Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan idari hukuk dersinin üçüncü bölümüdür. Eğitimci, öğrencilere hitap ederek konuyu anlatmakta ve tahtaya örnekler yazarak konuyu pekiştirmektedir.
- Video, idari hukukuna ilişkin ilke ve esaslardan biri olan kamu tüzel kişiliği kavramını ele almaktadır. Ardından idarenin bütünlüğünü sağlayan iki ilke olan hiyerarşi ve idari vesayet detaylı olarak açıklanmaktadır. Eğitimci, bu iki ilke arasındaki farkları günlük hayattan örneklerle anlatmakta ve sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini de paylaşmaktadır.
- Videoda ayrıca idarenin kanuniliği ilkesi, merkezden yönetim ve yerinden yönetim, yetki genişliği gibi kavramlar da ele alınmaktadır. Anayasadaki kamu tüzel kişileri (TRT, üniversite, belediye, il özel idaresi, köy, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, YÖK, TÜBİTAK, SPK, BDDK, SGK, Orman Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü) ve bu kurumlar arasındaki idari vesayet ve hiyerarşi ilişkileri örneklerle anlatılmaktadır.
- 00:37Ders Planı ve Konu Giriş
- İkinci derste idari hukukuna ilişkin ilke ve esaslar anlatılmış, üçüncü derste kamu tüzel kişilik kavramı ve idarenin bütünlüğü kavramı ele alınacak.
- Dördüncü derste ana tablo ile konu tekrarlanacak, çünkü geçmiş videolardan gelen dönütlerde idari hiyerarşi, vesayet ve merkez yönetim yerinden karışıklık olduğu belirtilmiş.
- Konu üç defa anlatılacak: ikinci ve üçüncü videoda detaylı anlatım, dördüncü videoda ana tablo ile tekrar.
- 01:35Kamu Tüzel Kişiliği Kavramı
- Kamu tüzel kişiliği, üstün yetki ve ayrıcalıklarla donatılmış, kendi kasası, bütçesi, personeli ve malları olan yapıları ifade eder.
- Kamu tüzel kişilikleri kanunla veya cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulur.
- Devlet tüzel kişiliğinin yanında, kendi alanlarını düzenlemek amacıyla kendi bütçeleri olan yapılar kamu tüzel kişiliği olarak tanınır.
- 04:43Anayasada Belirtilen Kamu Tüzel Kişilikleri
- Anayasada belirtilen kamu tüzel kişileri: TÜBİTAK, TRT, üniversiteler, belediyeler, il özel idareleri, köyler, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları (Türkiye Barolar Birliği, eczacılar birliği, tabipler birliği gibi) da kamu tüzel kişiliğine sahiptir.
- Bu kamu tüzel kişileri yönetmelik çıkarabilir.
- 07:05Diğer Kamu Tüzel Kişilikleri
- Anayasadan farklı olarak kanunla kamu tüzel kişiliği alan önemli kurumlar: YÖK ve RTÜK.
- Diğer kamu tüzel kişilikleri arasında TÜBİTAK, SPK, BDDK, SGK, Orman Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü bulunur.
- 07:54Kamu Tüzel Kişiliği ve Yönetmelik Çıkarma Yetkisi
- Kamu tüzel kişiliği olmayan kurumlar arasında MIT başkanlığı bulunmaktadır çünkü Cumhurbaşkanlığı'na bağlıdır.
- Üniversite, belediye, köy, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu gibi kurumlar kamu tüzel kişiliğine sahiptir ve yönetmelik çıkaramazlar.
- Fakülteler kamu tüzel kişiliğine sahip değildir, üniversitelerin uzantısı olarak çalışırlar ve yönetmelik çıkaramazlar.
- 09:42Kamu Tüzel Kişiliği Olmayan Kurumlar
- Mahkemeler, Diyanet İşleri Başkanlığı, Devlet Denetleme Kurulu, Jandarma Genel Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, MIT başkanlığı, Yüksek Seçim Kurulu, Hakimler ve Savcılar Kurulu, Milli Güvenlik Kurulu gibi kurumlar kamu tüzel kişiliğine sahip değildir.
- Bu kurumların kendilerine ayrı bütçesi, kasası ve personeli yoktur, bağlı oldukları yerlerin bütçesinden çalışırlar.
- Bu kurumlar arasında bağlı oldukları yerlerle hiyerarşi ilişkisi vardır.
- 11:42İdarenin Bütünlüğü İlkesi
- Türkiye Cumhuriyeti idaresi merkezden yönetime ve yerinden yönetim olmak üzere iki elden yönetilir.
- İdarenin bütünlüğü ilkesi, ülke bütünlüğünün sağlanması amacıyla idarenin bütün tutulması için gerekli olan ilkeyi ifade eder.
- İdarenin bütünlüğünü sağlayan iki ilke vardır: hiyerarşi ve idari vesayet. Yetki genişliği idarenin bütünlüğünü sağlayan bir ilke değildir.
- 14:13Hiyerarşi ve İdari Vesayet İlişkisi
- Hiyerarşi ve idari vesayet, idarenin bütünlüğünü sağlayan ilkeler olup her ikisi de bir denetim yöntemidir.
- Hiyerarşi daha ağır bir denetim yöntemidir ve yetkisi bir tık daha fazladır.
- İdari vesayetle yapılan işlem sadece hukuka uygun mu denetlenirken, hiyerarşide hem hukuka uygunluk hem yerindelik denetlenir.
- 17:33Hiyerarşi ve İdari Vesayet Arasındaki Farklar
- Hiyerarşide yapılan işlem hukuka uygun mu ve yerinde bir işlem mi denetlenirken, idari vesayette sadece hukuka uygunluk denetlenir.
- Hukuka uygunluk, bir işlemin yasalara uygun yapılmış olup olmadığına bakarken, yerindelik denetimi yapılması gereken bir şey mi ve yapması gereken kişi mi yapmış olup olmadığına bakar.
- Devlet tüzel kişiliğinde (başkent) ast-üst ilişkisi hiyerarşi ilişkisidir, emir ve talimat yetkisi vardır.
- 20:25Hiyerarşi Yetkisi
- Hiyerarşi yetkisi kapsamında üst astın yapmış olduğu işlemlerde değişiklik yapabilir, geri alabilir, düzeltebilir veya ortadan kaldırabilir.
- Hiyerarşi yetkisi kapsamında üst astın yerine geçip işlem yapamaz.
- 21:15Hiyerarşi ve İdari Vesayet İlişkisi
- Vali ve kaymakam aynı halka içinde oldukları için hiyerarşi ilişkisine sahiptir.
- Kaymakam ile köy muhtarı arasındaki ilişki idari vesayet ilişkisidir çünkü köy muhtarının da kamu tüzel kişiliği vardır.
- 22:02Hiyerarşi İlişkisi Örneği
- Kaymakam ile ilçe milli eğitim müdürü arasında hiyerarşi ilişkisi vardır çünkü kaymakam ilçe merkezinde hem hukuka uygunluğunu hem de yerindeliğini denetler.
- Hiyerarşi ilişkisinde üst yetkilinin yaptığı denetim daha ağır olup hem hukuka uygunluk hem de yerindelik denetimi yapılır.
- 24:47İdari Vesayet İlişkisi Örneği
- Kaymakam ile köy muhtarı arasındaki ilişki idari vesayet ilişkisidir çünkü iki farklı kişilik vardır.
- İdari vesayet ilişkisinde sadece hukuka uygunluk denetimi yapılır, yerindelik denetimi yapılamaz.
- 26:33Hiyerarşi ve İdari Vesayet Arasındaki Farklar
- Hiyerarşi bir ast-üst ilişkisidir ve merkezden yönetimin yerinden yönetimleri üzerindeki denetleme aracıdır.
- İdari vesayet ise başkentin taşra üzerindeki denetleme aracıdır.
- Hiyerarşi ilişkisinde üst yetkilinin emir ve talimat yetkisi vardır, ancak yerine geçip işlem yapamaz.
- 27:39Hiyerarşi ve İdari Vesayet Belirleme Şifresi
- Bir taraf devlet tüzel kişisi, diğer taraf da devlet tüzel kişisi ise aralarındaki ilişki hiyerarşidir.
- Bir taraf devlet tüzel kişisi, diğer taraf kamu tüzel kişisi ise aralarındaki ilişki idari vesayettir.
- İki taraf da kamu tüzel kişisi ise aralarındaki ilişki de idari vesayettir.
- 29:05Hiyerarşi ve İdari Vesayet İlişkileri
- Kaymakam devlet tüzel kişiliğinde, muhtar ise köy yapısı kamu tüzel kişiliğinde yer alır.
- İki kamu tüzel kişiliği arasında idari vesayet ilişkisi vardır, örneğin YÖK ile üniversite arasında.
- Hiyerarşi ilişkisi, bir taraf devlet tüzel kişiliği, diğer taraf da devlet tüzel kişiliği olan yapılar arasında oluşur.
- 30:08İlişkilerin Belirlenmesi
- İki ayrı kamu tüzel kişiliği olan yapılar arasında idari vesayet ilişkisi vardır.
- Birbirine denk olan kamu tüzel kişiliği yapıları birbirini denetleyemez, örneğin Mamak Belediyesi ile Çankaya Belediyesi arasında ilişki yoktur.
- İlişkinin olması için bir örüntü olması gerekir, örneğin Ankara Büyükşehir Belediyesi ile Çankaya Belediyesi arasında ilişki vardır.
- 31:29Örneklerle İlişkiler
- Adalet Bakanlığı ile bakan yardımcısı arasında hiyerarşi ilişkisi vardır.
- İçişleri Bakanlığı ile Emniyet Genel Müdürlüğü arasında hiyerarşi ilişkisi vardır.
- Vali ile kaymakam arasında hiyerarşi ilişkisi vardır.
- 33:15Akademik Yapılar ve İlişkileri
- Rektör ile dekan, dekan ile bölüm başkanı arasında hiyerarşi ilişkisi vardır.
- Üniversite ile fakülte arasında hiyerarşi ilişkisi vardır.
- YÖK ile üniversite arasında idari vesayet ilişkisi vardır.
- 35:43Diğer İlişkiler
- Adalet Bakanlığı ile Türkiye Barolar Birliği arasında idari vesayet ilişkisi vardır.
- Türkiye Barolar Birliği ile İzmir Barosu arasında idari vesayet ilişkisi vardır.
- Ankara Valiliği ile Ankara Büyükşehir Belediyesi arasında idari vesayet ilişkisi vardır.
- İzmir Büyükşehir Belediyesi ile Karşıyaka Belediyesi arasında idari vesayet ilişkisi vardır.
- Çankaya Kaymakamlığı ile Çankaya Belediyesi arasında idari vesayet ilişkisi vardır.
- 38:23İdari Vesayet ve Hiyerarşi
- Adalet Bakanlığı, Türkiye Barolar Birliği, İzmir Barosu ve İzmir Büyükşehir Belediyesi, Karşıyaka Belediyesi arasında idari vesayet ilişkisi bulunmaktadır.
- İdarenin bütünlüğünü sağlayan ilkeler hiyerarşi ve idari vesayet olarak belirlenmiştir.
- Dersin sonunda idari hukukuna ilişkin ilke ve esaslardan bahsedilmiş, Türkiye Cumhuriyeti idari teşkilat yapısına giriş yapılacağı belirtilmiştir.
- 39:33İdari İlkelere İlişkin Sorular
- İdarenin işleyişi, görev yetkileri yapısının kanunla düzenlenmesi idarenin kanuniliği ilkesinin sonucudur.
- Merkezden yönetimin sakıncalarını azaltmak amacıyla illerde valiye tanınan yetki genişliği adı verilir.
- Kamu tüzel kişiliği kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kurulur.
- 40:13Kamu Tüzel Kişileri ve İlişkileri
- Anayasadaki kamu tüzel kişileri: TÜBİTAK, TRT, üniversite, belediye, il özel idaresi, köy, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarıdır.
- Üniversite-fakülte ilişkisi hiyerarşi ilişkisidir (rektör-dekan-bölüm başkanı).
- Türkiye Barolar Birliği-Izmir Barosu ve Ankara Büyükşehir Belediyesi-Çankaya Belediyesi ilişkileri idari vesayet ilişkisidir.