Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan kapsamlı bir tarih dersidir. Eğitimci, İkinci Dünya Savaşı'nın tarihsel sürecini ve Türkiye'nin bu süreçteki rolünü detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, 1939-1945 yılları arasındaki İkinci Dünya Savaşı'nın mihver ve müttefik devletlerini, önemli liderlerini ve savaşın sebeplerini tanıtarak başlar. Ardından savaşın kronolojik gelişimi, önemli konferanslar ve sonuçları ele alınır. Son bölümde ise Türkiye'nin savaş dönemindeki dış politikası, denge politikası, ekonomik politikaları ve kurulan kurumlar hakkında bilgiler verilir.
- Ders, savaşın Avrupa, Uzakdoğu ve Kuzey Afrika cephelerinde cereyan ettiği, Birleşmiş Milletler'in kuruluşu ve Türk dış politikasındaki önemli dönüm noktalarını içermektedir. Ayrıca savaş döneminde uygulanan karartma, varlık vergisi, toprak mahsulleri vergisi ve karne uygulaması gibi ekonomik politikalar da anlatılmaktadır. Video, bir sonraki derste Soğuk Savaş dönemi ile devam edileceğini belirterek sona ermektedir.
- İkinci Dünya Savaşı'nın Genel Bakış
- İkinci Dünya Savaşı, 1939-1945 yılları arasında gerçekleşen bir cihan çatışmasıdır.
- Savaşta müttefik devletler (İngiltere, Fransa, Amerika ve Sovyet Rusya) ile mihver devletler (Almanya, İtalya ve Japonya) arasında bir çatışma yaşanmıştır.
- Mihver devletler savaşın başlangıcını sağlamıştır.
- 00:49Savaş Dönemindeki Önemli Devlet Adamları
- İngiltere'de başlangıçta Chamberlain, sonra Winston Churchill ve son olarak Clement Attlee başbakanlık görevini üstlenmiştir.
- Fransa'da savaş başlangıcında cumhurbaşkanı Albert Lebrum ve başbakan Edouard Daladier bulunurken, savaş sonrası Mareşal Pétain ve daha sonra Charles de Gaulle liderlik etmiştir.
- Amerika Birleşik Devletleri'nde başkan Franklin D. Roosevelt savaşın sonunda ölmüş, yerine Harry Truman geçmiştir.
- 02:31Mihver Devletlerin Liderleri
- Almanya'nın başında "Führer" olarak hitap edilen Adolf Hitler bulunurken, İtalya'nın başında "Duçe" olarak hitap edilen Mussolini yer almıştır.
- Japonya'da Sakuramü demiyordun kim adında Hirohito bulunurken, Amerikalılarla savaşan önemli komutanlardan biri olan Yamamoto da önemli bir figürdür.
- 02:55İkinci Dünya Savaşı'nın Sebepleri
- Almanya, Birinci Dünya Savaşı sonrası Versay Antlaşması'na göre aldığı ağır şartlardan kurtulmak ve birinci dünya savaşı'nın intikamını almak istemiştir.
- İtalya, Birinci Dünya Savaşı sonrası Paris Barış Konferansı'nda kendisine vaat edilen toprakları elde edememiş ve prestij kaybı yaşamıştır.
- Japonya, "Asya asyalıları" ideolojisine dayanarak Uzakdoğu'daki sömürgelere son vermek istemiştir.
- 04:15Ekonomik ve Siyasi Sebepler
- Ekonomik sebepler, özellikle 1929 Dünya Ekonomik Krizi, savaşın nedenlerinden biridir.
- Birinci Dünya Savaşı sonrası devletlerin tekrar bloklara ayrılması ve silahlanma yarışları da savaşın sebeplerinden biridir.
- 04:37Savaş Öncesi Gelişmeler
- İtalya, Fiume ve Korfu adalarını işgal etmiş, 1929 Dünya Ekonomik Krizi sonrası Habeşistan'ı işgal etmiştir.
- Japonya, Çin'in Mançurya bölgesini işgal etmiş, Milletler Cemiyeti'nden ve Washington Deniz Silahsızlanma Antlaşması'ndan çıkmıştır.
- Almanya, Versay Antlaşması gereğince asker çıkarmamaları gereken Ren ve Saar bölgelerine girmiş, Avusturya ile birleşmiş (Anklus Olayı) ve Sudetenland bölgesini işgal etmiştir.
- 06:17Münih Konferansı ve Savaşın Başlangıcı
- Sudetenland işgali sonrası toplanan Münih Konferansı, Dünya Savaşı çıkmadan önce toplanan tek konferanstır ve Hitler'den başka bir Avrupa toprağına saldırmama sözü alınmıştır.
- Hitler sözünde durmamış, altı ay sonra tüm Çekoslovakya'yı işgal etmiştir.
- Chamberlain'in yatıştırma politikası başarısız olmuştur.
- 07:33Mihver Devletler Arası Paktlar
- Almanya ve Japonya arasında "Anti-Komüniter Pakt" (komünizm karşıtı pakt) imzalanmıştır.
- Almanya ve İtalya arasında "Çelik Paktı" kurulmuştur.
- Savaşın çıkmasına bir hafta kala, 23 Ağustos 1939'da Almanya ve Sovyetler arasında Ribentrop-Molotof Paktı (Germanno-Sovyet Paktı) imzalanmıştır.
- 09:25İkinci Dünya Savaşı'nın Başlangıcı
- Versay Antlaşması ile Almanya'nın toprak bütünlüğü kesilmiş, Polonya'nın Danzig Koridoru üzerinden Baltık Denizi'ne ulaşması sağlanmıştır.
- 1 Eylül 1939'da Almanlar Danzig Koridoru'nu işgal etmiş, 3 Eylül'de Fransızlar ve İngilizler Almanya'ya savaş ilan etmiş, İkinci Dünya Savaşı başlamıştır.
- Polonya'yı işgal eden devletler Sovyetlerle anlaşmış olan Almanlar olmuştur.
- 10:12Fransa'nın İşgali
- Almanlar Fransa'ya karşı "Yıldırım Harekatı" başlattılar ve Majino Hattı'nı aşarak Fransa'yı işgal ettiler.
- Fransa'da Nazi yanlısı bir hükümet kuruldu, bu hükümete "Vichy Hükümeti" adı verildi.
- Almanlar sonrasında İngiltere'ye yönünü çevirdiler ve havadan "Kartal Hücumu" adlı bir saldırı düzenlediler, ancak bu saldırı başarısız oldu.
- 12:54Atlantik Bildirisi ve Barbarossa Harekatı
- Amerika Birleşik Devletleri henüz savaşta olmadığı için Roosevelt ve Churchill, 1941'de "Atlantik Bildirisi" yayınladılar.
- Atlantik Bildirisinde insanlar korku ve açlıktan kurtarılacağı, toprak değişikliği yapılmayacağı ve savaştan sonra toprak kazanılmayacağı belirtildi.
- Almanlar doğuya yönünü çevirip Sovyetler üzerine "Barbarossa Harekatı" düzenlediler, bu harekatta tarihin ilk tank savaşı gerçekleştirildi.
- 14:44Savaşın Çeşitli Cepheleri
- Almanlar doğudaki hayat sahasını ele geçirmek, Kafkaslardaki petroli elde etmek ve Ortadoğu'ya geçmek istediler.
- Japonlar Çin ve Hindistan üzerinden, İtalyanlar Kuzey Afrika topraklarından Ortadoğu'ya ulaşmak istediler.
- Barbarossa Harekatı'nda Almanlar Stalingrad'da karşılaştıkları büyük mukavemet karşısında şok geçirdi ve geri çekiliş başlamıştır.
- 15:37Kuzey Afrika ve Pasifik Cepheleri
- İtalyanlar Kuzey Afrika cephesinde Süveyş Kanalı harekatını düzenlediler, ancak müttefikler İtalyanları püskürttü ve 1943'te İtalya savaştan çekilen ilk mihver devlet oldu.
- Japonlar, Amerika'nın Çinlilere ekonomik yardımını engellemek için Pearl Harbor baskını düzenledi ve Amerika savaşa girdi.
- Mercan Denizi açıklarında Amerika ve Japonlar savaşırken, Japonların Midway planı başarısız oldu.
- 17:15Savaşın Sonu
- 1943'te Quebec Konferansı'nda Fransa'nın kurtarılması kararı alındı ve Normandiya çıkarması gerçekleştirildi.
- Sovyetler ve Amerikalılar Berlin'e ulaşmak için yarıştı, Sovyetler önce varıp Almanya'yı teslim aldılar.
- Uzakdoğu'da savaş devam ederken, Amerika Enola Gay adlı uçaktan Hiroşima ve Nagazaki'ye atom bombası atarak Japonya'yı teslim etmeye zorladı ve savaş sona erdi.
- 18:49İkinci Dünya Savaşı Döneminde Düzenleyici Konferanslar
- 1943 yılında Kazaoblanka Konferansı, İngiltere, Fransa ve ABD arasında düzenlenmiş ve İtalya'ya saldırılmasına karar verilmiştir.
- 1943 yılında Quebec Konferansı'nda Normandiya çıkarması (Overlord harekatı) yapılmasına karar verilmiştir.
- 1943 yılında Tahran Konferansı, ABD, Sovyetler Birliği ve İngiltere'nin bir araya gelmiş olduğu ilk konferanstır ve Türkiye'nin müttefiklerle ilişkileri masaya yatırılmıştır.
- 20:181945 Yılındaki Önemli Konferanslar
- 1945 yılında Yalta, San Francisco ve Potsdam konferansları düzenlenmiştir.
- Yalta Konferansı'nda Almanya'nın teslim alınacağı, silahlı güçlerinden arındırılacağı ve dört işgal bölgesine ayrılacağı kararlaştırılmıştır.
- Yalta Konferansı'nda 1 Mart 1945'e kadar mihver devletlere savaş ilan edenlerin Birleşmiş Milletler kurucu üyesi olabileceği belirlenmiş, bu nedenle Türkiye 23 Şubat'ta Almanya'ya savaş ilan etmiştir.
- 22:44Birleşmiş Milletler'in Kuruluşu ve Savaş Sonrası Düzen
- San Francisco Konferansı, 51 ülkenin katılımıyla Birleşmiş Milletler'in kurulması için toplanmıştır.
- Potsdam Konferansı'nda Nazi liderlerinin yargılanacağı, Almanya'nın dört işgal bölgesine ayrılacağı ve savaş öncesinde alınan toprakların geri verileceği kararlaştırılmıştır.
- İkinci Dünya Savaşı sonucunda Birleşmiş Milletler kurulmuş, 9 Aralık 1948'de Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılmasına İlişkin Sözleşmesi onaylanmış ve 10 Aralık 1948'de İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi kabul edilmiştir.
- 25:42Savaşın Sonuçları ve Savaş Sonrası Gelişmeler
- Savaş sonrası ABD ve Sovyetler Birliği süper güç olmuş, Soğuk Savaş dönemi başlamış, NATO ve Varşova Paktı kurulmuş, Truman ve Marshall Planları ile Molotof Planları yayınlanmıştır.
- Savaş döneminde ilk bilgisayarlar (ENIAC ve Mark I) üretilmiştir.
- Almanya dört işgal bölgesine ayrılmış, İtalya'da 1946'da halk oylaması yapılarak demokratik yönetim kararı alınmış ve 1947'de Paris Antlaşması'yla İtalya'nın 12 adası Yunanistan'a verilmiştir.
- 27:47Türkiye'nin Savaş Dönemindeki Durumu
- Türkiye, savaş yıllarında denge politikası izlemiştir.
- Türkiye'nin savaşa katılacak gücü olmadığını biliyordu.
- Savaş dönemindeki devlet görevlileri çok önemlidir.
- 28:12İkinci Dünya Savaşı Döneminde Türkiye'nin Siyasi Yapıları
- Savaş döneminde İsmet İnönü değişmez cumhurbaşkanı olarak görev yapmıştır.
- Dışişleri Bakanlığı görevinde Şükrü Saraçoğlu, Numan Menemencioğlu ve Hasan Saka görev yapmıştır.
- Başbakanlık görevinde Refik Saydam ve Şükrü Saraçoğlu görev yapmıştır.
- 28:57Dış Politika ve Polonya Sendromu
- Savaş döneminde Türkiye dış politikada denge politikası izlemiştir.
- 1941 sonunda Türkiye, İngiltere ve Fransa arasında Sovyet Rusya'ya karşı hamlelerde yer almayacağımızı belirten yardım anlaşması imzalamıştır.
- Türkiye, Polonya'nın akıbetini hatırlayarak, bir tarafında Sovyetler, diğer tarafında Almanlar olunca Polonya sendromu yaşamıştır.
- 30:25Almanlarla Saldırısızlık Anlaşması ve Barbarossa Harekatı
- 18 Haziran 1941'de Türkiye, Almanlarla saldırmazlık anlaşması yapmıştır.
- Dört gün sonra, 22 Haziran 1941'de Almanlar Barbarossa Harekatı'na başlamıştır.
- İki büyük güç birbiriyle savaşa girmesiyle Türkiye Polonya sendromundan kurtulmuştur.
- 30:51Churchill-İnönü Görüşmeleri ve Kairo Konferansı
- Ruslar Türkiye'nin Moskova Konferansı'nda savaşa katılması gerekliliğini ortaya koymuştur.
- Ocak 1943'te Winston Churchill ve İsmet İnönü arasında Adana Görüşmeleri yapılmış, Türkiye savaşa katılmak için yeterli gücünün olmadığını söyleyerek denge politikası izlemeye devam etmiştir.
- Kasım 1943'te Mısır'da birinci Kairo Konferansı toplanmış, Türkiye'nin dışişleri bakanı Numan Menemencioğlu bu konferansa katılmıştır.
- 32:00İkinci Kairo Konferansı ve Savaşa Katılma
- Aralık ayında Roosevelt, Churchill ve İnönü arasında görüşmeler yapılmış, Türkiye'nin savaşa katılmasına karar verilmiştir.
- Roosevelt, Türkiye'nin gerekli yardımı yapacağını belirtmiştir.
- Türkiye, Yalta Konferansı'nın maddesinden faydalanmak için 23 Şubat 1945'te Almanya ve Japonya'ya savaş ilan etmiştir, ancak bu tarihte savaşın sona erdiği için kağıt üzerinde bir savaş olmuştur.
- 33:12İç Politikadaki Yansımalar
- İkinci Dünya Savaşı döneminde Türkiye, Çatalca önlerinde Çakmak Hattı oluşturmuştur.
- Bu hat, olası bir kara ve hava harekatına karşı savunma amacıyla inşa edilmiştir.
- 33:34İkinci Dünya Savaşı Dönemindeki Ekonomik ve Sosyal Değişiklikler
- İkinci Dünya Savaşı döneminde şehir merkezleri savaş uçakları tarafından hedef alındığı için karartma uygulaması yapılmış, geceleri ışıklar söndürülmüştür.
- Savaş döneminde tüm gençler askere alınmış, nüfus artış hızı yavaşlamış ve varlık vergisi getirilmiştir.
- Toprak mahsulleri vergisi iki yıla kadar getirilmiş, bu vergi çiftçilere ağır yükümlülükler getirmiştir.
- 34:24Sosyal Adalet ve Ekonomik Kontroller
- Savaş döneminde sosyal adalet sağlamak amacıyla karne uygulaması getirilmiş, herkes belirli oranda ekmek alabilmiştir.
- Devletin sıkı fiyat kontrolü yapması karaborsayı artırır mı azaltır mı sorusu yorumlarda beklenmektedir.
- Savaş şartlarına rağmen eğitim-öğretim devam etmiş, köy enstitüleri kurulup çoğaltılmıştır.
- 35:59Ekonomik ve Teknik Gelişmeler
- 1934-1939 arasında birinci beş yıllık sanayi planı uygulanmış, 1938'de ikinci beş yıllık sanayi planı gündeme getirilmiş ancak 1939'da ikinci dünya savaşı çıkması nedeniyle uygulanamamıştır.
- İkinci Dünya Savaşı döneminde petrol ofisi gibi kamu iktisadi teşekkülleri oluşturulmuştur.
- İstanbul Radyosu ve Ankara Radyosu bu dönemde yayına girmiştir.
- 37:00Önemli Kişiler ve Başarıları
- Nuri Demirağ, ilk Türk sigara kağıdı olan Türk Zaferi'ni yapmış, Bursa ve Malatya'da merinos fabrikalarını, Karabük'te demir çelik fabrikasını, İzmit'te selüloz fabrikasını ve Sivas'ta çimento fabrikasını açmıştır.
- Nuri Demirağ ilk yerli paraşütü yapmış, seri üretim olarak ilk Türk uçağını yapmış ve Milli Kalkınma Partisi'nin kurucusu olmuştur.
- Vecihi Hürkuş, Vecihi K. ve Vecihi 14 uçağında deneme uçuşu yapmış, Türkiye'nin ilk sivil uçuş okulu olan Hür Vecihi Sivil Uçuş Okulu'nu kurmuş ve Hürkuş Hava Yolları'nı oluşturmuştur.