Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan idari hakimlik sınavına hazırlık dersidir. Eğitmen, 2020 yılı idari hakimlik sınavında çıkmış soruların benzerlerini ürettiklerini ve öğrencilere sınava hazırlık sürecinde yardımcı olmak istediğini belirtiyor.
- Video, gelir vergisi kanununun temel unsurlarını detaylı şekilde ele alıyor. İlk olarak ticari kazanç kavramı açıklanmakta, ardından gelirin yedi temel unsuru (ticari kazançlar, zirai kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye iratları, menkul sermaye iratları ve diğer kazanç ve iratlar) hakkında kapsamlı bilgiler veriliyor. Son bölümde ise değer artışı kazançları ve arizi kazançlar konuları detaylı şekilde inceleniyor.
- Eğitmen, her bir kazanç unsuru için kanun metninden alıntılar yaparak, hangi faaliyetlerin hangi kazanç unsurlarına dahil olduğu ve bunların özellikleri hakkında detaylı açıklamalar yapıyor. Ayrıca, sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini vurgulayarak, konuları tekrar ederek ve örneklerle açıklamaktadır.
- Sınav Hazırlık ve Video Amacı
- Sınavlara hazırlık sürecinin önemli bir aşaması öğrencinin geçmiş dönem sorularını çözmesi ve analiz etmesidir.
- 2020 yılı idari hakimlik sınavında çıkmış soruların benzerleri üretilmiştir.
- Amac, öğrencinin bu videoları izledikten sonra kendini donanımlı ve hazır hissetmesini sağlamaktır.
- 01:02Ticari Kazanç Sorusu ve Gelir Unsurları
- 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'na göre menkul kıymet alım satımıyla devamlı uğraşanların elde ettiği gelir ticari kazanç kapsamındadır.
- Gelirin yedi unsuru vardır: ticari kazançlar, zirai kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye iratları, menkul sermaye iratları ve diğer kazanç ve iratlar.
- Ticari kazanç, her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançtır ve Gelir Vergisi Kanunu'nda ayrıntılı olarak tanımlanmıştır.
- 03:29Ticari Kazanç Sayılan Hususlar
- Maden taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istisna yerleriyle tuğla ve kiremit harmanlarının işletilmesinde elde edilen kazançlar ticari kazançtır.
- Coverlik işlerinden, özel okul ve hastanelerle benzeri yerlerin işletilmesinden elde edilen kazançlar ticari kazançtır.
- Gayrimenkullerin alım satım ve inşa işleriyle devamlı olarak uğraşanların bu işlerinden elde ettiği kazançlar ticari kazançtır.
- Satın alınan veya trampa suretiyle iktisap bulunan arazinin iktisap tarihinden itibaren beş yıl içinde parsellenerek bu müddet içinde veya daha sonraki yıllarda kısmen veya tamamen satılmasından elde edilen kazançlar ticari kazanç sayılır.
- Diş protezciliğinden elde edilen kazançlar ticari kazanç sayılır.
- Kolektif ortaklıklar, ortakların adi veya ortaklıklarda komandite ortakların ortaklık karından aldıkları paylar şahsi ticari kazanç hükmündedir.
- 05:10Zirai Kazanç
- Zirai faaliyet, arazide, deniz, göl ve nehirlerde yapılabilir ve nebat, orman, hayvan, balık ve bunların mahsulleri ortaya konulabilir.
- Zirai faaliyet, istihsalin doğrudan doğruya arazi üzerinde yapılmaması durumunda da mahiyetini değiştirmez.
- Aşı yaptırmak maksadıyla erkek damızlık beslenmesi ve çiftçinin ziraat makine ve aletlerinin başka çiftçilerin zirai istihsal işlerinde çalıştırılması da zirai faaliyetlerden sayılır.
- Satışların dükkan ve mağaza açılarak yapılması halinde, mahsullerin dükkan ve mağazaya gelinceye kadar geçirdikleri safhalar zirai faaliyet sahasında kalır.
- Kolektif şirketlerle adi veya salı komando şirketler zirai faaliyetle iştigal etseler dahi çiftçi sayılmazlar.
- Zirai faaliyetle iştigal eden kolektif şirketlerin ortakları ile komandit şirketlerin komandite ortaklarının şirket karından aldıkları paylar şahsi ticari kazanç hükmündedir.
- 07:44Ücretler
- Ücret, işverene tabi belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
- Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı, mali sorumluluk tazminatı, tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartıyla kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması mahiyetini değiştirmez.
- İstisna dışında kalan emeklilik maliyet, dul ve yetim aylıkları ücret sayılır.
- Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer menfaatler ücret sayılır.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeleriyle özel kanunlarına veya idari kararlara göre kurulan daimi veya geçici bütün komisyonların üyelerine ve yukarida saylanlara benzeyen diger kimselere bu sıfatları dolayisiyla ödenen veya sağlanan para ayın ve menfaatler ücret sayılır.
- Yönetim, denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler ücret sayılır.
- Bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü yarışma jürisi üyelerine ödenen veya sağlanan para ayın ve menfaatler ücret sayılır.
- Sporculara transfer ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler ücret sayılır.
- Hizmet sözleşmesi sona erdikten sonra karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlar ücret sayılır.
- 12:12Ücret ve Serbest Meslek Kazancı
- Bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve yarışma jüri üyelerine ödenen veya sağlanan para ve menfaatler ücret olarak kabul edilir.
- Serbest meslek kazancı, her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlardır ve ücretten ve ticari kazançtan farklı olarak işverene tabi olmaksızın, şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması özelliğine sahiptir.
- Tahkim işleri dolayısıyla hakemlerin aldığı ücretler ve kolektif, adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyeti neticesinde doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.
- 15:10Serbest Meslek Erbabı
- Serbest meslek faaliyetini mutad meslek halinde ifa edenler serbest meslek erbabıdır ve serbest meslek faaliyetinin yanında meslekten başka bir iş veya görevle devamlı olarak uğraşılması bu vasfı değiştirmez.
- Gümrük komisyoncuları, bilimum borsa ajan ve acentaları, noterler (noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar) serbest meslek erbabı sayılırlar.
- Serbest meslek erbabını bir araya getirerek teşkilat kurmak veya bunlara sermaye temin etmek suretiyle veya sair suretlerle serbest meslek kazancından hisse alanlar, serbest meslek faaliyetinde bulunan kolektif ve adi şirketlerde ortaklar, adi komando şirketlerde komanditeler, dava vekilleri, müşavirler, kurumlar ve tüccarlarla serbest meslek erbabının ticari ve mesleki işlerini takip edenler ve konser veren müzik sanatçıları serbest meslek erbabı sayılırlar.
- 18:38Gayrimenkul Sermaye İradı
- Gayrimenkul sermaye iradı, bir takım mal ve hakların kiraya verilmesinden elde edilen iratlardır ve bu mal ve hakları sahipleri, mutasarrıfları, zilyetleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracılar kiralayabilir.
- Arazi, bina, maden suları, memba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar, voli mahalleleri, dalyanlar, gayrimenkullerin ayrı olarak kiraya verilen mütemmim cüzzileri, bilim tesisatı, demirbaş eşyası, döşemeleri, gayrimenkul olarak tescil edilen haklar, arama, işletme ve imtiyaz hakları, ihtira beratı, marka, ticaret ünvanı, teknik resim, desen, model, plan, sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret alanlarında elde edilmiş tecrübeye ait bilgiler, gizli formül veya imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı veya imtiyazı gibi haklar gayrimenkul sermaye iradıdır.
- İhtira beratının mucitleri veya kanuni mirasçıları tarafından kiralanması durumunda doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır, telif haklarının müellifleri veya kanuni mirasçıları tarafından kiralanması durumunda doğan kazançlar da serbest meslek kazancıdır.
- 23:53Menkul Sermaye İradı ve Diğer Kazançlar
- Menkul sermaye iradı, sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkil sermaye dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlardır.
- Diğer kazanç ve fiyatlar kendi içinde ikiye ayrılır: değer artışı kazançları ve arizi kazançlar.
- Değer artışı kazançları, bir takım mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlardır.
- 25:57Değer Artışı Kazançları
- Menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar değer artışı kazançlarıdır, ancak ivazsız olarak ihtisa edilenler ve tam mükellef kurumlara ait iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç tutulmuştur.
- Menkul sermaye hisse senedinin elden çıkarılmasından doğan kazanç değer artışı kazancıdır, hisse senedi vasıtasıyla elde edilen kar payı ise menkul sermaye kazancıdır.
- Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların kanun mirasçıları dışında kalan kimseler tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazancıdır.
- 28:57Değer Artışı Kazançlarının Diğer Örnekleri
- Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazancıdır.
- Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen veya tamamen elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazancıdır, ancak faaliyetine devam eden ticari bir işletmenin kısmen veya tamamen satılmasından doğan kazançlar ticari kazanç sayılır.
- İktisap şekli ne olursa olsun, ivazsız olarak edilenler hariç, 70. maddenin birinci fıkrasının bir, iki, dört ve yedi numaralı renklerinde yazılı mal ve hakların iktisat tarihinden başlayarak beş yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazancıdır.
- 31:35Değer Artışı Kazançlarının Özellikleri
- "Elden çıkarma" tabiri genellikle satış anlamında kullanılır, ancak aynı zamanda mal ve hakların trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi veya ticaret şirketlerine sermaye olarak kullanılması da içerir.
- Değer artışı kazancında istisna uygulaması üç boyutludur: kazancın tamamı için uygulanan istisna (ticari plakaların elden çıkarılmasından doğan kazançların tamamı), istisna uygulaması dışında tutulanlar ve kısmi istisna (2021 yılı için 19 bin liralık).
- Değer artışı kazancında istisna uygulaması her yıl artırılmaktadır.
- 34:27Arizi Kazançlar
- Arizi kazançlar, arzi olarak ticari muamelelerin icrasından veya bu nitelikteki muamelelere tavas'tan elde edilen kazançlardır ve kısmi olarak istisnadan yararlanır (2021 yılı için 43 bin lira).
- Ticari veya zirai bir işletmenin faaliyetiyle serbest meslek faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi karşılığında elde edilen hasılat arizi kazançtır ve kısmi istisnadan yararlanır.
- Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığında alınan tazminatlar ve peştemalıklar arizi kazançtır ve kısmi istisnadan yararlanır.
- 36:19Arizi Kazançların Diğer Örnekleri
- Arzi olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hasılat arızi kazançlar kapsamında vergilendirilir ve kısmi istisnadan yararlanır.
- Gerçek usulde vergiye tabi mükelleflerin terk ettikleri işleri ile ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlar (zarar yazılan değersiz alacakların tahsili dahil) arizi kazançtır ve kısmi istisnadan yararlanılmaz.
- Dar mükellefiyete tabi olanların Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yaptığı ulaştırma işlerini arızi olarak yapmalarından elde ettikleri kazançlar arizi kazançtır ve kısmi istisnadan yararlanılmaz.