Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen tarafından sunulan, yerel yönetimler konusunda kapsamlı bir eğitim dersidir. Öğretmen özellikle kaymakamlık sınavına hazırlanan öğrencilere yönelik bilgiler vermektedir.
- Video, yerel yönetimlerin üçlü organ yapısından başlayarak il özel idaresi, belediyeler ve köy yönetimleri hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. İl özel idaresi kanunlarının tarihsel gelişimi, il genel meclisinin yapısı, görevleri, seçimi, il encümeninin yapısı ve görevleri gibi konular ele alınmaktadır. Ayrıca, milletvekilleri ile yerel yönetimlerin görev birleşimi kuralları ve sınavlarda çıkabilecek önemli noktalar vurgulanmaktadır.
- Videoda Aksaray İl Genel Meclisi'nin üye sayısının belirlenmesi, il genel meclisinin çalışma prensipleri, toplantı düzeni, karar alma mekanizması ve il encümeninin yapısı gibi konular detaylı olarak anlatılmaktadır. Eğitmen, konuları sınav sorularıyla ilişkilendirerek ve pratik ipuçları vererek öğrencilere yardımcı olmaktadır.
- Yerel Yönetim Birimleri ve Organ Yapısı
- Türkiye'de üç yerel yönetim birimi vardır: il özel idaresi, belediye ve köy, her biri üçer organa sahiptir.
- Bu üç yerel yönetim birimindeki organ yapısının temel mantığı aynıdır: görüşme ve karar organı, danışma ve karar organı, yürütme organı.
- Kaymakamlık sınavında yerel yönetimlerden ayrıntılı sorular gelirken, kamu yönetimi sınavında da yerel yönetimlerden sorular gelir ancak kaymakamlık kadar ayrıntılı değildir.
- 01:31Üçlü Organ Yapısının Temel Mantığı
- Görüşme ve karar organı (meclis) tüm üyeleri halk tarafından seçilir ve bir şeyleri görüşüp kabul eder.
- Danışma ve karar organı (kurul) meclis içinden çıkar ve daha küçük çapta karar verir, danışma ve inceleme yapar.
- Yürütme organı bir kişidir ve meclis, kurul, kişi şeklinde üçlü organ yapısı tüm yerel yönetim birimlerinde aynıdır.
- 08:02İl Özel İdaresi
- İl özel idaresi, il halkının mali müşterek ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurulan, karar organları seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan idari ve mali özelliğe sahip kamu tüzel kişisidir.
- İl özel idaresi, ilin kurulmasına dair kanunda kurulur ve ilin kaldırılmasıyla kaldırılır.
- İl özel idaresi, kanunla kurulan yönetim birimlerinden biridir.
- 09:08İl Özel İdaresi ve Büyükşehirler
- İl özel idareleri kanunla kurulur ve kaldırılır.
- 2012'de 6360 sayılı kanunla büyükşehirlerde il özel idareleri kaldırılmıştır.
- Ankara gibi büyükşehirlerde il genel meclis üyelerine oy verilmezken, Aksaray gibi büyükşehir olmayan illerde il genel meclis üyesine oy verilir.
- 10:04İl Özel İdaresi ve İl Genel İdaresi Arasındaki Farklar
- İl özel idaresi mahalli idare birimi iken, il genel idaresi merkezi idarenin taşra teşkilat birimidir.
- Her iki idarenin de görev alanı aynı coğrafi sınırlar olup başında vali bulunur.
- İl özel idaresi mahalli müşterek olmak şartıyla ilde birtakım görevleri yürütür.
- 11:02İl Özel İdaresinin Görevleri
- İl özel idaresi gençlik, spor, sağlık, tarım, sanayi, ticaret, kültür-sanat, turizm, sosyal yardım, çocuk yuvası, ilk-ortaöğretim kurumları gibi hizmetleri il sınırları içerisinde yürütür.
- İmar, yol, su, kanalizasyon, çevre, acil yardım, ağaçlandırma, park, bahçe ve bahçe hizmetleri gibi hizmetleri belediye sınırları dışında yapmakla görevlidir.
- Belediyenin görev ve yetkileri ile il özel idaresinin görev ve yetkileri benzerdir.
- 12:52İl Özel İdaresi ve Belediye Arasındaki Temel Fark
- İl özel idaresi bazı görevleri belediye sınırları dışında yaparken, belediye sınırları içerisinde hizmet verir.
- İl özel idaresi bütün il sınırları içerisinde hizmet verirken, belediyenin bir sınırı vardır.
- Büyükşehirlerde il özel idareleri kaldırıldığı için, büyükşehir belediyesi'nin sınırı bütün il sınırı olur.
- 19:19İl Özel İdaresi ve Belediyelerin Kanunları
- İl özel idaresi ile belediyelerin temel farkı hizmet alanlarıdır, ancak organları ve işleyişi benzerdir.
- Her iki idarenin kanunları 2005 yılında yenilenmiştir.
- İl özel idaresi kanunu Osmanlı döneminde 1913'te çıkarılan "İdare-i Umumi Kanunu Muhakkak" geçici kanunun yerini almıştır.
- 19:56İl Özel İdaresi Kanunları
- 1987 yılında önemli bir kısmının kaldırıldığı, 2005'te tamamen değiştirilen 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu, 1913'te çıkarılan geçici kanun olarak muhakkak geçici kanun olarak çıkmış ancak 90 yıl yürürlükte kalmıştır.
- Belediyeler 2005 yılında yenilenen 5393 sayılı kanuna göre yürütülür ve yönetilir.
- Kaymakamlık sınavına girecekler için 5302 ve 5393 sayılı kanunların genel hatları bilinmesi yeterlidir.
- 20:57İl Genel Meclisi'nin Önemi
- İl genel meclisi, il özel idaresinin en yüksek görüşme ve karar organıdır.
- Son üç yıldır üst üste il genel meclisi'nden soru gelmiş, toplam beş soru gelmiştir.
- İl genel meclisi, encümen ve valilik dahil olmak üzere toplam dokuz soru gelmiştir, il özel idaresi ile ilgili genel sorular da dahil olmak üzere toplam on beş soru gelmiştir.
- 24:24İl Genel Meclisi Üyelerinin Seçimi
- İl genel meclisi üyeleri için her ilçe bir seçim çevresidir.
- İl genel meclis üyeliğine seçilebilme şartı, milletvekili seçim kanunundaki belirtilen sakıncaları taşımamak şartıyla 18 yaşını dolduran her Türk vatandaşıdır.
- İl genel meclis üyelikleri için yapılan seçimlerde onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi uygulanır.
- 22:31İl Özel İdaresi ve Belediye Karşılaştırması
- İl özel idaresi ile belediye karşılaştırması için bir tablo kullanılmıştır.
- Bu tabloyu genel anlamıyla bilmenin yeterli olduğu, ancak tablo dışından soru gelme ihtimalinin yüksek olduğu belirtilmiştir.
- Kaymakamlık sınavına hazırlanacaklar için tablonun yeterli kalabileceği, hakimliğe hazırlanacaklar için ise tablonun üzerine bir şeyler katılması gerektiği belirtilmiştir.
- 27:37Aksaray İl Genel Meclisi Üyelerinin Belirlenmesi
- Aksaray İl Genel Meclisi'nin üye sayısı kanunda belirtilmemiş, ilçe nüfusuna göre belirlenir.
- Nüfusu 25 bin'e kadar olan ilçelerden 2 üye, 25-50 bin arası ilçelerden 3 üye, 50-75 bin arası ilçelerden 4 üye, 75-100 bin arası ilçelerden 5 üye gelir.
- Nüfusu 100 bin'den fazla olan ilçelerde her fazla 100 bin için bir asıl ve bir yedek üyeye ilave olunur.
- 28:29İlçelerin Nüfusuna Göre Üye Sayısı
- Örneğin, nüfusu 20 bin'e yakın olan Ortaköy ilçesinden 2 üye, nüfusu 50 bin'e yakın olan Güllaç ilçesinden 3 üye gelir.
- Aksaray merkez ilçesinin nüfusu 201 bin olduğuna göre, ilçenin nüfusuna göre üye sayısı belirlenir.
- Her ilçenin nüfusuna bakılarak üye sayısı belirlenir ve toplam üye sayısı bu şekilde oluşur.
- 29:49Üye Sayısı Hesaplama Yöntemi
- Nüfus artışına göre üye sayısı sabit artış gösterir: 25 bin'e kadar 2, 25-50 bin arası 3, 50-75 bin arası 4, 75-100 bin arası 5 üye.
- 100 bin nüfusundan fazla olan ilçelerde, nüfus 100 bin'e bölünmesi hesabında her 100 bin için 1 üye eklenir.
- Bu konu KPSS'de çok sorulmayabilir ancak kamu yönetimi kısmında yerel yönetimlerde soru gelebilir.
- 30:56Mahalli İdare Seçimlerinde Adaylık Koşulları
- Milletvekilleri, belediye başkanları, il genel meclisi üyeleri, belediye meclisi üyeleri ile muhtarlar mahalli idare seçimlerinde adaylıklarını koyabilmek için görevinden istifa etmek zorunda değildir.
- Milletvekili iken belediye başkanı olmak isteyen kişi milletvekilliğinden istifa etmek zorunda değildir, ancak belediye başkanı iken milletvekili olmak isteyen kişi belediye başkanlığından istifa etmek zorundadır.
- Binali Yıldırım örneği verilerek, milletvekili ve meclis başkanı iken İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı için aday olmasına rağmen milletvekilliğinden istifa etmediği belirtilmiştir.
- 33:05Beş Görev Birleşmesi Yasası
- Kanun, beş görevin (milletvekilliği, belediye başkanlığı, il genel meclisi üyeliği, belediye meclis üyeliği ile muhtarlık) bir şahıs uhdesinde birleşmesine izin vermemektedir.
- Bir kişi aynı anda bu beş görevden ikisini veya daha fazlasını yapamaz.
- Bu görevlerden birinde bulunanlar diğerine seçilirse, on beş gün içerisinde tercih haklarını kullanmak zorundadır; aksi takdirde yeni seçildiği görevi reddetmiş sayılır.
- 35:04İl Genel Meclisi Üyeliğinin Sona Ermesi
- İl genel meclisi üyeliği ölüm veya istifa durumunda kendiliğinden sona erer.
- Üyenin özürsüz veya izinsiz olarak arka arkaya üç birleşim gününe katılmaması veya bir yıl içinde yapılan toplantıların yarısına katılmaması durumunda, meclis tarafından son verilir.
- Seçilme yeterliliğini kaybederse, valinin bildirmesi üzerine Danıştay tarafından üyeliği düşülür; tek bir üyeliğin sona ermesi durumunda vali bildirirken, meclis feshedilmesi durumunda İçişleri Bakanı bildirir.
- 38:55İl Genel Meclisi ve Belediye Meclisi Karşılaştırması
- İl genel meclisi üyeliğinin sona ermesi durumları belediye meclis üyelerinin sona ermesi durumlarıyla birebir aynıdır.
- Toplantılar ve diğer bazı konularda da benzerlikler bulunmaktadır.
- 39:41Meclisin Görevleri
- Şartlı bağışları kabul etmek il genel meclisinin görevidir.
- Belediye meclisi görevlerinin büyük çoğunluğu il genel meclisinde de bulunmaktadır.
- "Görüşmek kabul etmek" diyorsa yüzdeyüz meclisin görevidir, "karar vermek" diyorsa yüzde doksan meclisin görevidir.
- 41:40İl Genel Meclisinin Önemli Görevleri
- İl genel meclisi stratejik plan, yatırım çalışma programları, il özel idare faaliyetleri ve personel performans ölçülerini görüşüp karara bağlar.
- Bütçe ve kesin hesabı kabul eder, imar planlarını görüşüp karara bağlar ve borçlanmaya karar verir.
- Taşınmaz mal alımına, satımına, tahsisine, trampasına, kiralanmasına ve hak tesisine karar verir.
- İmtiyaz verilmesine, yap- işlet veya özelleştirmeye karar verir, encümen üyeleri ile ihtisas üyelerini seçer ve yönetmelikleri kabul eder.
- 43:51İl Genel Meclisi Başkanı ve Başkanlık Divanı
- İl genel meclisi başkanlık divanı, TBMM başkanlık divanı gibi düşünülmelidir.
- Seçim sonuçlarını ilanı izleyen beş gün içinde kendiliğinden toplanır.
- İlk toplantıda en yaşlı başkanlık eder ve üyeleri arasından başkan, başkan vekilleri ve katip üyelerini seçerler.
- 44:32İl Genel Meclisi Başkanı
- İl genel meclisi başkanı vali değildir, üyeler kendi aralarından seçer.
- 2005 yılında yenilenen kanuna göre, il genel meclisi başkanı üyeler tarafından gizli oyla ilk iki yıl için seçilmektedir.
- Meclis başkanlık divanı seçimi üç gün içinde tamamlanır.
- 46:15Meclis Toplantıları
- İl genel meclisi ve belediye meclisi sürekli toplantı halinde değildir.
- Her ayın ilk haftası, bir yıl içerisindeki bir aylık tatil süresi hariç, önceden belirlenen toplantı yerinde toplanırlar.
- Toplantı süreleri en çok beş gündür, bütçe görüşmelerine rastlıyorsa yirmi gündür.
- 47:15Karar Alma Süreci
- Meclisler üye tam sayısının çoğunluğuyla toplanır ve katılanların çoğunluğuyla karar alır.
- Karar yeter sayısı üye tam sayısının dörtte birinden az olamaz.
- Bu kurallar TBMM'deki kurallara benzer, ancak TBMM'de karar yeter sayısı dörtte birinin bir fazlasından az olamaz.
- 49:59İl Genel Meclisi Kararları
- İl genel meclisi kararlarını en geç beş gün içinde valiye göndermek zorundadır.
- Vali, hukuka aykırı gördüğü kararları gerekçelerini belirterek yedi gün içerisinde il genel meclisi'ne iade edebilir.
- Valiye gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez, ancak valinin onayı gerekmez.
- 51:07İl Genel Meclisi Kuralları
- Kesinleşen kararlar, genel meclis karar özetleri yedi gün içerisinde çeşitli vasıtalarla halka duyurulur.
- İl genel meclisi toplantıları açıktır ve herkes katılabilir.
- İl genel meclisi bir yıl görev yapmak üzere üyeleri arasından en az üç en fazla beş kişiden oluşan ihtisas komisyonu kurar.
- 52:45Zorunlu İhtisas Komisyonları
- İl genel meclisinde dört tane zorunlu ihtisas komisyonu vardır: eğitim, kültür ve sosyal hizmet komisyonu, imar ve bayındırlık komisyonu, çevre ve sağlık komisyonu, plan ve bütçe komisyonu.
- Plan ve bütçe ile imar ve bayındırlık komisyonları en fazla yedi üyeden oluşabilir.
- İl genel meclisi'nin bilgi edinme ve denetim yolları TBMM'deki mantığı benzer şekilde içerir: soru, genel görüşme ve faaliyet raporunu değerlendirme.
- 55:07İl Genel Meclisi'nin Test Edilmesi
- İl genel meclisi, kendisine verilen görevi yerine getirmezse veya siyasi konularda karar alırsa test edilir.
- İçişleri Bakanlığı'nın bildirmesi üzerine Danıştay kararıyla meclis test edilir.
- İçişleri Bakanlığı, meclisin testine dair bildiriyle birlikte toplantıların ertelenmesini de ister ve Danıştay en geç bir ay içinde karara bağlar.
- 56:33İl Encümeni Kuruluşu
- İl encümeni, eski kanunda "il daimi encümeni" olarak adlandırılırken, yeni kanunda "encümen" olarak adlandırılmıştır.
- İl encümeni toplam yedi üyeden oluşur: valinin başkanlığında, il özel idaresinin genel sekreteri, il genel meclisi'nin üyeleri arasından seçilen üç üye ve valinin bir amirleri arasından seçilen iki üye.
- Valinin katılmadığı il encümeni toplantılarına genel sekreter başkanlık eder.
- 1:00:16İl Encümeninin Görevleri
- İl encümeninin görevleri arasında bütçe ve kesin hesabı inceleyip görüş bildirmek, kamulaştırma kararı almak ve uygulamak bulunmaktadır.
- Öngörülmeyen giderlerin ödeneğinin harcama yerlerini belirlemek, kanunlarda öngörülen cezaları vermek ve miktarı 5 bin liraya kadar olan ihtilafların sulh yoluyla çözümüne karar vermek de encümenin görevlerindendir.
- Taşınmaz mal alımına, satımına, trump edilmesine, tahsil ilişkin kararları uygulamak ve üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek encümenin görevi olarak belirlenmiştir.
- 1:04:03İl Encümeninin Toplanması
- İl encümeni haftada en az bir kez önceden belirlenen gün ve saatte toplanır.
- Başkan acil durumlarda encümeni toplantıya çağırabilir.
- Encümen üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve katılanların salt çoğunluğuyla karar alır.
- Encümen gündemi vali tarafından hazırlanır, üyeler de gündem maddesi teklif edebilirler.
- 1:04:48Vali ve Encümen Kararları
- Vali, kanun ve mevzuat hükümleri ile genel meclis kararlarına aykırı gördüğü encümen kararını bir sonraki toplantıda tekrar görüşülmesini isteyebilir.
- Encümen kararında ısrar ederse, vali kesinleşen kararın uygulanmasını durdurur ve on gün içerisinde idari yargıda dava açar.
- İl genel meclisi encümeni, belediye meclisi ve belediye encümeni dört organda ortak özelliklere sahiptir.
- 1:05:30İdari Yargı ve Dava Süreleri
- İdari yargıda genel dava açma süresi altmış gündür, ancak bazı kanunlarda özel süreler öngörülmüştür.
- İl özel idaresi kanununda encümen kararlarına karşı valinin dava açma süresi on gündür.
- İtiraz Danıştayca en geç altmış gün içinde karara bağlanır.
- 1:06:27Encümen Toplantıları
- Encümen, başkan ve üyeleri münhasıran kendileri, ikinci derece dahil kan ve kayın hısımları ile evlatlıkları ile ilgili işlerin görüşüldüğü toplantılarına katılamazlar.
- Bu hüküm il genel meclisi, encümeni, belediye meclisi ve belediye encümeni dört organda ortaktır.
- 1:07:40Vali'nin Görevleri
- Vali, il özel idaresinin başı ve tüzel kişinin temsilcisi olup, ilde bir tane vardır.
- Vali hem merkezi idarenin taşra teşkilat birimi olan ilin bir organı hem de il özel idaresinin bir organıdır.
- Valinin iki farklı kanundan kaynaklanan iki farklı görevi vardır: biri il idaresi kanundan, diğeri il özel idaresi kanundan kaynaklanan görevlerdir.
- 1:08:53Vali'nin İl Özel İdaresi Görevleri
- Vali, il özel idaresi teşkilatının en üst amir olarak teşkilatı sevk ve idare eder, il encümenine başkanlık eder.
- Vali, il özel idaresinin taşınır taşınmaz mallarını idare eder, yetkili organlar kararını almak şartıyla sözleşme yapar ve il özel idaresi personelini atar.
- Vali şartsız bağışları kabul edebilirken, şartlı bağışları kabul etme görevi il genel meclisine aittir.
- 1:10:34İl Özel İdaresi Teşkilatı
- İl özel idaresinde genel sekreter işlerin yürütülmesinden valiye karşı sorumludur.
- Toplam nüfusu üç milyona kadar olan illerde en fazla iki, üç milyondan fazla olan illerde dört tane genel sekreter yardımcısı olabilir.
- İl özel idaresi genel sekreteri valinin teklifi İçişleri Bakanlığı onayıyla atanır ve aynı usulde görevden alınır.
- 1:11:34İl Özel İdaresi Bütçesi
- İl özel idaresi bütçesi vali tarafından hazırlanır.
- Encümen bütçeyi inceleyip görüş bildirir, meclis ise bütçeyi kabul eder.
- Bütçe eylül ayı başında hazırlanır, encümen görüşür, kasım ayı bir gününden önce meclise gönderilir ve mali yılbaşından önce kabul edilir.