Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Kalyon Holding Merkez'de gerçekleştirilen bir webinar serisinin son etkinliğidir. Sunum, Mehmet Sakin (Proje Yönetim Ofisi Müdürü ve Hasan Kalyoncu Üniversitesi doktora öğretim üyesi) ve Hüseyin Fatih Aktaş (Mühendislik Direktörü, makine mühendisi ve 15 yıllık tecrübeye sahip) tarafından gerçekleştirilmiştir.
- Webinar, inşaat sektöründe dijitalleşme, BIM (Building Information Modeling) teknolojisi ve proje yönetimi konularını ele almaktadır. Sunum, BIM'in temel kavramları, proje yaşam döngüsü boyunca kullanım alanları, farklı boyutları (3D, 4D, 5D, 6D, 7D) ve dijital teknolojilerin inşaat projelerinde sağladığı avantajları detaylı şekilde açıklamaktadır. Ayrıca veri analizi, makine öğrenimi ve akıllı şehir kavramları da sunumun önemli bölümleridir.
- Sunumda dijitalleşme sürecinin üç temel unsuru (sonuç odaklı yeni bir takım olmak, güçlü bilişim altyapısı ve sabırlı istekli bir yönetim), BIM'in farklı yazılımlarla entegrasyonu, VR, yapay zeka ve sensör teknolojilerinin inşaat sektöründeki uygulamaları ve "digital twin" kavramı gibi konular ele alınmaktadır. Video, katılımcılardan gelen sorulara yanıt verilerek ve bir ödül çekilişiyle sona ermektedir.
- 00:03Webinar Tanıtımı
- Karyon Holding Merkez'de proje yönetim serisinin son etkinliği gerçekleşiyor.
- Mehmet Sakin, Proje Yönetim Ofisi Müdürü ve Hasan Kalyoncu Üniversitesi'nde doktora öğretim üyesi olarak çalışıyor.
- Sunum, proje yönetimi ve dijital inşaat konularını ele alacak ve yaklaşık iki ay süren webinar serisinin son etkinliği olacak.
- 01:43Konuşmacı Tanıtımı
- Hüseyin Fatih Aktaş, yaklaşık dört yılda Kalyon İnşaat'ta çalışmakta ve on beş yıllık tecrübesi bulunuyor.
- Aktaş, makine mühendisi olarak kendi şirketini dört yıl yönetmiş ve daha sonra Azerbaycan Suları İdaresi'nde müşavir olarak görev yapmış.
- Kalyon'da BIM departmanının kurulması ve gelişmesinde önemli rol oynamış ve dijital inşaatla ilgili çalışmalarını sürdürmektedir.
- 04:28Proje Yönetimi ve BIM
- Proje yönetimi, önceden belirlenmiş kapsam çerçevesinde bir projenin maliyet, zaman, kalite ve farklı hedeflere ulaşmak için kaynak yönetimini modern tekniklerle yönetmeyi ve koordine etmeyi sanatıdır.
- Bir projenin akış şeması teklif süresi, sözleşme, proje müdürünün seçimi ve mobilizasyon, imalat, kabul ve test aşamalarından oluşur.
- Proje yönetim ofisi, süreçleri yalınlaştırarak akıcı bir şekilde bilgi akışını sağlamalı ve tüm verileri toplayıp bulut sisteminde yönetmelidir.
- 10:47BIM Tabanlı Yönetimi
- Proje yönetiminde süreçleri sadeleştirmek ve iletişimi güçlendirmek için BIM tabanlı yönetimin kullanılması gerekir.
- Tüm departmanların BIM'e entegre olması gerekir, farklı platformlarda olsa bile veri noktasında herkesin tek bir noktada buluşması önemlidir.
- BIM, bir yazılım ismi değil, proje yönetim metodolojisi olarak tanımlanmalıdır. Revit gibi yazılımlar sadece BIM metodolojisini uygulamak için araçlardır.
- 11:37BIM Sisteminin Tanımı ve Amacı
- BIM (Yapı Bilgi Modellemesi ve Yönetimi), proje yaşam döngüsü boyunca planlama, tasarım, inşaat süreçlerinin tesis operasyonlarına kadar çok boyutlu modeller kullanarak proje verilerinin dijital yönetim ve aktarım sağlayan bir sistemdir.
- Proje yaşam döngüsü, programlama, konsept, tasarım, detaylı tasarım, analizler, dökümantasyon, fabrikasyon, planlama, maliyet, inşaat süreçleri ve tesis yönetimi aşamalarını içeren bir süreçtir.
- BIM sisteminde tasarım, inşaat ve operasyon üç farklı aşamada değerlendirilir ve her birinde farklı birimler çalışır.
- 13:11BIM Sisteminde Entegrasyon ve Standartlar
- BIM sisteminde kullanılan yazılımların birbirleriyle konuşabilmesi gerekir, böylece mimar ve inşaat mühendisi aynı modeli kullanarak analizler yapabilir.
- BIM uygulama planı, proje bilgisi, iletişim bilgileri, görev ve sorumluluklar, organizasyonel roller, süreç yönetimi, veri aktarımı ve kalite standartlarını içeren bir dökümandır.
- Parçalı yapıya sahip inşaat sektöründe çalışanların görev tanımları belirsiz olduğundan, BIM uygulama planı ile standartlaştırılmış bir süreç oluşturulur.
- 15:48Uluslararası Standartlar ve Model Seviyeleri
- ISO, DSI ve KOBİ gibi uluslararası standartlar, BIM uygulamalarında önemli bir rol oynar ve uluslararası projelerde bu standartları kullanmak avantaj sağlar.
- BIM'in kullanım seviyeleri vardır: 3 boyutlu model, 4 boyutlu zaman planlaması, 5 boyutlu bütçe, 6 boyutlu enerji simülasyonu ve 7 boyutlu tesis yönetimi.
- Model detay seviyeleri (Level of Detail) belirtilir ve projelerde farklı seviyeler (200-300-350-400) kullanılır, bu detaylar iş alırken çok kritiktir.
- 19:52Parametrik Modeller ve Çok Boyutlu Yaklaşım
- BIM'de oluşturulan 3 boyutlu model parametrik olup malzemeleri tanımlanmıştır.
- Planlama departmanı, malzemelere zaman atayarak modelle entegre edebilir ve simülasyon yapabilir.
- 6. boyutta sürdürülebilirlikle ilgili enerji analizleri, ışık analizleri yapılabilmekte ve 7. boyutta ise tesis yönetimi ve bakım onarım süreçleri için model kullanılmaktadır.
- 21:34Koordinasyon Sisteminin Faydaları
- Koordinasyon sisteminin en büyük faydalarından biri, tasarım aşamasında sahaya göndermeden önce test yapabilmesidir.
- Hastane, havalimanı gibi büyük ve kompleks projelerde bir değişiklik yapıldığında diğer sistemlerin de etkilenmesi nedeniyle çok riskli olmaktadır.
- Çakışma testlerinde yapılan hatalar sahaya göndermeden önce modellenerek sıfır hata ile sahaya gönderilebilir.
- 23:07Dijital Ortam ve Kalite Kontrol
- Dijital ortamda malzemelerin metrajı otomatik olarak alınabilir, ancak aynı tip malzemeler için geçerlidir.
- Kalite kontrolcüler iPad'lerden dijital ortamdan takip edebilirler ve herkesin ne iş yaptığını takip edebilirler.
- Sistemde tüm bilgiler kayıtlı olduğundan, bir kişi işten ayrıldığında onun yerine gelen kişi tüm geçmiş işlemlere erişebilir.
- 25:04Planlama ve Simülasyon
- Planlamalarda sadece zaman değil, malzemelerin ne zaman geleceğini de planlamak önemlidir.
- Dijital ortamda planlamaların simülasyonu yapılabilir, böylece planların doğruluğu kontrol edilebilir.
- Ay ay bütçesel olarak hangi işlerin ne zaman yapılacağını görebilirsiniz.
- 26:53Entegrasyon ve Sektör Gelişimi
- İnşaat sektörü ve tarım sektörü dijital teknolojilere en gerideki sektörlerdir.
- Bu sistemlere entegre olabilen insan sayısı çok az olduğundan, şirketler bu insanları aramaktadır.
- Bu sistemlere entegre olmak şirketlere para kazandıracağı için, bu insanlar daha yüksek maaşlar alabilirler.
- 27:51Enerji Analizi ve Performans
- Enerji analizinde kırmızı kısımlar performansı düşük malzemeleri gösterir ve dış cephe veya cam tipi değiştirilerek simülasyon yapılabilir.
- Karbon salınımı yüzde kırk oranında en çok fabrika binaları ve konutlar tarafından yapılıyor.
- Bir binanın inşaat aşaması maliyetinin sadece yüzde üçü tasarım aşamasına giderken, yüzde yetmişinin işletme aşamasına gittiği için enerji verimliliği önemlidir.
- 30:33Global Gelişme ve Tesis Yönetimi
- Globaldeki gelişmiş ülkeler artık bu sistemlere geçti ve Türkiye de bu sistemlere entegre olmalıdır.
- Bulut sistemi üzerinden hizmetler verilebileceği için sadece Türkiye'nin iş piyasasındaki iş arayışını bırakıp globalde iş fırsatları kovalamak gerekiyor.
- Proje tamamlandığında işletme aşamasında bakım, onarım, kullanım alanları ve güvenlik için tesis yönetimi önemlidir.
- 31:35Multidisipliner Çalışmalar ve Endüstri Takibi
- İnşaat mühendisliği alanında yapay zeka, sensörler ve data paylaşımı gibi konular multidisipliner bir çalışma gerektiriyor.
- Endüstri 4.0'da robotların entegre edildiği üretim sistemleri bulunurken, inşaat sektörü hala kağıt üzerinden işlem yapmakta ve endüstriden 20-30 yıl geride kalmış durumda.
- İşletme kısmında endüstri şirketleriyle çalışmak önemlidir ve endüstriyi takip etmek gerekir.
- 32:423D Modeller ve Parametrik Modelleme
- 3D modellerde masa, sandalye, kablo gibi malzemeler tanımlanabilir ve makine bozulduğunda hangi malzemeyi kullanacağını gösteren uygulamalar kullanılabilir.
- Parametrik model oluşturmak, koordinasyon ve diğer teknolojilerle entegrasyon için önemlidir.
- VR, yapay zeka gibi teknolojilerle entegrasyon için önemli olan şey verileri çekebilmektir.
- 33:41Teknolojik Uygulamalar
- Yapılan modeller VR ile gezilebilir ve tasarım aşamasında kontrol edilebilir.
- Lazer tarama teknolojisi ile bin tabanlı planlama yapılabilir ve milyonlarca panelin sayımı için dronlar kullanılabilir.
- Lazer tarama ile mevcut yapıların modelleri oluşturulabilir ve tarihi eserler için de kullanılabilir.
- 35:06BIM Uygulamaları ve Faydaları
- Türkiye'de hastane ve altyapı projelerinde BIM yapma mecburiyeti artmakta, hatta devlet ulaştırma projelerinde bile tasarımcı şirketlerden BIM model istenmektedir.
- BIM modelleri, 3D olarak tasarlanan projelerde çakışma testleri yapılabilir ve örneğin 52 bin mekanik çakışma ve 240 bin elektrik çakışma çözülebilir.
- Çakışma testleri sayesinde hatalı imalat ve değişimlerin önüne geçilerek maliyet tasarrufu sağlanabilir.
- 37:39BIM'in Başarısı ve Geleceği
- BIM'in başarıya ulaşması için süreçler, teknoloji, bilgi, kurallar ve insanlar aynı platformda çalışması gerekir.
- Türkiye'deki büyük müteahhit şirketlerin %85'i BIM sistemine entegre olmuş, orta ölçekli şirketler ve mimarlık şirketleri de bu sistemlere geçmeye başlamıştır.
- Mevcut BIM modelleri canlı değil, ancak gelecekte "digital twin" olarak adlandırılan canlı modeller oluşturulması hedeflenmektedir.
- 39:06Digital Twin ve Akıllı Şehir
- Digital twin, fiziksel bir şeyin dijital replikası olarak adlandırılır ve anlık olarak takip edilebilir.
- Sensörler entegre edilerek ışık, radyasyon, su tüketimi gibi veriler ölçülerek kontrol altına alınabilir.
- Akıllı şehir kavramında, binaların enerji tüketimi gibi veriler merkezi kontrol edilebilir ve şehir ölçeğinde veya bina ölçeğinde ölçülebilir.
- 41:15Akıllı Şehir Kavramı
- Akıllı şehir için binalar, yollar ve altyapı sensörlerle donatılarak birbirleriyle iletişim kurmalı.
- Toplanan verilerin bir araya getirilmesi ve yapay zeka ile öğrenilmesi gerekiyor.
- Akıllı şehirde sensörler birbirleriyle iletişim kurarak (örneğin yangın durumunda doğalgaz hattı kapanıp ambulansa bilgi verme) tüm sistemler birlikte çalışıyor olmalı.
- 43:26Veri Bilimi ve Akıllı Şehir
- Akıllı şehir kavramı, basit bir object-based modelden başlayıp büyük bir resme doğru ilerleyen bir süreçtir.
- Dijitalleşme süreci veri bilimi ile bağlantılıdır ve veri bilimi, verilerin nasıl kullanılacağını anlamayı sağlar.
- Veri bilimi piramitinde; veri, bilgi, sonuç ve bilgelik aşamaları bulunur.
- 46:38Veri Analitiği Türleri
- Diskriptif analiz, geçmişte ne olduğunu ve sorulan sorulara göre sonuçları ortaya çıkaran temel analiz türüdür.
- Diagnostik analiz, neden olduğu ve nasıl bir yoldan geçildiği ile ilgilenir.
- Predictive analiz, gelecekte ne olacağına dair tahminler yapar ve buradan sonra data science başlar.
- 48:13Yapay Zeka ve Tahminleme
- Yapay zeka kavramı altında machine learning, deep learning ve big data kavramları bulunur.
- Tahminleme için geçmiş veriler kullanılarak uygun bir machine learning algoritması ile forecast yapılabilir.
- Prescriptive analytics, ileride ne yapılmalı olduğuna dair öneriler sunar.
- 50:02Veri Bilimi ve İş Zekası
- Gelecekle ilgili optimizasyon süreçleri detaylı matematik modelleri, machine learning ve deep learning süreçlerine ihtiyaç duyan süreçlerdir.
- Data science'da descriptive analiz, trend takibi ve what if analizleri daha çok iş zekası olarak algılanır ve raporlama/dashboardlama için kullanılır.
- Predictive ve prescriptive analizler ise daha ileri düzeyde veri analizi süreçleridir.
- 51:40Büyük Veri (Big Data) Kavramı
- Büyük veri kavramı volüm (veri miktarı), veri çeşitliliği ve veri hızı olmak üzere üç temel bileşenden oluşur.
- İnşaat sektöründe çok volümlü veriler toplanmaktadır; tasarım, BIM, maliyet, sözleşme ve ERP sistemi ile entegre edilen veriler bu veriler arasındadır.
- Veriler DWG, DXF, PPT, Microsoft formatları, video, IFC ve Revit formatlarında bulunmakta ve farklı formatlar arasında entegrasyon için ciddi bir IT yapıması gerekmektedir.
- 54:08Sensör ve IoT Verileri
- RFID sistemleri, sensörler ve IoT ile alakalı ekipmanlar ile gelen verilerin akış hızı önemlidir.
- Bina yönetim sistemlerini entegre etme sürecinde büyük firmalarla davalık yaşanabilmektedir.
- Sensör verilerini kendi platformlarınıza alabilecek açık kaynak kodlu altyapılar oluşturmak gerekmektedir.
- 58:24BIM Sistemi Entegrasyonu
- BIM sistemine entegrasyon için önce farkındalık oluşturmak, videolar izlemek ve uygulanan projeleri incelemek önemlidir.
- Yapı Bilgi Modellemesi Yönetimi Derneği gibi kurumlarda yer almak ve bilgilere ulaşmak mümkündür.
- BIM'de tüm yapılar (elektrik, mekanik, mimari, statik) bir master modelde bulunur ve inşaat mühendisleri Revit gibi programları kullanabilmelidir.
- Revit dışında Bentley, Archicad, Allplan gibi farklı yazılım seçenekleri de bulunmaktadır ve tercih şirket yapısına ve kişiye göre değişmektedir.
- 1:01:27Dijitalleşme Sürecinde Temel Unsurlar
- Dijitalleşme sürecinde üç temel unsuru olması gerekir: sonuç odaklı ve yeni açık bir takım olmak, güçlü bir bilişim altyapısı ve sabırlı istekli bir yönetim.
- Dijitalleşme süreçleri hızlı sonuçlar beklenir ancak yeni şeyler deniyorsanız bu süreç kolay olmayacaktır.
- Şirket için uygun dijitalleşme yol haritasını çıkarmak ve iyi bir fayda-maliyet analizi yapmak önemlidir.
- 1:03:13Dijitalleşme İçin Gerekli Altyapılar
- Paket veya open uygulamalarına hakim olmak ve bunların sürekli gelişmelerini takip etmek gerekir.
- Proje yönetimi uygulamalarına hakim olmak ve verilerin entegre bir şekilde kullanılabilmesi önemlidir.
- IoT, sensörler, VR ile alakalı ekipmanların entegre edilmesi ve sahadaki WiFi altyapısının ciddi önemi vardır.
- 1:04:36Dijitalleşme Sonuçları
- Kolay entegrasyon sağlanabilen çalışma platformu kullanımı ciddi problemlerden kurtarır.
- Çakışma analizi ile yüksek imalat kalitesi elde edilir, yeniden yapım azaltılır ve inşaat atıkları düşürülür.
- Simülasyonlar ile entegre iş maliyeti takibi yapılabildiği gibi, yapı hesaplamaları ve enerji analizleri de dijital ortamda gerçekleştirilebilir.
- 1:06:13Dijitalleşme Zorlukları ve Gelecek
- İnşaat sektöründe konvansiyonel inşaata karşı ciddi bir tutku var ve dijitalleşme için tutkulu bir yaklaşım gerekiyor.
- Teknoloji ve insan kaynağı sürekli gelişiyor ve iyi bir noktaya doğru ilerliyor.
- 3D printer teknolojisi Türkiye'ye gelebilir, özellikle riskli bölgelerde konteyner yapımında ve küçük çaplı binalarda kullanılabilir.
- 1:08:50Veri Analitiği Çalışmaları
- Şantiyeden gelen verilerin anlamlandırılmasına yönelik projeler yürütülmektedir.
- Lojistikle alakalı forecast projesi kapsamında şantiyedeki 70 dönem dataları kullanılarak tahmin modeli oluşturulmaktadır.
- BIM ile alakalı projeler de veri platformu olarak düşünülmekte ve farklı analizler yapılarak mühendislik sonuçlarına varılmaktadır.
- 1:10:05Veri Bilimi Projeleri
- Konuşmacı, bir classification projesi yapmak istediklerini, bu proje ile konuşulmuş en önemli konuların bulunduğu bir klasifikasyon projesi oluşturmak istediğini belirtiyor.
- İnşaat sözleşmelerindeki maddeleri tarayarak kontratın mahkemeye gidip gitmeyeceğini forecast yapan uygulamaların olduğunu ve bu uygulamaların çok ileri seviyede olduğunu anlatıyor.
- 1:11:23Dijitalleşme Süreci
- Dijitalleşme sürecinin sıkıntılı olduğunu, sahada yapılacak işlerde acele olduğunu ve konvansiyonel metodoloji ile çalışmanın zorlandığını belirtiyor.
- Zaman ve bütçenin kısıtlı olması nedeniyle dijitalleşme sürecinin zorlandığını, ancak bu metodolojiye geçilirse ciddi zaman ve para tasarrufu sağlayabileceğini vurguluyor.
- İşverenin dijitalleşme konusunda bilgi birikimi ve anlayışa sahip olması durumunda sürecin daha rahat yönetilebileceğini ifade ediyor.
- 1:12:52Endüstriyel Tesis Modellemesi
- Endüstriyel tesis modellemesinin çok öncesinden kullanıldığını, 3 boyutlu modellerin endüstriyel tesislerde çizilmeye 1970'li yıllardan başladığını belirtiyor.
- Nükleer santrallerde çakışma oluşturacak bir şey yapılamayacağını, üst yapılardaki karmaşıklığın artmasıyla sanal ortamda işin çözülmesi gerektiğini anlatıyor.
- Dijital twin kavramının ve bunun yönetilmesinin endüstride çok uzun yıllardan beri yoğun kullanıldığını vurguluyor.
- 1:14:24Ödül Sorusu ve Kapanış
- Konuşmacı, sürenin aşıldığını ve bir ödüllü soru soracağını belirtiyor.
- Veri ile alakalı dört katmanı bildiren ilk kişiyi ödüllendirmek için soru soruyor.
- Kalyon Holding'in düzenlediği proje yönetim serilerinin sonuna gelindiğini, emeği geçen tüm takıma ve katılan konuklara teşekkür ediyor.