Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, İkinci Dünya Savaşı sırasında Yugoslavya'nın tarihini anlatan tarihsel bir belgeseldir. Videoda Milan Dinoviç, Dragisa Civetkovic, II. Peter, Adolf Hitler, Benito Mussolini, Anta Paveliç, Milan Nediç ve Tito gibi dönemin önemli siyasi ve askeri figürleri yer almaktadır.
- Video, 1939'dan başlayarak Yugoslavya'nın tarafsızlığını, Ustaşa örgütünün faaliyetlerini, Mihver Devletleri ile imzalanan üçlü paktı ve 6 Nisan 1941'de başlayan işgal sürecini kronolojik olarak anlatmaktadır. Ardından 22 Haziran 1941'de Almanların Sovyetler Birliği'ne saldırmasının ardından Tito'nun komünistleri ayaklanmaya çağırmasıyla başlayan ve 8 Mayıs 1945'te Almanların teslim olmasıyla sona eren dört yıllık savaş süreci ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca Çetnik ve Partizan hareketleri arasındaki ilişkiler, Müttefiklerin desteği, Kızıl Ordu'nun Balkanlar'a girişi ve sonunda Yugoslavya'nın kurtuluşu detaylı şekilde aktarılmaktadır. Savaşın sonunda bir milyon yedi yüz bin insanın hayatını kaybettiği ve Tito'nun 1980'e kadar liderlik ettiği belirtilmektedir.
- 00:17İkinci Dünya Savaşı'nda Yugoslavya'nın Durumu
- 1939 yılında Yugoslavya, Milano Dinoviç liderliğindeki hükümeti ile İtalya ile saldırmazlık anlaşması ve Fransa ile dostluk anlaşması yaparak tarafsızlığını belirtti.
- Ayrılıkçı Hırvat örgütü Usta, Hırvatların bağımsızlığı için faaliyetlerini artırarak ülke iç karışıklığa sürükledi.
- 24 Ağustos 1939'da yeni Başbakan Dragisa Cvetkovic, Ustaşa ile anlaşma imzalayarak Hırvatların Banovina isminde özerk bir bölge kurmasını kabul etti.
- 01:27Yugoslavya'nın Mihver Kuvvetleriyle Anlaşması
- İkinci Dünya Savaşı'nın başlamasıyla Nazi Almanyası'nın komşu ülkeleri işgal etmeye başlamasıyla Ustaşa, mihver devletleriyle görüşmelere başladı.
- 25 Mart 1941'de Viyana'da mihver kuvvetleri ile Yugoslavya Krallığı arasında üçlü pakt imzalandı, ancak anlaşmanın ömrü sadece iki gün sürdü.
- İngiltere'nin desteklediği bir darbeyle hükümet devrildi, Prens Paul'un naipliği sona erdi ve 17 yaşındaki II. Peter Yugoslavya'nın kralı oldu.
- 03:06Yugoslavya'nın İşgali
- 1 Nisan 1941'de Yugoslavya hükümeti, işgal edilmesi halinde işgalcilere karşı gerilla savaşı yürütmek amacıyla Çetnik Komutanlığı isimli yeni bir birim kurdu.
- 6 Nisan 1941'de 750 Alman ve 660 İtalyan uçağı, başkent Belgrad'ı üç gün boyunca bombardımana tuttu.
- 17 Nisan 1941'de Sırp General Danilo Calafatovic, Yugoslavya'nın kayıtsız şartsız teslim olduğunu bildiren anlaşmaya imza attı ve Yugoslavya Krallığı'nın varlığı resmen sona erdi.
- 05:29Yugoslavya'nın Bölünmesi
- Almanlar, Ustaşa ile anlaşarak Anta Paveliç liderliğinde "Bağımsız Hırvat Devleti" ismiyle yeni bir devlet kurdu, ancak bu devlet aslında Almanların kontrolündeydi.
- Sırbistan'da Almanların kontrolünde askeri bir işgal hükümeti kuruldu, Vardar Makedonyası Bulgaristan'a, Karadağ, batı Kosovo ve batı Slovenya İtalyanlara, Subotia'dan Novisat şehrine kadar olan bölgeye Macarlara ve kuzey Slovenya Almanların idaresine bırakıldı.
- Adolf Hitler, Yugoslavya'yı işgal ederek ordusunu Yunanistan topraklarına soktu ve kısa sürede Yunan ordusunu ezerek Yunan anakarasını ve adalarını işgal etti.
- 07:35Yugoslavya'da Yaşanan Zorluklar
- Yugoslavya Krallığı döneminde Sırplar ve Hırvatların yaşadığı güç mücadelesi İkinci Dünya Savaşı döneminde de devam etti.
- Ustaşalar, Zagreb'te yaşayan Sırpların ve Yahudilerin şehrin diğer bölgelerine göç etmelerini istediler, uymayanlar zorla evlerinden çıkarıldı.
- Drenea bölgesinde inşa edilen toplama kampına hapsedilen yaklaşık 34.000 Yahudi'den 19.000'i, 500.000 Sırptan 290.000'i üç yıl içinde hayatını kaybetti.
- 08:43Direniş Hareketleri
- Mihver devletleri 1941 yılının Nisan ayında kendi denetimlerinde bir Sırp devleti kurarak General Milan Nediç'i bu devletin başına geçirdi.
- Sırbistan'da da Almanlara karşı Sırp Çetnikleri örgütü tarafından direniş hareketi başlatıldı, ancak Çetnikler'in hedefi yalnızca Almanlar değil, aynı zamanda Tito liderliğindeki komünist Partizanlar da oldu.
- Çetnik lideri Mihailoviç, işgal öncesindeki Yugoslavya topraklarını Almanların elinden kurtararak Büyük Sırbistan Krallığını inşa etmek istedi ve 19 Eylül 1941'de Tito ile görüşmeler gerçekleştirdi.
- 10:43Partizan Direnişi'nin Başlangıcı
- 22 Haziran 1941'de Almanların Sovyetler Birliği'ne saldırmasının ardından Partizan lideri Tito, tüm komünistleri Mihver devletlerine karşı ayaklanmaya çağırdı.
- Tito'nun bu çağrısının ardından Sırbistan, Karadağ ve Bosna-Hersek'te yer yer Almanlara karşı ayaklanmalar başladı.
- Partizanlar, 1941 yılının Temmuz ayında Sırbistan'da harekete geçerek jandarma karakollarına, iletişim bağlantı noktalarına ve Alman garnizonlarına saldırmaya başladı.
- 11:34Partizanların Gelişimi ve Çetniklerle Çatışmaları
- Partizanlar Uzice kentini ve kentteki silah fabrikasını ele geçirerek kendileri için gerekli olan silahları üretmeye başladı, ancak Almanların bölgeye takviye göndermesi sonrası fabrika kasım ayında Alman uçakları tarafından havaya uçuruldu.
- Partizanlar var güçleriyle Almanlara karşı direnirken, Çetnik birlikleri sürgündeki kraliyet hükümetinin direktifleri ile partizanlara karşı saldırıya geçti.
- 1942 yılı boyunca hem Almanlara hem de Çetniklere karşı başarılı mücadeleler veren partizanlar, Bosna-Hersek'te ve Hırvatistan'da kontrol ettiği alanı iyice genişletti.
- 12:30Partizanların Başarıları ve Müttefiklerin Desteği
- Partizanlar askeri operasyonlarını Hırvatistan ve Bosna-Hersek toprakları üzerinde yoğunlaştırarak 1943 yılının başlarına kadar Bihaç, İstriya, Zadar ve yer yer Dalmaçya kıyılarını Mihver devletlerinden geri almayı başardı.
- Partizanların bu başarılarının ardından Adolf Hitler, Tito'nun başına 100 bin Alman Markı ödül konmasını emretti.
- Partizanların başarıları arttıkça Müttefikler de Çetniklere verdiği desteği geri çekerek komünistlere yardım etmeye başladı.
- 13:17Balkan Cephesindeki Değişimler
- 1943 yılından itibaren Almanların Stalingrad kuşatması ve akabinde giriştiği muharebelerde ağır zayiatlar vermesi, Balkan cephesindeki Alman askerlerinin çoğunun doğu cephesine kaydırılmasına neden oldu.
- Bu dönemde çatışmalar şiddetlenirken, Almanların başlattığı hava operasyonunda 2500 İstriyalı hayatını kaybetti ve zamanında geri çekilmeyi başaramayan İstriya'daki partizan birliklerin de tamamı imha edildi.
- Partizanların lideri Tito, İngiltere Başbakanı Churchill'den yardım isteğinde bulundu ve Churchill, 1943 yılının Ekim ayında partizanlarla daha yakın çalışmak için Tuğgeneral McLean'ı Yugoslavya'ya gönderdi.
- 14:35Yugoslavya Ulusal Kurtuluş Hükümeti'nin Kuruluşu
- Tito, 29 Kasım 1943 günü Yugoslavya Ulusal Kurtuluş Hükümetini kurarak partizanların ismini Yugoslavya Ulusal Kurtuluş Ordusu olarak değiştirdi.
- Sürgündeki Kral Peter bir bildiri yayınlayarak Sırp Çetnikleri komutanı Mihayloviç'i görevden aldı ve tüm Sırpları, Hırvatları ve Slovenleri Tito liderliğindeki Ulusal Kurtuluş Ordusuna katılmaya çağırdı.
- Bu bildiri Sırp Çetniklerinin üzerinde yıkıcı bir etki oluştururken, kısa sürede birçok kişi Çetniklerden ayrılarak Ulusal Kurtuluş Ordusuna katılmaya başladı.
- 15:07Yugoslavya'nın Kurtuluşu
- 1944 yılına girildiğinde Tito liderliğindeki Kurtuluş Ordusunun mevcudu 800 bin kişi ile devasa bir boyuta ulaşmış ve neredeyse Yugoslavya'nın yüzde 50'si Almanlardan geri alınmıştı.
- Bulgaristan taraf değiştirerek Müttefiklerin arasına katıldı ve Bulgar ordusu ile Kızıl Ordu 8 Ekim şafağında Tito'ya yardım amacıyla güneyden Yugoslavya'ya girdi.
- Alman ordusu, Balkanlarda daha fazla barınamayacağını anlayarak Kasım 1944'ten itibaren yavaş yavaş geri çekilmeye başladı.
- 16:05Savaşın Sonu ve Kurtuluş
- Ocak 1945 tarihinde bağımsız Hırvatistan'a kadar çekilen Alman ordusu burada savunma pozisyonu aldı ve beş ay boyunca yoğun çatışmalara sahne olan Hırvat sınırında her iki taraftan da ağır zayiatların verilmesine neden oldu.
- 8 Mayıs'ta Almanların teslim olmasıyla Yugoslavya Kurtuluş Ordusu, Hırvatistan ve Slovenya topraklarını Almanlardan teslim aldı.
- Yaklaşık dört yıl boyunca Mihver kuvvetlerinin işgalinde kalan Yugoslavya'da bir milyon yediyüz bin insan hayatını kaybetti ve savaşın ardından krallık rejimi yıkılarak Mareşal Tito liderliğinde Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti kuruldu.