızın farkında olmak, kendimizi daha sağlıklı ifade etmeye başlamamızı sağlar.
- 47:12Öfkeli Olurken Sorun Çözmek
- Öfkeli iken sorun çözmek mümkün değildir, bu durumda kendimize ve karşısındakine mola vermek gerekir.
- Mola verirken hissettiğimiz duyguları sorgulamak önemlidir, örneğin "kötü" hissettiğimizde arkasındaki duyguları (öfke, aşağılanma, suçluluk) tespit etmeliyiz.
- Bazı insanlar küçük bir sözden bile aşırı tepki verebilir, bu tepkinin arkasında çocukluk döneminde yaşanan bir travma olabilir.
- 49:28Duyguları Çözümleme Yöntemleri
- Tepkimizin arkasındaki travmayı bulup, o duygu üzerinde çalışıp affetmek veya çözümlemek mümkündür.
- Profesyonel destek, imajinasyon veya telkinler kullanarak eski olayları canlandırıp duygusal yükünden kurtulabiliriz.
- Hayal gücünün sınırı yoktur, eski olayları canlandırıp o olaydan kendimizi kurtarabiliriz.
- 51:12Sınırları Tanımak ve İletişim
- Bugünkü olaya karşı farklı bir bakış açısı geliştirmek için geçmişte yaşadığımız olayları fark edip çözümlemek gerekir.
- Sınırlarımızı tanımayı ve bunları saygılı bir şekilde ifade etmeyi öğrenmek önemlidir.
- Eşimizin saygısız davranışlarına karşı kavga etmek yerine konuşup kendimizi ifade edebilir, affetmeyi veya başka bir yol çizebiliriz.
- 55:10Sağlıklı İletişim Kalıbı
- Sağlıklı iletişim için "sen bana bunu hissettirdin" yerine "sen bana şunu dedin ve beni böyle hissettirdin" şeklinde ifade etmek gerekir.
- Kimse bize istemediğimiz hiçbir şey hissettirmez, bize hissettirme hakkını verdiğimiz zaman o insan o hakkı alır.
- Olayı somut olarak söyleyip, "senin bu şekilde bana söylemen benim kendimi aşağılanmış hissetmeme neden oldu" şeklinde ifade etmek önemlidir.
- 57:07İlişkilerde İletişim ve Sorumluluk
- Eşler arasında iletişimde, kendimizi değerli hissetmek istediğimizden bahsederek beklentilerimizi ifade etmek önemlidir.
- Olumsuz davranışlara karşı "bana karşı daha saygılı davranmanı bekliyorum" şeklinde ifade etmek, kendimizi bulmamız ve sorumluluğumuzu sahiplenmemiz açısından değerlidir.
- Küsmek çocukça bir tavırdır; iki yetişkin insan küsmez, mola verebilir veya kendini geri çekebilir.
- 59:47İlişkilerde Yetişkin Davranış
- Kırıldığımızda normal günlük faaliyetlerimizi yerine getirip, sakin olduğumuz bir zamanda konuşmak isteyebiliriz.
- Karşı tarafın davranışları sürekli aynı kalırsa, o kişinin ilişkiyi düzeltmek için çaba gösterip göstermediğini değerlendirmek gerekir.
- Herkesin kendi davranışından sorumlu olduğu için, yetişkin olarak sonuçları kendimiz karar vermek ve sorumluluk almak önemlidir.
- 1:01:56Programın Kapanışı ve Son Mesajlar
- Program sonunda katılımcılara teşekkür edilerek, ileride başka konular üzerine görüşüleceği belirtildi.
- İnsanların bir tane hayatı olduğu ve bu hayatı değerlendirmeleri gerektiği vurgulandı.
- Kendimize değer vermek, önce kendimize sahip çıkmak ve hayatımızı ertelememek gerektiği, çünkü hayat süreli bir zamanda yaşanıyor.