Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Karadenizli bir bilim insanının kendi laboratuvarında ilaç geliştirme çalışmaları yapan bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, fındık toplama deneyimlerinden örnekler vererek konuyu açıklamaktadır.
- Video, ilaç geliştirme sürecini iki ana bölümde ele almaktadır: ilk bölümde ilacın ne olduğu ve geliştirme sürecinin üç ana aşaması (preklinik ve klinik deneyler) anlatılırken, ikinci bölümde ilaçların üretim süreci dört aşamada açıklanmaktadır. İlaç geliştirme sürecinin yaklaşık 10-15 yıl ve 500 milyon-1 milyar dolar maliyet gerektirdiği belirtilmektedir.
- Videoda ayrıca ilaçların güvenilirliği, etik kurulların onayının önemi, hayvanların eziyet görmemesinin gerekliliği ve nadir hastalıkların ilaçlarının neden pahalı olduğu gibi konular da ele alınmaktadır. Konuşmacı, ilaçların toplumda düşünüldüğünden daha güvenli olduğunu vurgulamaktadır.
- 00:13İlaç Nedir?
- İlaç, hastalığın teşhisi, tedavisi, semptomların azaltılması için veya hastalıktan korunmak için kullanılan üretilmiş kimyasal müstahzarlardır.
- Müstahzar, hazırlanmış anlamına gelir ve İngilizcede "preparation" olarak ifade edilir.
- Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenmiş katı kriterlere uygun hazırlanmış maddeler ilaç olarak adlandırılabilir.
- 01:57İlaç Geliştirme Süreci
- İlaç geliştirme süreci, sağlık bakanlığı tarafından belirlenen aşamalardan oluşur ve bu aşamaları geçmeyen hiçbir madde ilaç olarak adlandırılamaz.
- İlk aşamada, bir çiçekten damarlarını gevşeten bir molekül çıkarılır ve isimlendirilir.
- Bu molekül henüz ilaç değil, sadece bir ilaç adayıdır ve hücreler üzerinde test edilir.
- 04:15Hayvan Deneyleri
- İlaç adayı molekül, yapacağı işe göre fareler, tavşanlar, sıçanlar veya kobaylar gibi hayvanlar üzerinde test edilir.
- Bu deneyler etik kurulların onayından geçtikten sonra yapılır ve hayvanların eziyet görmemesi için özen gösterilir.
- Hayvan deneylerinde, molekülün hangi dozdan itibaren etki etmeye başlayacağı ve hangi dozdan itibaren zehirlemeye başlayacağı belirlenir.
- 05:37İnsan Deneyleri (Klinik Fazlar)
- Klinik fazlar dört aşamadan oluşur: Faz 1, Faz 2, Faz 3 ve Faz 4.
- Faz 1'de sadece sağlıklı gönüllü insanlarda (en fazla 50 kişi) ilacın insan vücudu içerisindeki yolculuğu test edilir.
- Faz 2'de gerçek hastalar üzerinde ilacın tedavi edici etkisi ve doz aralığı test edilir.
- Faz 3'te binlerce gönüllü hasta üzerinde nadir yan etkilerin bulunması amaçlanır.
- Bu aşamalar başarıyla tamamlandığında molekül onay alır ve ilaç deme hakkına sahip olur.
- 08:15İlaç Üretiminin Son Aşamaları
- İlaçlar piyasaya çıkmadan önce sağlık bakanlıkları, FDA veya EMA gibi sağlık otoriteleri tarafından onay alıyor.
- Dördüncü aşama, ilaçların piyasaya çıktıktan sonra devam eden ve asla bitmeyen bir süreçtir.
- Bu aşamada dünyadaki tüm bilim insanları tarafından ilaçlar deneylere ve incelemelere tabi tutulur, nadir yan etkiler tespit edilir ve farklı ırklarda ve hastalıklarda etkileri incelenir.
- 09:43İlaç Üretiminin Maliyeti
- Bir çiçeğin ilaç olması yaklaşık 10-15 yıla mal olur ve bu süreç maddi olarak 500 milyon ile 1 milyar dolar arası bir tutara mal olur.
- Bu parayla 200 adet helikopter, 3000 adet lüks ev, 20.000 adet son model lüks araç, 100.000 adet son model olmayan lüks araç, 1 milyon iPhone, 2.500.000 lüks oturma grubu veya 2 milyar kase çekirdek alınabilir.
- İlaçların bulunması onlarca yıla, yüzlerce bilim insanının yaptığı binlerce teste ve milyonlarca dolara mal olur.
- 10:48İlaç Üretiminin Zorlukları
- İlaç çalışmalarının %99,9'u bu aşamaların birine takılır ve başka bir çalışma denenmeye başlar.
- İlaçların dev firmalar tarafından çıkarıldığı ve nadir hastalıkların ilaçlarının pahalı olduğu, bu maliyetlerden kaynaklanır.
- Bir ilaç piyasaya çıkana kadar on yıl boyunca binlerce teste tabi olur ve piyasaya çıktıktan sonra da dünya çapında bağımsız bilim insanları tarafından tekrar test edilir.
- 11:33İlaçlara Güven
- İlaçların piyasaya çıktıktan sonra bağımsız bilim insanları tarafından tekrar test edilmesi, ilaca güven getirir.
- İlaç firmalarında çalışanların satılmış olması durumunda bile, rakip firmalar ve bağımsız bilim insanları tarafından tekrar test edilmesi güvenilirliğini artırır.
- İlaçlar toplumda düşünüldüğü kadar güvensiz değildir, inanılmaz sayıda önlemler alınır ve testler yapılır.
- 13:19İlaçlara Güvenme
- İlaçlar sadece tek bir şirketin tekelinde değil, bağımsız bilim insanları tarafından da test edilir.
- Takviye ürünler gibi diğer gıda ürünlerinin ilaçlar kadar ciddi bir şekilde araştırılmadığı için daha az güvenilir olabilir.
- İlaçların nasıl üretilip aşamalardan geçtiği ve hangi aşamadan sonra ilaç olarak isimlendirildiği öğrenildi.