Buradasın
Inkalar ve Inkalar İmparatorluğu Hakkında Bilgilendirici Video
youtube.com/watch?v=wFL8RB2lqU0Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Aykut Dost tarafından sunulan, Inkalar ve Inkalar İmparatorluğu hakkında bilgilendirici bir belgesel formatındadır.
- Video, Inkaların And Dağları'nın yüksek kesimlerindeki vadilerde yaşamış ve 13-16. yüzyıllar arasında büyük bir imparatorluk kurmuş Güney Amerika yerli halkı olduğunu anlatmaktadır. İçerikte Inkaların tarihi, organizasyonu, mimari yapıları, kültürel özellikleri, tarım ve bayındırlık teknikleri, İspanyol istilası ve imparatorluğun yıkılışı detaylı olarak ele alınmaktadır. Ayrıca Inkaların kayboluş efsanesi ve Machu Pico kaleleri hakkında bilgiler de sunulmaktadır.
- 00:06İnka İmparatorluğu'nun Kuruluşu ve Özellikleri
- İnka, And Dağları'nın yüksek kesimlerindeki vadilerde yaşamış ve 12-16. yüzyıllar arasında büyük bir imparatorluk kurmuş Güney Amerika yerli halkıdır.
- 16. yüzyıldaki İspanyol istilasından önceki ortalama 5-10 milyon nüfuslu, çok iyi örgütlü bu imparatorluk 14-15. yüzyıllar arasında güçlenerek topraklarını bugünkü Bolivya, Peru, Ekvator, Arjantin ve Şili'nin bazı bölümlerini içine alacak kadar genişletti.
- İnka İmparatorluğu 13-16. yy. arasında hüküm sürmüş, çok yüksek derecede organizasyon yeteneği gelişmiş bir imparatorluktur ve etkileri bugünkü Ekvatorda Şili ve Arjantin'e kadar ulaşmıştır.
- 01:20Güney Amerika'daki Eski Uygarlıklar
- İnkalar'dan önce Güney Amerika'da yaşayan uygarlıklar vardı: Bolivya'nın yüksek dağlık bölgelerinde Titaka Gölü yakınında yaşayan Taşlar, And Dağları'nın ekvator Bolivya'ya kadar yüksek yaylalarda Keçuvalar, Peru'nun kuzey dağlarında yaşayan Cavaniler, Peru güney kıyısında Nazcalar ve kuzeyde kıyıda yaşayan Çimurlardır.
- Bu eski uygarlıkların doğuşu yaklaşık MÖ 200 tarihine kadar uzanır ve Roma İmparatorluğu ile aynı döneme rastlayan bu eski uygarlıklar, Roma İmparatorluğu gibi 200-400 yılları arasında çökmeye başladı ve 800'de çoğunun gölüne yalnızca yıkıntılar kaldı.
- İnkalar ortalama 3 yıl önce Peru ortasındaki Kusko vadisine indi ve kendilerine önce başka halkların yaşamış olduğu bu bölgeye yerleşti.
- 03:12İnka İmparatorluğu'nun Yönetimi ve Sosyal Yapısı
- Kusco vadisi'nde yer alan İnka İmparatorluğu başkenti olan Kusco, güneşin kutsal kenti olarak bilinirdi ve imparatora tanrı gözüyle bakılır, güneş soyundan geldiğine inanılırdı.
- İnkalarda on ailelik gruplar kendilerine bir önder seçer, önderler bir şeyin sorumluluğunda olurdu ve her şeyin kuyruğunda beş önder vardır.
- Halk belirli bir yaşama ve çalışma düzenine uymak zorundaydı, her şey devletindi, çocuklar ve yaşlılar dışında herkesten çalışması beklenirdi ve tembellik ağır biçimde cezalandırılırdı.
- 04:13İnka İmparatorluğu'nun Mimari ve Sanatı
- İnkalar çadırları tahta, keçiler üzerinde saman örtülü, altı süslemeli büyük taş kaleler ve tapınaklar yaptılar; Cüzzu Kalesi duvarları tonlarca ağırlıkta taşlardan yapılmıştı ve yüksekliği altı metreyi buluyordu.
- İnkalar'in evleri kendilerinden önceki uygarlıklara oranla daha küçüktü, köylerin evleri kerpiçten ve saman damlıydı.
- İnkalar basit tezgahları da çok güzel duvar halıları yaylarda dokunurlardı, pamuklu dokumalar o kadar inceydi ki İspanyollar bunları ipek sanmıştı.
- 05:43İnka İmparatorluğu'nun Teknolojik Gelişimi
- İnkalar düzgün ve geniş yolları taşlara döşediler, kayaları oyarak kısa tüneller, tahtadan köprüler yaptılar ve gelişmiş bir haberleşme sistemleri vardı.
- İnkalar taş yontuculuğundaki üstün becerilerine karşın Mayalar gibi gelişkin araç gereçleri yoktu, ne bir yazı sistemleri ne de paraları vardı.
- İnka çiftçiler dünyada ilk patates üreticileriydi, diğer ürünler mısır, tatlı patates ve man yoktu; domuz, ördek, köpek ve lama yetiştirdiler.
- 06:36İnka İmparatorluğu'nun Sonu
- 16. yüzyılda iki kardeş arasında çıkan taht kavgası imparatorluğu zayıflattı; tahtın valisi Hauskar, üvey kardeşi Ata Hapla hapse attırdı.
- Francisco Pizzaro yönetimindeki İspanyollar altın aramak amacıyla Peru'ya ayak bastıklarında tahta Ata Palha vardı ve İspanyol komutan Francisco Pizzaro, Ata Palhanın tuzağına düşerek tutsak aldı.
- Başsız kalan ülkeyi İspanyol egemen oldu ve İnka İmparatorluğu topraklarının tümünü ele geçirdiler; günümüzde yaşayan İnka nüfusu üç milyondan daha azdır.
- 07:36İnka İmparatorluğu'nun Kayboluş Efsanesi
- İnkalar ileri bir uygarlık olmakla birlikte Mayalar kadar astronomiye önem vermedikleri söylenmektedir; onlara göre ay, güneş ve yıldızlar kutsaldı.
- Efsaneye göre imparator ay'ın etrafında üç halkayı görünce rahiplerle birlikte baş rahip İlka'yı çağırıp bunun anlamını sormuş, rahipler imparatordan izin isteyip çekilmişler ve bu halkaların ne anlama geldiğini çözmek için çalışmaya koyulmuşlar.
- Bir gece bu halkalar birden kayboldu, parlak yeşil renkli bir kuyruk yıldızı kökten parladı ve topraklar korkunç bir gürültüyle sallanmaya başladı; İnka İmparatorluğu bundan kısa bir süre sonra ortadan kalktı.
- 10:29Machu Pico Kaleleri
- İnka kültürünün ayakta kalan en önemli ürünlerinden olan Machu Pico kaleleri yıkılma tehdidi ile karşı karşıya; bilimciler, kaleleri tehdit eden toprak kayması ihtimaline dikkat çekiyorlar.
- İnkalar kaleleri 16. yüzyılda işgali İspanyol işgalinden korumak amacıyla kullanmışlardı; saklı kent adıyla da bilinen yapı, İnkalar tarafından işgale direnmenin bir sembolü olarak kabul ediliyor.
- 1911'de Yale Üniversitesi tarihçisi Profesör Hiram Bingham tarafından bulunan kaleler, 1983'te UNESCO tarafından Dünya Mirası kapsamına alınmıştır.