Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitim içeriği olup, sunucu ve Abdurrahman Hoca adlı bir uzman arasında geçen sohbet formatında olup, köy muhtarlarıyla yapılan röportajlar da içermektedir.
- Video, Türkiye'deki yerel yönetimler kapsamında il özel idarelerinin yapısını, görevlerini ve mali yapısını incelemektedir. İçerik, köy-mahalle tartışması ile başlayıp, il özel idarelerinin tanımı, yönetim şeması, organları ve görevleri hakkında bilgiler sunmaktadır. Ayrıca, 2014 yerel seçimleri öncesinde büyükşehir belediyelerinin kurulması sonucu il özel idarelerinin durumu ve 3360 sayılı eski yasa ile 5302 sayılı yeni yasa arasındaki farklar ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca il özel idarelerinin gelir kaynakları, bütçe hazırlama süreci, vesayet denetiminin değişimi ve mahalli müşterek hizmetler, eğitim, gençlik, spor, tarım, yol, kanalizasyon, içme suyu gibi alanlardaki görevleri de detaylı olarak anlatılmaktadır. Eskişehir örneği üzerinden il özel idarelerinin mali yapısı ve kentsel dönüşüm sürecinin mali ihtiyaçları da incelenmektedir.
- 00:24İl Özel İdareleri ve Köy-Mahalle Tartışması
- Anayasamızın 27. maddesinde kurulabilecek yerel yönetimler arasında il özel idareleri yer almaktadır.
- 2004 yılında çıkarılan 5216 sayılı yasa ile belediye sınırları için yeni kıstaslar getirilmiş ve 2014 yerel seçimleri öncesi büyükşehir sayımız 30'a çıkmıştır.
- Büyükşehir olan kentlerde il özel idarelerin tüzel kişilikleri feshedilmiş, belediyelerin mücavir alanları genişletilmiştir.
- 01:52Köylerin Mahalle Olma Süreci
- Köylerin mahalle olma sürecinde muhtar, köyün su, elektrik ve yol gibi ihtiyaçlarını il özel idarelerden karşılamaktaydı.
- Köylerde imece usulü ile yapılan işler ve açık arttırma ile ihale yapılan işlerle gelir elde ediliyordu.
- Köylerin kendi tüzel kişiliği vardı ve bu parayla okul, yol, cami gibi ortak alanlar ve yoksullara yardım ediliyordu.
- 03:45Köylerin Mahalle Olma Sonrası Durum
- Büyükşehir belediyesi'ne bağlı olan köylerde mücavir alan sınırları genişletildi ve köy muhtarlığı mahalle muhtarlığına dönüştü.
- Köylerin mahalle olma sonrası en büyük değişiklik yetkililerin elinden alınması ve il özel idaresinin kaldırılması oldu.
- Köylerin mahalle olma sonrası hayvancılık gibi geçim kaynaklarının kısıtlanması endişesi dile getirildi.
- 06:20İl Özel İdarelerinin Tanımı ve Yapısı
- İl özel idareleri, il, belde ve köy halkının mali müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan, kamu tüzel kişiliğine sahip yerel yönetim birimleridir.
- İl özel idarelerinin yöneticisi olan vali atamayla iş başına gelen bir yönetici olup, hem il genel yönetimi hem de il özel idaresinin başıdır.
- İl özel idarelerinin meclisin sık sık toplanma imkanı olmadığı için il encümeni adı verilen bir idari organı bulunmaktadır.
- 08:14İl Özel İdarelerinin Görevleri
- İl özel idarelerinin görevleri belediye sınırlarının dışarısında ve il sınırları içinde olan görevler olarak ikiye ayrılır.
- Belediyelerin görev alanı mücavir alanlarla kısıtlı olup, ormanlar, akarsular ve köyler gibi alanlara hizmetin götürülmesi il özel idaresinin görevidir.
- Osmanlı'dan yeni Cumhuriyet'e geçen il özel idarelerin sayısı Mart 2014 itibarıyla 52'ye indi.
- 09:23İl Özel İdarelerinin Mali Yapısı
- İl özel idarelerinin en büyük geliri devletten aldığı pay ve İller Bankası'ndan aldığı paydır.
- İl özel idareleri emlak gelirleri tahsil etmez, katkı payları almaz ve sadece belediye mücavir alanlarının dışındaki yerlerdeki işletmelerden ruhsat ücreti alabilir.
- Jeotermal kaynaklardan elde edilen suların gelirleri ve maden işleten firmaların ocakbaşı değerlerinin %2'si her yıl Haziran ayı sonuna kadar özel idare hesabına yatırılır.
- 11:45İl Özel İdaresi'nin Yeraltı Kaynakları ve Yatırımları
- İl sınırları içerisindeki tüm yeraltı kaynakları il özel idaresine bağlıdır ve işletenler kazançlarının yüzde ikisini özel idare yatırır.
- Özel idare hesabına aktarılan taşradaki yatırımların faiz gelirleri yıllık 150-200 milyon civarında olup ciddi rakamlara ulaşır.
- Taşra teşkilatı, bakanlıklar aracılığıyla yapılan yatırımların faiz gelirlerini özel idare hesabına aktarır ve ihale gerçekleşene kadar paraları özel idare öder.
- 12:50İl Özel İdaresi'nin Görevleri
- İl özel idaresi, mahalli müşterek hizmetler kapsamında milli eğitim, gençlik, spor, tarım konularında yol, kanalizasyon, içme suyu, kaldırım, elektrik, sulama suyu gibi hizmetleri belediye sınırları dışındaki il sınırlarında sağlar.
- Köy ya da mahalle adı ne olursa olsun ortak ihtiyaçların karşılanması mahalli idarelerinin en önemli görevidir.
- 13:55İl Özel İdaresi Bütçelerinin Hazırlanışı
- 3360 sayılı yasa yürürlükte iken 1987 yılında en son değişiklik yapılmış, 5302 sayılı yasa ile valinin ve hükümetin vesayeti kaldırılmıştır.
- Bütçe hazırlama süreci Haziran ayında vali tarafından ilgili daire başkanlıklarına bütçe kararnamesi ile ilgili yazı çıkarılıp, Temmuz ayı sonuna kadar mali idareler dairesi başkanlığı bütçeyi hazırlar.
- Bütçe Eylül ayında encümene gelir, encümen raporuyla birlikte Kasım'dan önce meclise gelir ve tamamen meclis tarafından hazırlanır.
- 16:12İl Özel İdaresi Kanunu Karşılaştırması
- Türkiye'nin en eski yerel yönetimi olan il özel idaresinin ilk kurulması 1864 yılına dayanır ve 1915 yılında bir değişiklik geçirmiştir.
- 3360 sayılı yasada daha çok vesayet ağırlıklıydı, merkezi hükümet ciddi manada denetliyordu ve bütçeler bakanlıktan geçiyordu.
- 5302 sayılı kanunla her ay meclis toplanıyor, bütün kararlar meclisten geçer hale geldi ve vali sadece icrai olarak kaldı.
- 18:52Kentsel Dönüşüm ve Mali İhtiyaçlar
- Kentsel dönüşüm ve öncülüğünde değişim süreci beraberinde mali ihtiyaçları ortaya çıkarır.
- Köyler taşınır ve taşınmaz malları ile köy kanununa göre kendisine verilen işleri yapan başlı başına bir varlık ve hayat bulur.
- Köylünün birleşerek imeceyle işlerini yapmasını sağlayan manevi bağ, dönüşümü dinamikleriyle değerlendirmek gerektiğini gösterir.