Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Artı TV'de yayınlanan "Mevzu Ciddi" programında sunucu ve klinik psikolog Dr. Ekrem Düzen, ihbar, muhbirlik ve kamu yararı kavramlarını ele almaktadır.
- Program, ihbar ve muhbirlik kavramlarının tarihsel gelişimi, psikolojik ve toplumsal boyutlarını incelemektedir. Konuşmacılar, bu kavramların akademik açıdan incelenmesi gerektiğini vurgulayarak, muhbirlik davranışlarının genellikle kişisel çıkar beklentisi içinde gerçekleştiğini ve kamu yararı kavramıyla karıştırılmaması gerektiğini tartışmaktadır. Ayrıca, devletin zayıf olduğu durumlarda muhbire ihtiyaç duyduğu ve Türkiye'de kadına karşı şiddetin yaygınlığı gibi toplumsal sorunlar da ele alınmaktadır.
- Programda yangın ihbarı ve suç ihbarı gibi farklı ihbar türleri arasındaki farklar, muhbirlik davranışlarının psikopati gibi kişilik bozukluklarıyla ilişkilendirilmesi yerine toplumsal ve politik süreçlerle şekillendiği tartışılmaktadır. Video, gelecek hafta Olga Selim Ünlülerle birlikte olacakları duyurusuyla sona ermektedir.
- 00:23İhbar ve Muhbir Kavramı Hakkında Giriş
- Programda klinik psikolog Dr. Ekrem Düzen ile birlikte ihbar ve muhbir kavramı ele alınacak.
- İhbar ve muhbir, siyasal, sosyal ve kültürel yatırımda sıkça kullanılan bir kavramdır.
- Bu konu hakkında akademik açıdan ve araştırmacı bakış açısından konuşulacaktır.
- 01:57İhbar ve Muhbir Kavramının Önemi
- İhbar ve muhbir konusu, epistemolojik (bilgi) ve ahlaki alanlar arasında kesişen önemli bir konudur.
- Bu konuda bilgi edinmek için sadece "iyi", "kötü", "ihanet" gibi genel değerlendirmeler yapmak yeterli değildir.
- Her ihbar ve muhbirin olumsuz olmak zorunda olmadığı, bazen meşru amaçlarla da kullanılabilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
- 05:24İhbar ve Muhbir Kavramlarının Tanımı
- İhbar, herhangi bir konuda haber verme ile özdeşleştirilebilir (yangın, suç gibi).
- Nötr anlamıyla muhbir, ihbarı yapan kişidir (örneğin şüpheli bir durumu polise bildiren vatandaş).
- Programda ele alınacak muhbir kavramı, bu nötr anlamdan farklı bir anlam taşımaktadır.
- 06:35Hapishanede İhbar Örneği
- 18 yıl hapis cezası almış bir mahkum, hapiste bulunduğu süre boyunca yüzlerce davada muhbir olarak tanıklık etmiştir.
- Bu mahkum, hapishanede izlediği televizyon programlarında tespit ettiği hakaretlerle ilgili suç duyuruları yapmıştır.
- Mahkum, Halk TV'nin mahpusların izleyebileceği kanal sıralamasından kaldırılmasını istemiş ve RTÜK'ten devlete hakaret edilen programların yayından kaldırılmasını talep etmiştir.
- 09:44İhbar Türleri ve Kamu Yararı
- Yangın ihbarı ve suç ihbarı arasında bir köprü var, ancak bu iki ihbar türü ayrı şeyler değildir.
- İhbar eden kişi sorumluluktan hareket eder ve bu devamlılık içinde bir kopuş noktası olabilir.
- İhbar eden kişinin psikolojik özellikleri (saykopati, psikopat kişilik bozukluğu, babaya yaranma durumu) bu durumu açıklamak için kullanılır ancak bu açıklamalar pencereyi küçültür.
- 12:03Muhbirin Motivasyonu
- Bir kişi aynı anda yangın ihbarı, suç ihbarı ve kamu yararına ihbar edebilir, ancak bu ihbarların niteliğini belirleyen asıl faktör ihbarı talep edenin kim olduğu.
- Devlet talep eden bir kurum olduğunda, ihbarın niteliğini belirleyen de devlet olur ve ihbar eden kişinin kendi vicdanı değil, kendisinden ne beklendiği ve karşılığında ne sunulacağı önemlidir.
- Muhbirlerin büyük çoğunluğu kişisel olarak bir ödül beklentisi içinde olup, genellikle suç tarihçesi bulunan insanlardır.
- 15:06Kamu Yararı Kavramı
- Kamu yararı kavramı, ihbar eden kişinin içinde bulunduğu topluluğun yararı değil, muktedirin çıkarıyla özdeşleştirilmiş bir durumdur.
- Apartmanda yaşayan bir kişinin komşularını şikayet etmesi ile cezaevinde olan birinin televizyon programını şikayet etmesi arasında nicel fark yoktur.
- İhbar eden kişinin kamu yararını kendi değerlendirmesiyle değil, ona söylenen şekilde kabul ettiği ve kendisine dönen bireysel yararı için hareket ettiği belirtilmektedir.
- 21:11Kamu Yararı Kavramı ve Muhbirlik
- Konuşmacı, kamu yararının ne olduğunu tanımlayamadığını ve bu kişilerin de tanımlayabileceğini zannetmediğini belirtiyor.
- Muhbirlik yapan kişilerin gözünden kamu yararı, "ben olmasam ortalık birbirine girer" şeklinde algılanıyor.
- Bu kişilerin kendilerine geri dönüş olacağını ve kurnaz olduklarını düşündükleri bir fikir oluşabiliyor, ancak bu durumun kesinlikle böyle olmak zorunda olmadığı vurgulanıyor.
- 22:38Muhbirlik Yapan Kişilerin Motivasyonu
- Muhbirlik yapan kişiler, devletin gözü kulağı olduklarını hissediyorlar ve bu bir ödül mekanizması olarak kendi içinde çalışıyor olabilir.
- Cezaevindeki şartların iyileştirilmesi, hükmünün kısadan kesilmesi gibi ödüller alması gerekmeksizin, devletin gözü kulağı olmak önemli bir ödül olarak algılanıyor.
- 23:32Devletin Muhbire İhtiyacı
- Devletin muhbire ihtiyacı, devletin devlet olduğu için mi yoksa devlet olamadığı için mi olduğu sorusu gündeme geliyor.
- Konuşmacı, devletin felsefi bir kavramı olarak tanımlıyor: yurttaşlar arasında yazılı olmayan toplumsal sözleşmenin uygulanması, denetlenmesi ve yenilenmesi için işleyen kurum.
- Gerçek hayatta güçlü devletler, varlığından haberdar bile olmadığımız, hissetmediğimiz ve başımıza bela olmayan devletlerdir.
- 26:20Muhbire İhtiyacın Nedenleri
- Muhbire zayıf devletlerin ihtiyacı olur, güçlü devletlerin değil.
- Devlet mekanizmasının kurulamadığı, çalıştırılamadığı, kendisini çok kuvvetli zanneden ama yürümüş olan devletlerin ihtiyacı olur.
- Konuşmacı, Türkiye'deki kadınların hayatlarını örnek vererek bu durumu açıklıyor.
- 26:48Türkiye'de Kadına Karşı Şiddet ve Devlet İlişkisi
- Türkiye, kadına karşı şiddetin en derin, en yaygın ve en sıradanlaşmış olduğu ülkelerden biridir.
- Kadınlar şiddet gördüklerini iddia edip koruma altına alınmasını istese de, devlet genellikle şiddet göstereni koruma altına alıyor.
- Konuşmacı, devletin bu durumu ideolojik işbirlikçiliği değil, zayıf olduğu ve koruyamayacağı için olduğunu iddia ediyor.
- 27:55Devletin Muhbir Mekanizması
- Konuşmacı, devletin şiddet gösterene muhbir ihtiyacı olduğunu ve bu muhbirlerin devletin şeritleri olduğunu savunuyor.
- Devlet mekanizmasının zayıf olduğu yerlerde, kamu yararının ne olduğunun yurttaşın fiili ihbarı belirliyor.
- Muhbirlerin ödül mekanizması olmadan yaşayamayacakları, aç kalacakları veya ölme tehlikesiyle karşı karşıya kalacakları belirtiliyor.
- 29:36Toplumsal Sözleşme ve Çetelik İlişkisi
- Konuşmacı, toplumsal sözleşmenin hiç yapılmadığını veya yapıldıysa bile niteliğinin bu olduğunu gösteren bir spekülasyon yapıyor.
- Toplumsal sözleşme girişimi olsa bile, çete hukuku ile iş görme ragulesi bozulacak olan ekip bunu bozuyor.
- Asıl mücadele, toplumsal sözleşme yapmaya çalışanlarla, "toplumsal sözleşme olmasın, bizim borumuz sürekli ötsün" diyenler arasında gerçekleşiyor.
- 32:07Çetelik ve Muhbirlik İlişkisi
- Çetelik, muhbire, şiddet gösteren erkeğe, patriarkaya ve eril dile muhtaç olmakta.
- Muhbirlik, çeteye dahil olma sözleşmesi olarak tanımlanıyor.
- Gelecek programda fedai konusu ele alınacak.