Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Osmanlı İmparatorluğu'nun II. Osman Han dönemindeki olayları anlatan tarihsel bir anlatımdır. Anlatımda II. Osman Han, hocası Ömer Efendi, Darüssaade Ağası Süleyman Ağa, Şeyhülislam Esad Efendi, yeniçeriler, Sultan Mustafa, Sadrazam Dilaver Paşa, Ohrili Hüseyin Paşa ve yeni sadrazam Davut Paşa gibi önemli tarihi karakterler yer almaktadır.
- Video, II. Osman Han'ın askeri reform planları ve bunun sonucunda yeniçerilerle olan çatışmasını, tahttan indirilme sürecini ve ardından yaşanan olayları kronolojik olarak anlatmaktadır. Padişahın ocağın lağvedilmesi, Anadolu'dan asker yazdırma ve hacca gitme kararları, yeniçerilerin isyanına yol açmıştır.
- Anlatım, Sultan Osman'ın yeniçerilere sığınması, Yedikule'ye götürülüp şehit edilmesi ve Osmanlı tarihinde katledilen ilk padişah olduğunu, bu olayın Türk tarihinde darbeler geleneğini başlattığını vurgulayarak sona ermektedir.
- 00:07II. Osman'ın Reform Planları
- II. Osman, Lehistan seferinde muvaffakiyet elde edememesinin en önemli sebebini askerlerin gayretsizliği olarak görüyordu ve askeri sistemde ıslahatlar yapılması gerektiğine inanıyordu.
- Darüssaade Ağası Süleyman Ağa ve hocası Ömer Efendi, padişahı askeri sistemde topyekun bir değişikliğe ikna etmeye çalışıyordu.
- II. Osman, sadece orduda değil, harem geleneklerini değiştirmek, ilmiye teşkilatlarının siyasi nüfuzunu kırmak ve kıyafet inkilabı yapmak gibi reformlar planlıyordu.
- 01:36Islahat Hareketlerinin Başlangıcı
- Padişahın arzu ve isteklerinde ilmiye sınıfı çekimser, kapıkulu ocakları ise açıkça muhalifti.
- Danışmanlarının yetersiz ve tecrübesiz oluşu, kendisinin aceleyle kararlar alması devlet için sıkıntılı bir devreyi başlatacaktı.
- Padişah öncelikle ocağın mevcudunu anlamak için yoklama yaptırttı ve maaş defterlerinde olandan az bulunan parayı kesti, bu durum zabitlerin memnuniyetsiz askerlerin safına iştirak etmesine yol açtı.
- 02:22Yeniçeri Ocağı'nın İlga Planı
- Padişah, yeniçeri taburlarını teftişe tabi tuttu ve bu gelişmeler kapıkulu ocakları ile padişahın arasının iyice açılmasına sebep oldu.
- II. Osman, Süleyman Ağa ile Ömer Efendi'nin tesiri altında ocağın lağvedilmesine inanmış bulunuyordu.
- Kapıkulu ocaklarını ilga ederek yerine Anadolu, Suriye ve Mısır Türklerinden müteşekkil, sadece askerlikle uğraşan, padişahın emirlerine mutlak itaat eden bir ordu kurmak kararını vermişti.
- 03:23Hac Yolculuğu Kararı
- II. Osman, Emir Fahreddin'i bertaraf etmek için sefere çıkma kararını verdi, ancak vezirleri bu işin bir serdar vasıtasıyla da halledilebileceğini söylediler.
- Padişah, kendisinden önce gelen padişahlardan hiçbiri hacca gitmediği için sadrazam ve şeyhülislam buna muhalefet ettiler, ancak hocası Ömer Efendi ile Süleyman Ağa'nın teşviki üzerine hacca gitme kararından vazgeçirmek mümkün olmadı.
- II. Osman Han yola çıktığında yanında beşyüz yeniçeri ve sipahi olacaktı, geri kalan asker İstanbul'un muhafazası için şehirde kalacaktı.
- 04:23Rüya ve Tabir
- II. Osman Han, İstanbul'un muhafazası için eski sadrazam Hüseyin Paşa'yı tayin etti ve 10 Mayıs 1622 gecesi etkisinde kaldığı bir rüya gördü.
- Rüyasında arkasında zırh olduğu halde tahtına oturmuş Kur'an-ı Kerim okumaktaydı, karşısında Resul-i Ekrem Efendimizi görmüştü ve Peygamber Efendisi onu tahtından indirmişti.
- Sultan Osman rüyasını önce hocası Ömer Efendi'ye, sonra Aziz Mahmud Hüdai Hazretlerine bildirdi ve Şeyh Efendi de rüyayı tabir ederek padişaha gönderdi.
- 06:00İsyanın Başlangıcı
- Otay-i Hümayun'un Üsküdar'a geçmesi için emir verildi, bu durum ve askerin hoşnutsuzluğu karşısında şeyhülislam Esad Efendi bir fetva ile sultan Osman'a ikaz etti.
- Yeniçeri ve sipahi ileri gelenleri aralarında toplanarak padişahın bu hareketinin kendilerine karşı olduğuna karar verdiler ve mutlak surette hacca gidilmesine mani olunması hakkında karar aldılar.
- Süleymaniye'de toplanan yeniçeriler, Ayasofya ile Sultanahmet camileri arasındaki At Meydanı'na geldiler ve "Padişahlara hac lazım değildir" diye bağırıyorlardı.
- 07:29İsyanın Yayılması
- Askerler fetvayı alarak toplanma yeri olan At Meydanı'na geldiler ve padişahı bu işe teşvik edenleri cezalandırmak üzere harekete geçtiler.
- Sultan Osman'ın hocası Ömer Efendi'nin konağını yağmaladılar, diğer bir grup da sadrazam Dilaver Paşa'nın konağına gitti.
- Sadrazam konağında olmadığı için muhafızlar gelenlere karşı koydular, silahsız yeniçerilerden bazılarının ölmesi üzerine iş tamamen çığrından çıktı.
- 08:00Padişahın Kararı ve İsyanın Yayılması
- Genç padişah akşama doğru olayın vahametini kavradı ve ulemadan birkaçını saraya çağırarak yeniçerilerin ne istediklerini sordu.
- Ulema, kul taifesi padişahının Anadolu'ya gitmesine razı olmadığını, Hoca Ömer Efendi ve Süleyman Ağa'nın vazifeden alınarak saraydan uzaklaştırılmasını istediğini söyledi.
- Sultan, hac fikrinden vazgeçmiş değildi, durumun yatışmasını ve toplanan askerin dağılmasını bekliyordu.
- 08:38İsyanın Zirvesi
- Ertesi gün At Meydanında toplanan isyancılar arasında yapılan müzakerelerden sonra padişahtan altı kişinin başının istenmesine karar verildi.
- Yeniçeri'nin asıl gayesi Hoca Ömer Efendi ve Darüşzade Ağası Süleyman Ağa'nın öldürülmeleriydi, ancak padişah bu isteği reddetti.
- Ulema tekrar tekrar padişahın huzuruna çıkarak ona uyarılarda ve yatıştırma tavsiyelerinde bulundular, ancak padişah hiçbirine kulak asmayarak hepsini hapsettirdi.
- 09:29Sarayın Ele geçirilmesi
- Saray dışında ulemayı bekleyen askerlere hapis haberinin ulaşması sonucunda binlerce asi sarayın dış kapısını zorlamaya başladı.
- Asilerin tümü silahlıydı, acemi oğlanları, cebeciler, topçular, arabacılar ve lağımcılar silahsız geldikleri için saraydan ele geçirdikleri silah ve sopaları aldılar.
- İsyancılar sarayın ikinci kapısından bostancılar çıkar korkusuyla binbir ihtiyatla geçtiler ve üçüncü avluya geldiklerinde saraya adeta boşalmış, herkes bir yere saklanmıştı.
- 10:08İsyanın Sonucu
- Padişaha gönderilen ilmiye sözcüsü Gubari Efendi ortaya çıkarak, "Bizim sözümüz geçmedi, siz girip kendiniz söyleyin" diyerek asileri kışkırttı.
- Üçüncü avluya kadar gelen isyancılar genç padişahı ayak divanına davet ettiler, ancak II. Osman Han bunu kabul etmedi.
- İsyancılar içinden birkaç kişi "Sultan Mustafa'yı isteriz" diye bağırınca hep birden "Sultan Mustafa'yı isteriz" diye bağrışmaya başladılar ve artık isyanın şekli değişmiş, II. Osman Han'ın tahttan indirilmesi yoluna gidilmişti.
- 10:40Sultan Osman'ın Tahttan İndirilmesi
- İsyankarlar Mustafa Han'ın kaldığı daireye girmeyi başardılar ve Sultan Osman'ı oradan çıkardılar.
- Sultan Osman acı gerçeği gördü ve sadrazam Dilaver Paşa ile Süleyman Ağa'yı isyancıların yanına gönderdi, ancak asiler ikisini de paramparça ettiler.
- Şeyhülislam Esad Efendi askere nutuk çekti ve Sultan Osman'ın askere isteğini vereceğini bildirdi, ancak asiler artık padişah olarak Birinci Mustafa'ya biat ettiklerini bildirerek onu kovdular.
- 11:48Sultan Osman'ın Son Günleri
- Sultan Osman son ana kadar mukavemet fikrinden vazgeçmemişti ve Sarayburnu'ndan gemiyle Mudanya'ya gitmek, Bursa'da taht kurup asilerin hakkından gelmek istiyordu.
- Asiler bütün deniz vasıtalarına el koymuştu ve Sultan Osman'ın yanında sadece Bostancıbaşı Sofu Mahmud Ağa ile birkaç kişi kalmıştı.
- Sultan Osman, eski sadrazam Ohrili Hüseyin Paşa'yı tekrar sadaret makamına getirdi ve ona yeniçeri ocağına sığınması için yalvardı.
- 12:37Sultan Osman'ın Sonu
- Yeniçeri Ağası Kırk Çeşmeli Ali Ağa, Sultan Osman ile ihtilalin nasıl söndürüleceği üzerinde müzakere yaptı, ancak kumandanlarının huzurundan çıkar çıkmaz asi elebaşları toplandı ve Osman Han'ın yaşamasının ocak için uygun olmadığını dikte ettiler.
- Sabah namazından sonra Ali Ağa, orta cami önünde genişçerilere hitap etti, ancak odacıbaşılar konuşmasına mani oldular ve onu şehit ettiler.
- Sultan Osman'a yolda bir hükümdara, bir Osmanoğlu'na tarih boyunca asla reva görülmemiş hakaretler yapıldı, üstündeki elbiseleri çıkartarak eski püskü beyaz bir entari giydirmişlerdi.
- 13:51Sultan Osman'ın Son Anları
- Yeniçeriler, Sultan Osman'ın hayatına dokunulmayarak kafes hayatı yaşamasını istiyorlardı, ancak yeni sadrazam Davut Paşa onu öldürtmek için cebecibaşı'na emir verdi.
- Sultan Osman, devrik sultan hayatına kasteden Davut Paşa'nın bu hareketi üzerine ona lanetler ederek bağırdı ve halka seslenerek yaptıklarının yanlış olduğunu söyledi.
- Davut Paşa, Sultan Osman'ın katlini başka bir ana bırakmaya karar verdi ve bu işi gece sessizce icra edecekti.
- 15:01Sultan Osman'ın Şehit Edilmesi
- Sultan Mustafa resmen tahta oturtulduktan sonra asker dağıldı ve Sultan Osman'ın muhafazasında birkaç kişi kaldı.
- Sultan Mustafa saray'a gelince, Davut Paşa cebecibaşı ile kalender urusu denen zabite Sultan Osman'ı Yedikule'ye götürmelerini emretti.
- Sultan Osman günlerden beri perişan vaziyette aç ve uykusuz olduğu halde kendisini son nefesine kadar müdafaa etmeye karar vermişti, ancak arkasından gelen bir cellat baltasıyla omzuna vurarak fena şekilde yaraladı.
- 16:29Sultan Osman'ın Mirası
- Şehit Sultan'ın cenazesi o gece Topkapı Sarayı'na götürüldü ve ertesi gün yapılacak cenaze törenine hazırlandı.
- Öğle namazından sonra kılınan cenaze namazına müteakip Sultanahmet Camii'nde babasının türbesine defnedildi.
- Genç Osman'ın yeniçeri ağası zorbalarınca şehit edilmesi tarihimizin en acıklı olaylarındandır ve Osmanlı tarihinde katledilen ilk padişah Sultan Osman olup bu olay Anadolu'da bazı isyanların çıkmasına sebep olacaktır.