Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, inşaat mühendisi Emirhan Aydın ve diğer mimar-statik uzmanları tarafından sunulan eğitim içeriğidir. Sunumda Emirhan, Nuray Burak, Rabia Hoca, Zerrin Hoca ve Ahmet Topçu gibi uzmanlar katılmaktadır.
- Video, inşaat projelerindeki hatalar ve hasarları üç ana bölümde ele almaktadır: "İnşaattaki Canavarlar", "Şefsiz Şantiyeler" ve "Tasarım Hataları". Sunum boyunca betonarme hataları, segregasyon, kalıp işçiliği sorunları, dilatasyon eksikliği, kısa kolon problemi, bant pencere kullanımı ve yapı çatlakları gibi konular fotoğraf örnekleriyle detaylı olarak incelenmektedir.
- Sunum, özellikle deprem güvenliği açısından yapısal hataların risklerini vurgulamakta ve Simav ve Düzce depremlerindeki hasar örneklerini göstermektedir. Ayrıca, Konya'daki Zümrüt Apartmanı örneği üzerinden yapı tasarımdaki hatalar ve özensiz imalatın sonuçları anlatılmaktadır. Video, yapı tasarımcıları ve mühendisleri için pratik bilgiler içermekte ve izleyicilerden gelen sorulara cevap verilmektedir.
- 00:26Sunumun Tanıtımı
- Konuşmacı, 2014 yılında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İnşaat Mühendisliği mezunu olduğunu ve mezun olduktan beri inşaat mühendisi olarak görev yaptığını belirtiyor.
- Ailesiyle birlikte çalışan bir aile şirketi olduğunu ve Kütahya ve çevre illerinde pek çok proje yaptıklarını söylüyor.
- emirhanaydın.com.tr adresindeki web sitesini hobi olarak başlatıp işe dönüştürdüğünü, özellikle depremlerden sonra çatallarla ilgili çok fazla dönüş aldığını anlatıyor.
- 02:20Sunumun İçeriği
- Sunumun adı "Yapılardaki Hatalar ve Hasarlar" olup üç bölümde anlatacağını belirtiyor: İlk bölüm "İnşaattaki Canavarlar", ikinci bölüm "Şefsiz Şantiyeler" ve üçüncü bölüm "Tasarım Hataları".
- Konuşmacı, 10 katlı bir binanın bodrum katında betonu ve demirleri kırarak tesisat yaptıkları bir fotoğraf gösteriyor.
- Aynı binadan başka bir fotoğrafta da kolonla kirişin birleşim noktasında kritik bir bölgede benzer bir işlem yapıldığını ve bunların hepsinin alçıpanla kapatıldığını, böylece binanın bu şekilde olduğunu kimse bilmediğini anlatıyor.
- 03:29Yapı Denetim Sistemi ve Sorumluluklar
- Yapı denetimlerin genellikle betonarme inşaat bittikten sonra iskana kadar bir daha gelmediğini ve tesisat işçiliğinde yapılan hataların yapı denetiminin tespit edebildiği durumlar olmadığını belirtiyor.
- Konuşmacı, kendisinin inşa ettiği bir binada mal sahibinin tesisatçısına yetki vermesiyle oluşan bir sorunla karşılaştığını ve bunun performansını etkilemeyecek olsa da yasal süreç başlatmak zorunda kaldığını söylüyor.
- İnşaattaki canavarların sadece tesisat ustaları ve elektrik ustaları değil, bilinçsiz vatandaşların da bu durumlara yol açabildiğini vurguluyor.
- 04:51Kolon Kesme ve Elektrikçi Ustası Örneği
- 1999 depreminden önce kolon kesme olayının mod olduğunu, binadaki alanları ferahlatmak için bina bittikten sonra bir iki kolon kesilmesinin yaygın olduğunu anlatıyor.
- Elektrikçi ustasının göze hoş gelen bir işçilik yapmış gibi görünse de, boruları döşerken etriyeleri söküp kenara kaydırdığını ve bu durumun yapı denetim firması tarafından tespit edildiğini belirtiyor.
- Sadece mimarların ve mühendisinin bilmesiyle yetinilmesinin yeterli olmadığını, ustaların ve vatandaşların da bilinçli olması gerektiğini vurguluyor.
- 06:14Şefsiz Şantiyeler
- Konuşmacı, şantiyelerdeki kritik hataları gösteren bir fotoğrafı paylaşıyor ve bu fotoğrafın kendisine dönüm noktası olduğunu belirtiyor.
- Gösterilen fotoğrafta kolonlar doğrusal ilerlemiyor, bu da dükkan katında hacim kazanmak için yapılmış bir hatadır.
- Bodrum katta dilatasyon (çekiçleme etkisine karşı boşluk) bırakılmışken, üst katta müteahhit firması geniş bir dükkan elde etmek için kolonları dışarı çıkarmıştır.
- 07:21Şantiye Denetim Sisteminin Sorunları
- Fotoğrafın hikayesinde iki soru var: yapı denetim firması nerede ve şantiye şefi nerede?
- Piyasada bir mimar veya inşaat mühendisi beş şantiye içinde olabilirken, teknik elemanların bir şantiyeyi bile takip etmeleri zor olabilir.
- Şantiyelerde formaliteden imzalar atılıyor, bu da kimse şantiyeye gitmemesine ve yapı stoğunun denetimsiz gelişmesine neden oluyor.
- 09:06Kolon Hataları ve Çözümleri
- Kolonların doğrusal ilerlemesi gerekiyor, sağa kayması bilinçsizce yapılmış korkunç bir hatadır.
- Gösterilen binada segregasyonlar, kötü işçilik ve kolon demirlerinin bükülmesi gibi pek çok fiyasko durumu var.
- Başka bir örnekte de kolonlar doğrusal ilerlemiyor, alt katta sol tarafta başlayan kolon üst katta sağa geçip sonra tekrar sola geçiyor ve küçülüyor.
- 10:20Diğer İnşaat Hataları
- Bir fotoğrafta kiriş normalde sahanlıkta olması gerekirken döşeme kotunda imal edilmiş, yapı denetim firması bunu tespit edip doğru seviyeye alıyor.
- Başka bir fotoğrafta beşyüz metreküplük beton siparişi verilmişken, C30 olması gereken betonun bir kısmı C25 gelmiş ve yapı denetim firması hatayı tespit edip betonu yıkattırmış.
- Çiroz örneklerinde, çirozların kolonların filizlerini sarması gerekiyor ancak sadece sayı tamamlanmak için atılmış ve görevini yapmayan çirozlar var.
- 13:24İhmal ve Segregasyon
- Şantiyede şef olsa bile, betonun sulamayı unutursanız karelaj gibi çatlaklar oluşabilir.
- Segregasyon, betondaki homojenliği bozan ve betonun mukavemetini düşüren malzemelerin ayrışması durumudur.
- Gösterilen onbir katlı binada vibratör kullanılmamış ve kolonların dibine kadar indirilmemiş, bu da betonun dayanımını olumsuz etkilemiştir.
- 15:22Dilatasyon Hataları
- Onbir katlı bir bina için dilatasyon boşluğu yaklaşık on iki santim olmalı, ancak gösterilen binalarda dilatasyon yetersiz.
- Onbir katlı iki bina yan yana duruyor ve kuvvetli bir depremde binalar arasında çekişleme etkisinin olması muhtemel.
- Dilatasyonun hatalı olması, kalıp sisteminin de hatalı kurulmasına neden oluyor.
- 17:13Kalıp İşçiliği Hataları
- Yetersiz dilatasyon nedeniyle kalıplar doğru kurulamıyor, işçiler köpük kullanarak kalıpları sabitlemeye çalışıyor.
- Vibratör kullanımı kalıpları açtığı için yapılmıyor, bu da kötü işçilik ve tasarım sonucu kritik hatalara yol açıyor.
- Üst bölgede C30 değerini sağlayabilecek yapı, kritik bölgede C15 değerini bile sağlamıyor.
- 19:10Dilatasyonun Önemi
- Dilatasyonun asıl amacı depremde binaların çarpışmaması ve çekişleme etkisini önlemek.
- Uygulamada, yeterli dilatasyon (örneğin 15 cm) kalıpların daha kolay ve sağlam kurulabilmesini sağlıyor.
- Dilatasyon yetersiz olduğunda, kalıplar açılıyor ve alternatif çözümler deneniyor, ancak sağlıklı sonuçlar elde edilemiyor.
- 22:36Kalıpların Sızdırmazlığı
- Kalıpların sızdırmazlığı sağlanmazsa, betonun basıncı nedeniyle kalıpta sızıntılar oluşuyor.
- Şantiyelerde özellikle kolonların köşelerinde ve yerle birleştiği bölgelerde renk değişimi ve kötü görüntü oluşabiliyor.
- 23:16Silikon Kullanımı ve Kalıplar
- Kalıpların birleşim noktasına ve betonla birleşim noktasına silikon çekilerek şerbet sızma sorunları büyük ölçüde önleniyor.
- Önce cam macunu ile deneme yapıldı ancak başarısızlık yaşadı, sonra silikonla deneme yapıldı ve başarılı sonuçlar elde edildi.
- Silikon kullanımlarıyla yaklaşık %95 oranında sorunlar çözülebiliyor ve kalıplarla ilgili sorunlar giderilebiliyor.
- 24:39Beton Kürü Sorunları
- Radye temeli örneğinde sehpaların yetersiz sayıda atılması sonucu betonun basıncı ile sehpalar devrilmiş ve üst ızgaraların bir kısmı betona gömülmüş, bir kısmı ise havada kalmış.
- Kolon-kiriş bölgesi yerleşim tamamlanmamış bir örnekte, muhtemelen müteahhit veya mal sahibi çıkmaların taşımayacağını düşünerek sonradan kolon eklemiş.
- Sağdaki fotoğrafta, kolonlar bazı bölgelerde kesilmiş, bitişik nizamda pencere açılmış, çıkmanın üstü dolu bir yere kadar yapılmış gibi yapısal hatalar görülmektedir.
- 28:27Kısa Kolon Problemi
- Kısa kolon problemi, kolonun uzunluğuyla değil, tasarımdaki hesaplama eksikliğiyle ilgilidir.
- Hesaplanan kolon serbest boyu 3 metre olsa da, subasman perdesi yapıldığında kolonun serbest boyu 50 cm'ye düşmüş ve bu durumda kesme kuvveti artmış.
- Simav depremi ve 1999 depreminde de kısa kolon problemi nedeniyle bant pencere olduğu bölgelerde kolonlar hasar almıştır.
- 32:52Kısa Kolon Problemi ve Çözümleri
- Bant pencereleri kolona kadar yaklaştırmamak, kolonun biraz ötesinde duvar örüp bant pencereyi oradan koymak etriyelerin kopmamasını sağlar.
- Dikdörtgenlerle işaretlenen bölgelere 5 santimlik köpük (dilatasyon) bırakmak kısa kolon problemini engelleyebilir.
- Merdivenleri kolona bağlamak yerine aralara mesafe koyarak sorunların önüne geçilebilir.
- 33:38Bant Pencere Sorunları
- Bilinçsizce bant pencere yapmak binanın bodrum katına dinamit koymak kadar tehlikeli olabilir çünkü depremlerde sık sık sorun yaratır.
- En etkili çözüm, bant pencereyi küçültüp kolonun etrafındaki dolu hacmi artırmaktır.
- Uzakdoğu'da yapılan kısa kolon deneyinde, bant pencere olan bölgelerde deprem simülasyonunda hasar görülmüştür.
- 35:55Merdiven Tasarım Hataları
- Merdiven tasarımlarında sık karşılaşılan hatalardan biri, merdivenlerin düzgün bir şekilde tasarlanmamasıdır.
- Bir binada, merdivenlerden koşarak inen bir kişi bayılmak üzere olabilir ve binada kimse yoksa bulunması uzun sürebilir.
- Merdivenlerin düzgün tasarlanmaması, insanların kafalarının üstteki kirişlere çarpmasına neden olabilir.
- 37:52Merdiven Hatalarının Çözümü
- Merdivenin kotunu düşürerek aşağı inip tekrar çıkmaya başlamak mantıklı bir çözüm olabilir.
- Merdiveni kaydırmak ve gerekli yüksekliği ayarlayarak baş yüksekliğini kurtarmak da bir çözüm olabilir.
- Yapının taşıyıcılarına zarar vermeyerek çözüm bulunmalı, kirişi kırmak en kötü ve bile çözüm olmayan bir yöntemdir.
- 39:45Zemin Katlarda Yatay Çatlaklar
- Zemin katlarda yatay çatlaklar çok sık karşılaşılan bir sorundur ve bu sorunun yoğunluğu diğer katlara göre daha fazladır.
- Bu çatlakların ortak bir hikayesi vardır: binalarda bodrum yok, su basman perdesi var ve çatlaklar sadece zemin kattaki duvarlarda görülür.
- Yukarıdan gelen kuvvet zemin kattaki duvara baskı yaparken, aşağıda sert perde zemine iletmeyi biraz daha uzun sürüyor.
- 40:47Çatlağın Nedenleri ve Çözümleri
- Betonarme sistemler arasında tuğla veya yut yap malzemesi daha hassas olduğu için ezilip çatlak yapabilir.
- Üst katın kirişi üstteki duvarı taşıdığı için duvarların alt kata baskı yapmadığı belirtiliyor.
- Bodrum katı olmayan ve sadece subasman perdesi olan binalarda çatlaklar iç duvarlarda oluşabiliyor.
- 42:21Çatlağın Nedenleri ve Önleme Yöntemleri
- Uygulamada genellikle çevre betonarme perdeler ve subasman perdeleri yapılıyor.
- Bodrum olmayan ve iç subasman perdeleri olmayan binalarda, tuğla duvarlar örüldüğünde dolgudaki en ufak oturmada çatlaklar oluşuyor.
- İç subasman perdelerin tuğla duvarların altı olmaları gerekiyor, aksi takdirde çatlaklarla karşılaşılması kaçınılmaz.
- 43:20Çatlağın Etkileri ve Sonrası
- Duvarların çökmüş olması, seramikler, süpürgelikler, laminantler ve duvarların bozulmasına neden oluyor.
- Tadilat yapmaya kalkıldığında her şeyi tekrar yapmak gerekecek ve bu maliyetli oluyor.
- Sonradan bölmeler eklenirken, tuğla duvar yerine ağırlık getirmeyecek bir sistem tercih edilmeli.
- 45:02Tasarım Hataları ve Çözümleri
- Tasarım hatası nedeniyle yükün iki katı kadar yük gelince ankrajların içlerinden betonlar çatlamış ve güçlendirme yapılmış.
- İstanbul'da deprem bölgesindeki 30 yıllık bir bina, kolonları çatlamış olsa da sakinleri kentsel dönüşüme yanaşmıyor.
- Korozyon çatlağı, demir paslanınca şişip kabuk betonunu ittirerek oluşuyor ve kolonlarda demirlerin olduğu hizalarda görülebiliyor.
- 46:42Korozyon Çatlağı ve Önleme Yöntemleri
- Türkiye'de yaygın olan korozyon çatlağı probleminin çözümü için paspayı (demir ile beton arasındaki mesafe) artırması gerekiyor.
- Genel olarak 2,5-3,5 cm olan paspayı yeterli değil, uygulama anında bir taraf 1 cm'e düşerken bir taraf 4 cm'e çıkabiliyor.
- Kolonun altında talaş tabakası olması, kolonun tam olarak oturmadığı anlamına geliyor ve bu da çatlağa neden olabiliyor.
- 48:35Şantiye Temizliği ve Kalıp Kapatma
- Şantiyede elektrikli süpürge (Arnic) kullanılarak tüm alan temizleniyor.
- Metal malzemeler için mıknatıslarla toplama işlemi yapılıyor ve kalıplar kapatılıyor.
- Kalıplar kapatıldıktan sonra içine malzeme düşüp düşmediği gece karanlığında ışıkla kontrol ediliyor.
- 49:00Yapı Sağlığı Sorunları
- Kolonların demirleri açıkta ve korozyona uğramış durumda olduğunda yapı sağlığı kötü durumda oluyor.
- Konya'daki Zümrüt Apartmanı 2004 yılında kendiliğinden çökerek 92 can kaybı ve 33 yaralı bırakmış.
- Binada iç kirişlerin olması, kirişlerin sürekliliğinin sağlanması ve az sayıda saplama kirişinin kullanılması gerekiyordu.
- 49:46Yapı Tasarım Hataları
- Zümrüt Apartmanı'nda kirişlerin boyutları yetersiz, yapıdaki dayanım düşük ve özensiz imalat yapılmış.
- Kapalı çıkarma mimarisinde insanlar odanın ortasında kiriş görmek istemese de, deprem bölgesi olduğumuz için kirişlerin görünmesi normal bir şey.
- Kirişler, kolonların birlikte hareket etmesini sağlayan ve yük aktarımını doğrusal bir şekilde ilerleten yapı unsurlarıdır.
- 55:07Riskli Yapılar ve Çözüm Önerileri
- Yeni inşa edilen bir binanın yanındaki eski binada kötü işçilik, kötü tasarım ve ömrünü tamamlamış betonarme yapı olduğu için deprem anında zarar göreceği endişesi var.
- Kat malikleri riskli yapı tespitine başvurmuyor ve kentsel dönüşüme yanaşmıyorlar.
- Çözüm olarak binadan birinin satılığa çıkaracağını gözlüyorlar ve satın alıp riskli yapı tespitine başvurmayı planlıyorlar.
- 56:20Deprem Sonrası Sorunlar
- Son depremlerde binanın yandaki binanın yaptığı hasardan zarar görmesi sık görülen bir durum.
- Van depreminde bir binanın yanındaki küçük bir kulübe tarzında bir yapı, çekiçleme etkisiyle üç kolonuna zarar vermiş.
- Binanın geri kalanında hiçbir şey olmamakla birlikte, çekiçleme etkisiyle zarar gören kolonlar güçlendirme almış.