Buradasın

İlk Türk İslam Devletleri Tarihi Dersi

youtube.com/watch?v=EfNsV4SFc-w

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, Nazım, Murat ve Gökhan adlı eğitimcilerin sunduğu, KPSS sınavına hazırlık amacıyla hazırlanmış bir tarih dersidir. Eğitimciler, tahtada notlar alarak ve öğrencilerle etkileşimli bir şekilde dersi işlemektedir.
Video, Türk milletinin İslamiyet'e geçiş sürecinden başlayarak Karahanlılar, Gazneliler ve Büyük Selçuklu Devleti'nin kuruluşunu, gelişimini ve yıkılışını kronolojik olarak anlatmaktadır. Talas Savaşı'nın Türk İslam devletlerinin kuruluşundaki rolü, Karahanlıların dört Türk boyundan oluşması, Gazneli Mahmud'un Hindistan seferleri, Selçukluların Tuğrul Bey döneminde Abbasi Halifesi'nin koruyucusu haline gelmesi ve Malazgirt Savaşı'nın Anadolu'yu Türkler için açtığı kapı gibi önemli tarihsel olaylar detaylı şekilde ele alınmaktadır.
Ders, Türk İslam devletlerinin kurucuları, önemli hükümdarları, önemli savaşları ve tarihsel gelişimleri hakkında önemli bilgiler vermektedir. Ayrıca, sınavlarda çıkabilecek soru tipleri ve dikkat edilmesi gereken noktalar vurgulanmaktadır. Video, dört bölümlük bir ünitenin ilk bölümü olup, bir sonraki derste Mısır'da kurulan Türk-Islam devletleri, Anadolu'da kurulan devletler ve Orta Asya'ya yakındoğu'da kurulan diğer Türk-Islam devletlerinin anlatılacağı belirtilmektedir.

01:22İlk Müslüman Türk Devletleri: Bugün ilk Müslüman Türk devletleri (ilk Türk-Islam devletleri) konusunda beşinci video ve yeni ünite ile beraber olacağız.
Bu ünite dört video sürecek: iki siyasi ve iki kültür-medeniyet videosu.
Türk milletinin ne zaman ve nasıl Müslüman olduğu konusunda iki temel görüş vardır: Talas Savaşı ve Kuteybi Mü Müslim'in Emeviler döneminde Türk milletine yaptığı baskı.
03:07Talas Savaşı ve Sonuçları: 751 yılında gerçekleşen Talas Savaşı, Çinlilerin bir Türk beyi öldürmesiyle başlamış ve Karluklar Abbasiler'den yardım istemiştir.
Abbasiler, İslam dini yaymak ve Karluklar ile Çin arasında denge oluşturmak amacıyla iki tarafı savaşa sürüklemiştir.
Savaşın en önemli sonucu, binlerce Çinli esir alınması ve kağıt ustalarının Türk topraklarına getirilmesidir.
05:47Talas Savaşı'nın Etkileri: Kağıt, parşömen ve papirüsten daha uygun, hızlı ve ucuz olduğu için Türk topraklarında yaygınlaşmıştır.
Semerkant, ilk kağıt üretimi için önemli bir merkez haline gelmiş ve Timur zamanında "Şehirlerin Şahı" ünvanını almıştır.
Abbasiler, Karlukların savaşçılık gücünü gördükten sonra onları içlerine almış, Müslüman yapmış ve ordu kademelerinde kullanmıştır.
08:02Talas Savaşı'nın Sonuçları ve Önemi: Talas Savaşı'nın en önemli sonucu, Karlukların topluca İslamiyet'e girmesi olmuştur.
Karluklar savaşın ardından 15 yıl sonra kendi devletlerini kurmuşlardır.
Talas Savaşı, Batı Türkistan'ın Çinlileşmesini engellemiş ve Uygurların eline geçen tarım havzası sayesinde tarım yapmalarını sağlamıştır.
09:53Karahanlılar Devleti'nin Kuruluşu: Karluklar 766 yılında kendi devletlerini kurmuş, 840 tarihine gelindiğinde yanlarına Yağma, Çiğ, Tuhsi ve Toksi olmak üzere toplam dört Türk boyu katılmıştır.
Karahanlılar devleti, Karluk, Yağma, Çiğ ve Tuhsi dört Türk boyu tarafından kurulmuştur.
"Kara" kelimesi günümüzde kullandığımız gözlük anlamında kuvvetli anlamına gelirken, İslam öncesi dönemde kuzey anlamına da gelmiştir.
11:07Karahanlılar Devleti'nin Özellikleri: Dört Türk boyu bir araya gelip devlet kurduğunda resmi dili Türkçe olmuştur ve Uygur alfabesi ile yazılmıştır.
Yeni Müslüman olan Karahanlılar, eski Türk geleneklerini devam ettirmişlerdir; hükümdarların "Han" ve "Hakan" ünvanını kullanmaları ve ikili teşkilatla yönetilmeleri bu geleneklerin devam ettiğini göstermektedir.
Karahanlılar, resmi dili Türkçe olması, ikili teşkilatın olması ve "Han" ünvanını kullanması gibi özelliklerle ulusçuluk geleneğini devam ettirmiştir.
14:30Karahanlılar Devleti'nin Kurucusu ve Gelişimi: Karahanlılar devleti'nin kurucusu Satuk Buğra Han değil, Nazım Bilge Kül Kağan'dır.
Karahanlılar, bir Soğutlu prensin sığınmasıyla başlayan ve Satuk Buğra Han'ın Müslüman olmasıyla devam eden bir süreçte Müslüman olmuştur.
Satuk Buğra Han Müslüman olduktan sonra "Abdülkerim" ismini almıştır; İslam'a sonradan geçen insanlara Allah'ın kulu anlamında "Abdullah" ismi verilir.
18:16Karahanlılar Devleti'nin Önemli Dönemleri: Devlet daha sonraki zamanlarda Doğu Karahanlılar ve Batı Karahanlılar olarak ayrılmıştır.
Batı Karahanlılar'daki Tamgaç İbrahim Han, Semerkant'ta medrese açmış ve öğrencileri burslu almıştır; bu, dünya tarihinde ilk burslu öğrencilik sistemini başlatan Karahanlılar'dır.
Karahanlılar döneminde Yesevilik tarikatının kurucusu Hoca Ahmet Yesei, Kutadgu Bilig'in yazarı Balasagunlu Yusuf, Atabet'ül-Hakai'nin yazarı Edip Ahmet Yükneki ve Divan-ı Lügati't-Türk'ün yazarı Ebu Hacer gibi önemli kişiler yaşamıştır.
19:53Talas Savaşı: Talas Savaşı'nın diğer adı Atlık veya Taraz Irmağı'ndan dolayı Taraz Savaşı'dır.
Karlukların yardımıyla Abbasiler kazanmıştır.
Savaşın dördüncü gününde Abbasiler savaşa girmiştir.
20:38Türklerin İslamiyet'i Kabul Etmesi ve Etkileri: Abbasilerin hoşgörüsünden etkilenen Karluklar başta olmak üzere Türk kitleleri kitleler halinde Müslüman olmaya başlamıştır.
Esir düşen Çinliler aracılığıyla kağıt yapımı öğrenilmiş, ayrıca matbaa, mürekkep, pusula ve barut gibi buluşlar da Türkler ve Müslümanlar tarafından keşfedilmiştir.
751'de Türk ve Müslümanların eline geçen bu önemli buluşlar, Uygurların yaptığı sanat eserleri sayesinde batıya taşınmıştır.
23:14Türkistan'ın Önemi ve Semerkant: Türkistan tarihindeki önemi çok büyüktür çünkü İslam ve Çin medeniyetlerinin hangisinin Türkistan'a hakim olacağı meselesi bu suretle halledilmiştir.
Savaş sonunda kağıt ilk defa Semerkant'ta üretildi ve Semerkant "şehirlerin şahı" ve "ışıldayan inci" ünvanlarıyla anılmıştır.
Buhara ise "İslam'ın Roma'sı" ünvanıyla tanınmıştır.
25:11Emeviler ve Abbasiler'in Politikaları: Emeviler, Arap olmayan Müslümanları iki sınıf kitle görmesi politikasına "meali" adı verilmiştir.
Meali politikasında Arap olmayan Müslümanlar vergi vermek zorunda, Araplarla evlenemez ve ticaretlerinde sıkıntılı vergi oranları uygulanırdı.
Abbasiler bu politikayı devam ettirmemiş, hoşgörülü olduğu için kitleler halinde Müslüman olmuştur.
26:32Türklerin İslamiyet'i Kabul Etmesinin Sonuçları: Türklerin İslamiyet'i kabul etmesiyle Haçlı seferlerine karşı savaşmış, birçok medrese, cami, mescit ve bayındırlık faaliyetlerinde bulunmuşlardır.
Halifeliği birçok insandan, devletten, kişiden ve kurumdan korumuş, cihat politikasıyla İslamiyet'i dünyanın dört bir tarafına yaymışlardır.
Önemli bilim insanları ve eserlerini ortaya çıkarmış, fethedilen bölgelere Türkçe ve Arapça isimler vererek din ve dilin yayılmasını sağlamışlardır.
28:17Karahanlılar: Orta Asya'da kurmuş Müslüman Türk devleti olan Karahanlılar'ın kurucusu Bilge Kül Kadir Han'dır ve ilk Müslüman olanı Satuk Buğra Han'dır.
Karahanlılar dört Türk boyu (Karluk, Yağma, Çiğ, Tusi, Döndüm) tarafından kurulmuş, han ve hakan ünvanlarını kullanmış, ikili teşkilat kullanmışlardır.
Resmi dilleri Uygur alfabesi ile beraber Uygur Türkçesi ve Türkçe olup, İslam öncesi Türk geleneklerini devam ettirmişlerdir.
31:22Karahanlılar'ın Eğitim ve Ticaret Politikası: Tamgaç İbrahim zamanında yapılmış olan Semerkant Medresesi'ne burslu öğrencilik alınmıştır.
Karahanlılar, İpekyolu üzerinde oldukları için tüccarların dinlenmesi, savaşlarda üs olarak kullanılması ve kervanlara İslami eğitim verilmesi amacıyla ribat adı verilen kervansaraylar yapmışlardır.
Bu kervansaraylar bugünkü Anadolu'daki kervansaray benzeri ama daha çok korunaklı yapılar olup, 20-40 kilometre aralıklarla inşa edilmiştir.
32:37Karahanlılar ve Gulam Sistemi: Karahanlılar, bulunmuş oldukları havzada önemli bilim insanları ve eserler üretmişlerdir.
Karahanlılar, Gazneli ve Selçuklu ile savaşmış, bu savaşlardan esir almışlardır.
Esir alınan kişilerden bazıları Müslüman olup, devlet hizmetine alınmış, bu sistemin ilk Türk İslam devletlerindeki adı "gulam"dır.
34:36Karahanlıların Özellikleri: Karahanlılar, Orta Asya'da kurulan ilk Müslüman Türk devletidir ve merkezi Balasagun'dur.
Kurucusu Bilge Kül Kadır Han'dır ve yöneticileri ve halkı tamamen Türklerden oluşur.
Karluk, Yağma, Çil ve Tusi (Tusi de) Türk boylarından meydana gelmiştir.
35:55Karahanlıların Başarıları: Türkçe resmi dilidir ve Satuk Buğrahan zamanında İslamiyet'i kabul ettiler.
Tamgaç Buğra Han zamanında Semerkant'ta medrese kurmuş ve dünya tarihinin ilk burslu öğrencilik sistemini başlatmışlardır.
İlk Türk İslam yazılı edebi eserlerini vermiş ve ribat adı verilen kervansarayların ilk örneklerini vermişlerdir.
38:48Karahanlıların Sonu ve Gazneliler: Zamanla Karahanlılar batı ve doğu Karanlılar olarak ikiye ayrılır, Harzemşahlar ve Karahıtaylar (Moğollar) son vermiştir.
Gazneliler, Afganistan'ın Gazne kenti kurulmuş olup, diğer adıyla "Yeminler Devleti"dir.
963 senesinde kurulup 1187 senesinde yıkılan Gazneliler, Afganistan'da kurulmasına rağmen rotası her zaman Hindistan olmuştur.
40:48Gazneli Mahmud ve Sultan Ünvanı: Gazneli Mahmud'u ünlendiren en önemli olaylardan biri, Abbasi halifesi tarafından "Sultan" ünvanını almasıdır.
Mahmud, Şii Büveyhoğullarının Bağdat'a saldırma ihtimalini önlemek için Abbasi halifesini korumuştur.
Sultan unvanı, tüm dünyanın hakimi anlamına gelir ve Mahmud, Hindistan'daki putperestlere karşı savaşarak İslam'ı yaymak istemiştir.
43:48Gazneli Mahmut'un Hindistan Seferleri: Gazneli Mahmut'un Hindistan'a on yedi seferi vardır ve ilk dört seferi Hindistan'ın geniş bölgesine, diğer beş seferi ortaya doğru yapmıştır.
On yedinci sefer olan Somnt seferi, Hindistan tarihinde ders kitaplarında okutulan ve sonucunda bambaşka bir Hindistan'ın görülmesine sebep olan önemli bir seferdir.
Gazneli Mahmut'un on dördüncü seferi, Hindistan'ın sonland bölgesindeki Şiva tapınağına yapılmış ve bu tapınağı yerle bir etmiştir.
46:44Gazneli Mahmut'un Ünvanları ve Seferlerinin Sonuçları: Gazneli Mahmut'un on dördüncü seferinden sonra "Put Kırıcı" unvanı verilmiştir.
Gazneli Mahmut, tarih boyunca "Sultan", "Alemin Aslanı", "Allah'ın Yeryüzündeki Gölgesiz Zilullah'ı" gibi birçok ünvan almıştır.
Gazneli Mahmut'un ilk dört seferine ünlü bilim insanı Biruni katılmış ve elde ettikleri izlenimleri "Tahkiki Mağluli Hint" adlı kitabında toplamıştır.
48:47Gazneliler Devletinin Sonu ve Önemli Bilgiler: Gazneliler devletinin son dönemlerinde, her seferde farklı ırkların topraklarını alarak devlet-millet bütünlüğü ortadan kalkmaya başlamıştır.
Gazneliler, askere ihtiyaç duyunca farklı milletlerden kişileri de askere almaya başlamışlardır.
Gazneliler devleti, Gururlu (Afganların bir ünlü kabilesi) tarafından son verilmiştir.
50:01Gazneliler Devletinin Genel Özellikleri: Gazneliler devleti, kurulduğu yerin adını almıştır ve kurucusu Alp Tigin'dir.
En önemli hükümdarı Gazneli Mahmut'tur ve kendisine "Sultan" ünvanı verilmiştir.
Gazneli Mahmut, dünya tarihinde Sultan ünvanını kullanan ilk Türk hükümdarıdır.
53:36Hindistan Seferlerinin Nedenleri: Gazneli Mahmut'un Hindistan seferlerinin temel amacı İslam'ı yaymaktı.
Bazı bölücü mezheplerin faaliyetlerini sona erdirmek ve yayılma alanlarını ortadan kaldırmak istemişlerdir.
Hindistan'ın yeraltı ve üstü zenginliklerine ulaşmak ve Abbasi halifesinin teşvikiyle bölgeye sefer yapmak istemişlerdir.
55:04Gazneli Mahmut'un Diğer Başarıları: Gazneli Mahmut, Pakistan ve Bangladeş devletlerinin temelini atan kişidir.
On altıncı seferini Hintliler için kutsal kabul edilen Somnt için yapmıştır.
Şiva'daki putları kırmıştır ve bu olayın etkisi yüzyıllar sonra bile unutulmamıştır.
56:24Gazneliler ve Hindistan: Hindistan egemen olacak ve İngilizler egemen olduğu dönemde Hintlilerin bazıları İngilizlerin yanında olacak.
Gazneli Mahmud'un türbesinin kapısını kırıp alacak ve dört parçaya bölecekler intikam olarak.
Tarihin doğru öğrenilmesi ve aktarılması, özellikle Hindistan'dan daha yoğun sıkıntılı olan bölgelerde önemli.
57:46Selçuklular ve Gazneliler: Selçuklular (Oğuzlar) 1035, 1038 ve 1040 Dandanakan savaşlarını yapmış ve üçünü de kaybetmişlerdir.
Oğuzlar sürekli olarak sulak otlak yer arazi talep etmiş, ancak Gazneliler vermemişlerdir.
Dandanakan kalesi önünde yapılan savaşı Selçuklular kazanmış ve Tuğrul Bey Horasan hükümdarı olarak Büyük Selçuklu Devleti'ni kurmuştur.
59:44Gaznelilerin Yıkılışı: Gazneliler geniş bir coğrafyaya hükmetmiş ve farklı etnik kökenden birçok milleti barındırmıştır.
Ordusunun içinde farklı milletlerin bulunması ve millet-devlet bağının güçsüzleşmesi Gaznelilerin yıkılışına neden olmuştur.
Gazneliler Gurluların (Afganların yerli ırkı) tarafından yıkılmışlardır.
1:01:45Oğuzların İslamiyet'e Geçişi: 750 yılından beri Hazarlara bağlı olarak kalan Oğuzlardan bahsedilmektedir.
İslamiyet Oğuzlar arasında yayılmaya başlamış ve Karanlar zamanında gelişen bu Oğuzların müslüman olması hala devam etmiştir.
Oğuzlar'da başkenti Yenikent olan bir devlet kurulmuş ve ünlü komutan Demir Yaylı lakaplı Dukak Bey'dir.
02:41Dukak Bey ve Selçuk: Oğuzlar'da müslüman olan ve olmayan kişiler olmasına rağmen devlet olarak hala müslümanlık yoktur.
Dukak Bey Cenk bölgesine gidip orada müslüman olur ve vergi istemeye kalkar.
Dukak Bey'in oğlu Selçuk'tur ve Oğuzlar yurt aramaktadır.
1:03:11Selçuk Bey'in Mirası ve Oğulları: Selçuk Bey, Dukak Bey'in vefatından sonra boyun başına geçecek ve yaklaşık yüz yıl yaşamış olacak.
Selçuk Bey'in dört oğlu vardır: Mikail, Arslan Yabgu, Musa ve Yusuf.
Devlet henüz kurulmamış, boyda boyu mücadelesi ve yurt arayışı devam etmektedir.
1:04:00Arslan Yabgu'nun Sonu ve Mikail'in Mirası: Arslan Yabgu, Gazneliler Devleti'nin Gazneli Mahmut tarafından Kalincar Kalesi'nde hapsedilip öldürülmüştür.
Mikail, Arslan Yabgu'nun ölümünden sonra boyun başına geçecek ve iki oğlu Tuğrul ve Çağrı'yı yetiştirecektir.
Mikail de bir savaşta ölünce, Tuğrul ve Çağrı yetişmiş vaziyette olacak.
1:04:49Horasan Selçukluları'nın Kuruluşu: 1035 yılında Oğuzlar, Gazneliler Devleti'nden yurt istemiş ve Gazneliler önce Nesa, sonra Seras, en son Dandanakan Kalesi önünde mağlup edilmiştir.
Dandanakan Kalesi'nin mağlup edilmesinden sonra Gazneliler Devleti yıkılış sürecine girmiştir.
Horasan Selçukluları kurulmuş olup, başkentleri Rey, Nişabur ve İsfahan gibi İran içindeki şehirler olmuştur.
1:05:29Tuğrul Bey ve Çağrı Bey'in İlişkisi: Tuğrul Bey, devletin resmi kurucusu olup, devletin adı Selçuklular olsa da resmi kurucusu Tuğrul Bey'dir.
Tuğrul Bey, abisi Çağrı Bey'e devleti yönetmesini söylemiş ve kendisi seferler yapmak için ayrılmıştır.
Çağrı Bey, 1055-1021 yılları arasında Anadolu'ya birçok gözlem hareketi yapmış, Hakkari'den Erzurum'a, Van'a kadar giderek yurt bulmak için keşif yapmıştır.
1:07:16Anadolu'ya İlk Keşifler ve Savaşlar: Çağrı Bey'in Anadolu'ya yaptığı seferler, Bizans İmparatorluğu ve Doğu-Güneydoğu Anadolu'daki Gürcü krallarını rahatsız etmiştir.
Anadolu'ya gelen Oğuzlar, ova, su, yeşillik ve güzel iklim nedeniyle burayı yurt edinmek istemişlerdir.
1048 yılında Pasinler Savaşı'nda Tuğrul Bey, Gürcü Kralı Liparit'i esir almıştır.
1:09:43Tuğrul Bey'in Bağdat Seferi: Abbasiler, Şii Büveyhoğulları'nın egemenliği altına alması üzerine Tuğrul Bey'e haber uçurmuştur.
1055 yılında Tuğrul Bey, Bağdat Seferi'nde tahttan indirilmiş halifeyi tekrar tahta çıkarmıştır.
1058 yılında Tuğrul Bey, Bağdat'ta taç giyme töreni yaparak Abbasileri koruyan bir devlet haline getirilmiştir.
1:11:49Tuğrul Bey'in Taç Giyme Töreni: Abbasilerde halife sadece din işlerinden sorumlu iken, Tuğrul Bey devlet işlerinden sorumlu olmuştur.
Tuğrul Bey, "Doğu'nun ve Batı'nın Sultanı" unvanıyla taç giymiştir.
Bu ünvanlar, Tuğrul Bey'in dünyanın her tarafına hakim olduğunu göstermektedir.
1:12:20Selçukluların Kuruluşu ve Büveyhoğulları'nın Sonu: Abbasiler, gücü yetmeyince ünvanlar vererek o tarafı onurlandırırken, devleti Selçuklular eline geçirmiştir.
1055 Bağdat seferi sonrası Arslan Besasi, Selçukluların koruduğunu bilmesine rağmen Bağdat'a girmiş, Tuğrul Bey tarafından yakalanıp idam edilerek Büveyhoğulları tamamen sona ermiştir.
Gazzeli Mahmut zamanında Büveyhoğulları sona ermemişken, Tuğrul Bey zamanında tamamen sona ermiştir.
1:13:27Selçukluların Tarihi Gelişimi: Demir Yaylalı Dukak, Cend şehrine gidip Müslüman olmuş, oğlu Selçuk neredeyse yüz yıl yönetmiş ve yüz yaşında vefat etmiştir.
Selçuk'un dört oğlundan Aslan Yabgu, Gazneli hükümdarı tarafından Kalincar Kalesi'ne hapsedilmiş, Mikail'in iki oğlu Tuğrul ve Çağrı Beyler tahta geçmiştir.
Gaznelilerden toprak isteyip verilmeyince önce Nessa, sonra Sera, sonra Danana kanı yapılmış ve devlet resmi olarak İran topraklarında başkenti Nişabur olarak kurulmuştur.
1:14:08Selçukluların Gerçek Adı ve Tuğrul Bey'in Faaliyetleri: Bu devletin gerçek adı Horasan Selçukluları'dır, dünya tabirinde ve yazışmalarda da Horasan Selçukluları olarak anılır.
Tuğrul Bey, 1048 Pasinler Gürcü Kralı Paritesi'ni almış, 1055 Doğu'da Doğu'nun ve Batı'nın hükümdarı unvanını Sultan Abbasi hükümdarından almış ve 1058'de taç töreni yapmıştır.
1059'da tamamen üvey olanın son vermesi Tuğrul Bey'in yapmış olduğu en büyük faaliyetler arasındadır.
1:15:09Büyük Selçuklu Devleti ve Anadolu Selçuklu Devleti: Büyük Selçuklu Devleti 1040 tarihinde kurulmuş, Anadolu Selçuklu Devleti ise 1075 tarihinde kurulmuştur.
Bu iki devlet aynı zamanda kurulmuş çağdaş devletlerdir, ancak yıllarca öğretim sisteminde Büyük Selçuklu Devleti yıkılmış, Anadolu Selçuklu Devleti kurulmuş gibi anlatılmıştır.
Büyük Selçuklu Devleti İran bölgesinde, Anadolu Selçuklu Devleti ise Anadolu'da kurulmuştur.
1:16:06Selçukluların Coğrafi Konumu ve İlişkileri: Selçuklular İran, Afganistan ve Pakistan bölgesinde kurulmuşlardır.
Bu bölgede Gazneliler, Karahanlılar, Abbasiler, Ermeni ve Gürcüler gibi devletler bulunmaktadır.
Selçuklular bu bölgede kurulduğundan bazen Karahanlılardan yardım istemiş, bazen Gaznelilerle savaş yapmış, bazen Karahanlı-Gazneli savaşlarından yararlanmıştır.
1:18:46Selçukluların Kuruluş Süreci: Büyük Selçuklu Devleti 1040 yılında İran'da Dandanakan Savaşı ile kurulmuştur.
Devletin resmi kurucusu Tuğrul Bey'dir, Selçuk onun başındaki adamdır.
Devletin resmi dili Farsçadır, kurulduğu bölgeden dolayı Farsça olmuştur.
1:20:21Tuğrul Bey'in Faaliyetleri: Çağrı Bey, Anadolu'yu yurt edinme amacıyla keşif hareketleri yapmıştır.
1055-1021 yılları arasında Bizans ile Büyük Zap Suyu Savaşı yapılmış, Selçuklu öncü kuvvetleri yenilmiştir.
1048'de Pasinler Savaşı yapılmış ve Gürcü Kralı Liparit esir alınmıştır.
1055'te Tuğrul Bey Bağdat seferi yapmış, 1058'de halifenin elinden taç giymiş ve "Doğu'nun ve Batı'nın hükümdarı" unvanını almıştır.
1:22:38Sultan Alparslan ve Nizamülmülk: Tuğrul Bey 1033 senesinde vefat edecek ve Sultan Alparslan geçecek.
Sultan Alparslan'ın ilk işlerinden biri, Amidülmülk'ü Nizamülmülk'e değiştirmektir.
Nizamülmülk (gerçek adı Ebu Ali Hasan) öngörüleriyle Sultan Alparslan'ın çok gıcığına gittiği zamanlar da olurdu, ancak zamanla özür diliyordu.
1:23:44Sultan Alparslan'ın İlk Seferi: Sultan Alparslan 1034 senesinde ilk seferini Kars Kalesi'ne yapmıştır.
Kars Kalesi Gürcülerin ve Ermenilerin elindeydi, eski adı Kırk Kilise'di ve bin tane kilisenin olduğu söylenen Hristiyan dünyasının önemli bir merkeziydi.
Sultan Alparslan'ın bu seferi, Hristiyan dünyasının hac yolculuğunu etkilemiştir.
1:24:41Ani Harabeleri: Ani, nehrin dibine bakan, Kars'a gelinmeyen bir yerde inanılmaz bir coğrafyada yer almaktadır.
Konuşmacı, Ani'nin harabe gibi görünmesinin devlet politikasından dolayı restorasyonun bilerek yapılmadığına dair düşüncelerini paylaşıyor.
Tarihi eserlere yazılan yazılar ve tahribatlar konusunda eleştiri yaparak, devletin bu konuda ödenek vermesi gerektiğini vurguluyor.
1:28:26Sultan Alparslan'ın Fetihleri: 1034'teki sefer, kiliselerin yoğun olduğu bir yere alınması üzerine Abbasi Halifesi tarafından "Ebu'l-Feth" (Fetihlerin Babası) ünvanı verilmiştir.
Sultan Alparslan çok güçlü ve kuvvetli bir adam olup, gözünün nereye diktiğini aşağı taraflara, Şam'a ve Halep'e dikmiştir.
1037 yılında Sultan Alparslan'ın önemli komutanlarından Afşin, Kayseri'yi alarak Anadolu'yu fethetmeye çalışmıştır.
1:31:02Malazgirt Savaşı: Romen Diyojen, tahtını sağlamlaştırabilmek ve Türk milletini Anadolu'dan atmak amacıyla 1037'den sonra Anadolu seferlerine çıkmıştır.
1071'de Malazgirt Rahve Ovası'na gelen Romen Diyojen'e karşı Sultan Alparslan, sahte ricat yaparak görünmeyen yerlerden atlarını çıkartıp kıskaç altına almıştır.
Sultan Alparslan'ın ordusu yaklaşık 50 bin civarındaydı ve ön saflarda ücretli askerler olan Peçenekler, Uzlar ve Kumanlar (Kıpçaklar) yer alıyordu.
1:33:06Sultan Alparslan ve Romen Diyojen Arasındaki Barış Teklifi: Sultan Alparslan, ikiyüz bin kişilik bir kitleyi ovaya doldurduğunu ve herkesin bir adım geri gitmesi durumunda inanılmaz bir yayılma alanı oluşacağını belirtiyor.
Sultan Alparslan, savaş çıkmaması için elçi gönderdi ve Romen Diyojen'e Anadolu'dan çıkmasını istedi.
Romen Diyojen, elçiye İsfahan mı daha güzeldir, Hemedan mı diye sordu ve İsfahan'da kışlayacaklarını, atlarını ise Hemedan'da kışlayacaklarını belirtti.
1:34:34Savaşın Hazırlığı: Sultan Alparslan'ın barış teklifini kabul etmeyince savaş kaçınılmaz hale geldi.
Sultan Alparslan, atının kuyruğunu bağlamak ve üzerine beyaz elbise giymek suretiyle ölüme gittiğini gösterdi, bu da askerleri etkiledi.
Bazı askerler ve üst düzey komutanlar korkarak toprak verip geri çekilmek istedi, ancak Sultan Alparslan en önde savaşa gideceğini ve evine dönmek isteyenlerin dönebileceğini söyledi.
1:36:31Savaş Taktiği: Sultan Alparslan, Rahmi Ovası'nın engebeli yapılarını iyi değerlendirdi ve öncü birliklerle savaş başlattı.
Öncü birlikler çukurlarda saklanarak kimse görmeden atıldı ve yaklaşık beş bin ile on bir bin arasında sayıda asker vardı.
Türk askerleri sahte ricat (sahte geri çekilme) taktiğiyle Bizans askerlerini yanılttı ve Bizans komutanı Romen Diyojen, Türklerin hazinesine çökmek ve Türkleri coğrafyadan atmak için ilerledi.
1:38:30Savaşın Sonucu: Türk askerleri hilal şeklinde bir çember oluşturarak Bizans askerlerini içine aldı ve Romen Diyojen'in kaçış yolu kalmadı.
Savaş esnasında Oğuz, Peçenek ve Kuman askerleri Bizans tarafına geçti, bu da Selçuklu askerlerinin inancını artırdı.
Beş bin kişilik Bizans askerinin taraf değiştirmesiyle Selçuklu askerlerinin moralinin yükseldiği ve akşam olunca savaşın sona erdiği belirtiliyor.
1:40:41Malazgirt Savaşı Sonrası Olaylar: Savaş sonrası esir edilenler alındı ve her tarafta yaralı insanlar, kan gölü oluştu.
Selçuklu askerleri arasında köle askerler (gulam) vardı ve Romen Diyojen'i boğazına bıçak dayayarak öldürmeye karar verdi.
Asker, Diyojen'in kıyafetlerini görünce düşman olmadığını fark edip onu çadıra götürdü.
1:42:02Sultan Alparslan ve Romen Diyojen'in Karşılaşması: Sultan Alparslan, Romen Diyojen'i çadıra getirdi ve askerine bahşiler verdi.
Diyojen'in miğferinde yara izi olduğu fark edildi ve tedavi edildi.
Sultan Alparslan, Diyojen'i esir değil kral olarak kabul etti ve ona da diğer askerler gibi yemek ve içecek verdi.
1:43:46Diyojen'in Sultan Alparslan'a Soruları: Diyojen, Sultan Alparslan'a neden teklifini reddettiğini sordu ve Alparslan'ın kendi çokluğuna göre hareket ettiğini belirtti.
Diyojen, Alparslan'ın kendisini esir olsaydı ne yapacağını sordu ve Alparslan'ın üç seçenek olduğunu söyledi: kafese koyup gezdirmek, öldürmek veya serbest bırakmak.
Alparslan, Diyojen'i serbest bırakmak istediğini ancak önce bir sözleşme yapmak istediğini belirtti.
1:45:35Diyojen'in Serbesti ve Sonrası: Diyojen'in sağlığı iyileşince, Sultan Alparslan ona Selçuklu askerleri verdi.
Bazı kaynaklara göre Diyojen, Tokat ve Kütahya kalesinde yakalanıp hapsedildi ve yeni imparatorun gözlerine mil çektirildi.
Mil çekmek, göz kapaklarını birbirine yapıştırmak ve göz bebeklerine ateş değdirmek anlamına geliyordu.
1:48:38Malazgirt Savaşı'nın Sonuçları: Malazgirt Savaşı'ndan sonra Sultan Alparslan, üst düzey komutanlarını çağırdı ve "fethede'nin malı fethedene aittir" dedi.
Dilmaç Bitlis'e, Mengücek Erzincan bölgesine, Saltuk Erzurum'a, Danişmend Sivas-Tokat-Malatya civarlarına gitti ve Türk beylikleri kuruldu.
Malazgirt Savaşı, İslam ülkelerinin sultanı unvanını veren Abbasi halifesi tarafından Sultan Alparslan'a verildi ve Anadolu'nun kapısı Türkler için açıldı.
1:51:53Malazgirt Savaşı ve Haçlı Seferleri: Anadolu'da ilk Türk-Islam devletleri (beylikler) kuruldu.
Bizans İmparatoru Romen Diyojen, Sultan Alparslan'a esir düştü.
Bizans, Türklerle baş edemeyeceğini anlayarak Avrupa'dan yardım isteyerek Haçlı seferlerine sebep oldu.
1:52:51Haçlı Seferleri ve Türklerin Batıya İlerleyişi: Haçlı seferleri tarihte irili ufaklı on dört tane olacak ve 1097 yılında başlayacaktır.
Türklerin batıya ilerleyişi hızlanmıştır.
Sultan Alparslan'a İslam ülkelerinin sultanı ünvanı verilmiştir.
1:54:01Malazgirt Savaşı'nda Taraf Değiştirenler: Oğuz Kıpçak yıllarca mücadele ettikten sonra "bugün o gün değil" diyerek Sultan Alparslan'ın yanına alındı.
Savaşta ana kitle Peçeneklerdi (4000 kişi), diğerleri ise 1000 kişidir.
Peçenekler, Uzlar ve Kumanlar taraf değiştirmiş ve savaşın kazanılmasında önemli rol oynamışlardır.
1:55:54Malazgirt Savaşı Öncesi: Alparslan'ın savaş öncesi gönderdiği elçiye Romen Diyojen'in verdiği cevap çok kıymetlidir.
Romen Diyojen, Selçuklu elçisine "Atlarımızı Hemedan'da kışlayacak, kendimiz ise İsfahan'da kışlayacağız" demiştir.
Selçuklu elçisi ise "Atlarınız Hemedan'da kışlayabilir, ancak sizin nerede kışlayacağınızı Allah bilir" demiştir.
1:59:06Sultan Melikşah Dönemi: Büyük Selçuklu Devleti'nin en parlak zamanı Sultan Melikşah dönemidir.
Sultan Melikşah, Yemen'den Adene, Şam'dan Kudüs'e kadar fethetmiştir.
Sultan Melikşah fetih hareketleri için Atsız ve Tutuşu gibi kişileri göndermiştir.
1:00:44Sultan Melikşah Dönemindeki Sorunlar: Büyük Selçuklu Devleti bu dönemde Anadolu Selçuklu Devleti ile sürtüşmeye başlamıştır.
Sultan Melikşah zehirlenerek öldürülecektir ve bu dönemin en önemli adamı Sultan Alparslan'ın getirdiği vezir Nizamülmülkle arası açılacaktır.
Sultan Melikşah döneminde Abbasi Halifesi de sorunlar yaşayacak ve Sultan Melikşah ona "Doğu'nun ve Batı'nın hükümdarı" ünvanı verecektir.
2:02:32Hasan Sabbah ve Alamut: Mısır'daki İsmail tarikatının davetçilerine "dailer" adı verilirken, kendini öldürenlere "fedai" denir.
Hasan Sabbah, İran'ın Elbruz eteklerindeki Alamut adasında yaşayan ve Selçuklu'nun Sünni yapısına karşı çıkan Şii bir liderdir.
Hasan Sabbah, Selçuklu'nun önemli devlet adamlarını suikastle öldürmüş ve bu adamları "fedai" olarak adlandırmıştır.
2:04:07Fedai Sistemi ve İnanç: Fedai, Hasan Sabbah tarafından verilen görevi yerine getirmek için kendini feda eden kişilerdir.
Fedai, görevlerini yerine getirdikten sonra kaçmaz, çünkü inançları onları kaçmamaya yönlendirir.
Fedai, görevlerini yerine getirdikten sonra cennete gideceklerine inanırlar ve bu inanç onları görevlerini yerine getirmeye teşvik eder.
2:07:32Selçuklu Devleti'nin Yıkılışı: Melikşah ve Alparslan gibi Selçuklu hükümdarları batili tarafından şehit edilmiştir.
Melikşah'ın ölümüyle 1092'den 1118'e kadar dört hükümdar arasında taht mücadelesi yaşanmıştır.
Sultan Sencer, batinilik karşıtı bir sefer yapmak istemiş ancak yastığının dibine hançer saplanarak tehdit edilmiş ve seferden vazgeçmiştir.
2:09:55Selçuklu Devleti'nin Son Yılları: Selçuklu'nun içindeki Oğuzlar devlete vergi verirken, bir tahsildarı öldürmüşlerdir.
Sultan Sencer, Oğuzları Kınık boyundan göndermiş ancak Oğuzlar on bin kişilik orduyu yenmiştir.
Sultan Sencer, Oğuzların pusu kurduğu bir olayda yakalanmış ve 1157 tarihinde Büyük Selçuklu Devleti tarihe karışmıştır.
2:11:50Selçuklu Devleti'nin Yıkılış Nedenleri: Büyük Selçuklu'nun yıkılışının en önemli nedenleri arasında Melikşah'ın ölümünden sonra yaşanan taht kavgaları bulunmaktadır.
Oğuzların devlete küsmeleri ve devlet başkanı esir almaları da yıkılışın önemli nedenlerindendir.
Karataylar'ın 1141'de Katvan Savaşı'nda Selçukluları mağlub etmesi de Selçuklu'nun askeri gücünü sıfırlamıştır.
2:13:53Selçuklu Devleti'nin Yıkılış Nedenleri: Batinilik hareketi sonucunda devlet adamlarının suikaste uğramaması ve gizli faaliyetlerde bulunmaması sağlanmıştır.
Oğuzlar'ın devlete küsmesi ve tahsil meselesi nedeniyle isyan etmesi, Sultan Sencer'in esir alınması ve Melikler arasındaki taht kavgaları Selçuklu Devleti'nin yıkılmasında etkili olmuştur.
Sultan Sencer'in vefatı ve 1141'de Karahıtaylar ile yapılan Katvan Savaşı'nın kaybedilmesi de devletin yıkılmasında önemli faktörlerdir.
2:15:39Urfalı Mateos ve Kaynakları: Urfalı Mateos, Sultan Alparslan ve Melikşah dönemlerini anlatan önemli bir kaynaktır.
Mateos, Alparslan'ı sevmese de Melikşah'ı çok över ve onun adaletli olduğunu, Antakya'ya kadar gittiğini belirtir.
Urfalı Mateos'un "Kaynaname" adlı eseri, Selçuklular'ın bölgeye yapmış oldukları keşif hareketlerinden başlayarak Alparslan ve Melikşah dönemlerini anlatmaktadır.
2:16:52Selçuklu Devleti'nin Parçalanması: Horasan Selçukluları hariç, Irak Selçukluları, Kirman Selçukluları, Suriye Selçukluları ve Türkiye Selçukluları gibi farklı devletler ve atabeylikler kurulmuştur.
Şam Atabeyliği (Börüler), Musul ve Halep Atabeyliği (Zengiler), Azerbaycan Atabeyliği (İldenizliler), Fars Atabeyliği (Salgurlar) gibi atabeylikler de bulunmaktadır.
Sacıoğulları, Samanoğulları ve Tahiriler gibi diğer Türk devletleri de var olmasına rağmen, bu derste sadece Gazneli, Karahanlı ve Gazneli Selçuklu devletleri ele alınacaktır.
2:19:23Talas Savaşı ve Karahanlılar: Talas Savaşı, Karlukların yardımıyla kazanılmış ve bu savaşın sonuçları önemlidir.
İslam dünyasında kağıt ilk defa Semerkant'ta üretilmiştir.
Karahanlılar, Orta Asya'da kurulmuş ilk Müslüman Türk devletidir ve kurucusu Bilge Kül Kadran'dır.
2:20:25Karahanlıların Özellikleri: Karahanlılar, Türkçe'yi resmi dil olarak kullanmaları ve tamamıyla Türklerden oluşmaları ulusçuluğa verilen önemi gösterir.
Han, Hakan gibi ünvanları kullanması eski Türk geleneklerinin devam ettiğini gösterir.
Karahanlılar, ribat adı verilen ticaret merkezleri kurmuşlardır; ribat, kervansaraydan farklı olarak ticaret merkezi, İslam yayma merkezi, tüccarların konaklayabileceği ve gazilere sığınak merkezi olarak işlev görmüştür.
2:21:19Gazneliler: Gazneliler, diğer adı Yeminlilerdir ve kurulduğu yerin adını almıştır.
Sultan ünvanını ilk kullanan hükümdar Gazneli Mahmut'tur ve Sumnt seferi çok önemlidir.
Gazneli Mahmut, Hindistan'a on yedi sefer yapmış, yeraltı zenginliği, bölücü mezheplere karşı İslam dünyasının lideri olmuştur.
2:22:29Gazneli Mahmut'un Seferleri: Gazneli Mahmut'un ilk dört seferinde Biruni ve Tahkim Ali katılmıştır.
Şiva'daki putları yıktıktan sonra Oğuzlarla üç savaş yapmış ve en son Damlama Savaşı'ndan sonra Gazne'de eski hükmünü yitirmiştir.
1040 yılındaki Dandanakan Savaşı'nın sonunda bir devlet yıkılma sürecine girerken, yeni bir devlet İran'da kurulmuştur.
2:23:42Selçuklu Devleti'nin Kuruluşu ve Gelişimi: Tuğrul ve Çağrı Beylerin kurduğu yer olan İran coğrafyasında resmi dil Farsça'dır.
BSD (Büyük Selçuklu Devleti) zamanla Karahanlılar'ı kendi itaat altına alacak ve yayılma alanı Anadolu olacak.
Çağrı Bey 1051-1021 yılları arasında Anadolu'ya keşif hareketleri yapmıştır.
2:24:31Selçuklu Devleti'nin Önemli Olayları: Tuğrul Bey 1055'te Bağdat seferini yapmış ve halife tarafından "Sultan Alparslan Ebu'l-Feth" (Fetihlerin Babası) ünvanına layık görülmüştür.
Malazgirt Savaşı öncesinde Meydan İsfahan olayı ve Malazgirt Savaşı'nın sonuçları önemli konulardır.
Malazgirt Savaşı Anadolu'yu yurt açan büyük taarruzdur, ancak Anadolu'yu yurt tutan Miryokefeon'dur.
2:25:41Selçuklu Devleti'nin En Parlak Dönemi: Sultan Melikşah, Atsız'ı göndererek Kudüs, Şam, Halep gibi bölgeleri fethetmiştir.
Sultan Melikşah, Sultan Alparslan ve Nizamülmülk aynı yıl ölmüşlerdir.
Büyük Selçuklu Devleti'nin yıkılma nedenlerinden biri Karataylarla yapılan Katvan Savaşı'dır.
2:27:12Selçuklu Devleti'nin Yapısı ve Önemi: Urfalı Mates, Alparslan ve Melikşah dönemi ile ilgili "Veka-i Namesi" adlı kıymetli bilgiler vermiştir.
Büyük Selçuklu Devleti'nin gerçek adı Horasan'dır, bu nedenle Horasan Selçukluları olarak adlandırılması yanlıştır.
Anadolu Selçuklu Devleti 75-1308 yılları arasında var olmuş ve Türkiye'de 1650'nin üzerinde eser bırakmıştır.
2:29:29Gelecek Konular: Bir sonraki videoda Mısır'da kurulan Türk-Islam devletleri (Tunlu, İsid, Eyyubi, Memlük) işlenecektir.
Anadolu'da kurulan D.Smaçlı Danışman, Saltuk, Mengücek, Artuk, Çakal gibi devletler ele alınacaktır.
Orta Asya ve Doğu'da kurulmuş olan Harzemşah, Safevi, Akkoyunlu, Karakoyunlu, Cengiz, Timur gibi küçük devletler de işlenecektir.

İlk Türk İslam Devletleri Tarihi Dersi

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir