Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan idare hukuku ve kamu idaresi dersidir. Eğitmen, sınav öncesi tekrar amacıyla Türkiye Cumhuriyeti idare teşkilatını ve kamu tüzel kişilerini anlatmaktadır.
- Video, Türkiye Cumhuriyeti idare teşkilatının merkezden ve yerinden yönetim kanatlarını ele almaktadır. Önce başkent ve taşra teşkilatları, ardından yerel yönetim birimleri (il özel idaresi, belediye idaresi ve köy idaresi) detaylı olarak incelenmektedir. Son bölümde ise kamu tüzel kişileri arasındaki idari vesayet ve hiyerarşi ilişkileri örneklerle açıklanmaktadır.
- Videoda özellikle sınavlarda sıkça karşılaşılan konulara odaklanılmakta, vali ve kaymakam arasındaki farklar, yetki genişliği kavramı, idarenin bütünlüğünü sağlayan ilkeler ve kamu tüzel kişiliği konularında formüller sunulmaktadır. Türkiye Barolar Birliği, Adalet Bakanlığı, Ankara Büyükşehir Belediyesi, Çankaya Belediyesi, YÖK, üniversiteler ve fakülteler gibi örnekler üzerinden konu pekiştirilmektedir.
- 00:27Türkiye Cumhuriyeti İdare Teşkilatı
- Türkiye Cumhuriyeti idare teşkilatı merkezden yönetim ve yerinden yönetim olmak üzere iki kanattan yürütülmektedir.
- Merkezdeki hizmetler illere, ilçelere, belediyelere ve köylere yaymak amacıyla teşkilatlanmıştır.
- Merkezdeki en üst hiyerarşik amir artık cumhurbaşkanıdır.
- 01:31Taşra Teşkilatı
- Taşra teşkilatı ikiye ayrılmıştır: il idaresi (il genel idaresi) ve ilçe idaresi.
- Taşra teşkilatında kamu tüzel kişiliği yoktur, bu nedenle yönetmelik çıkaramaz ve ayrı bütçeleri yoktur.
- Taşra teşkilatındaki görevler (il valisi ve ilçe kaymakamı) atamayla gelir.
- 02:44Merkez ve Taşra İlişkisi
- Başkent, taşra üzerinde hiyerarşi denetimi aracıyla denetim yapar.
- Yerel yönetimler (mahalli idareler) kamu tüzel kişiliği vardır, yönetmelik çıkarabilir, ayrı bütçeleri vardır ve karar organları seçimle oluşur.
- Yerel yönetimler daha demokratiktir, ancak başkent onları idari vesayet denetleme aracıyla denetler.
- 04:41Taşra Teşkilatının Organları
- İl idaresinin organları: vali, il idare şube başkanları ve il idare kurulu'dur.
- İlçe idaresinin organları: kaymakam, ilçe idare şube başkanları ve ilçe idare kurulu'dur.
- İl ve ilçe kurulması kanunla gerçekleşir.
- 05:38Vali ve Kaymakam
- Vali cumhurbaşkanı kararıyla atanır, istisnai memurdur ve ilde devleti ve cumhurbaşkanı temsil eder.
- Kaymakam cumhurbaşkanı onayıyla atanır, güvenceli meslek memurudur ve ilçede yalnızca cumhurbaşkanı temsil eder.
- Valiye yetki genişliği tanınmıştır, kaymakamda böyle bir yetki genişliği yoktur.
- 07:28Yerel Yönetimler
- Yerel yönetimlerin karar organları seçimle iş başına gelir ve beş yılda bir yerel seçimler yapılır.
- Yerel yönetim birimleri: il özel idaresi, belediye idaresi ve köy idaresidir.
- İl özel idaresinin organları: vali, il genel meclisi ve il encümenidir; belediyenin organları: belediye başkanı, belediye meclisi ve belediye encümenidir; köyün organları: muhtar, köy derneği ve ihtiyar meclisidir.
- 09:09Belediyelerin Yapısı ve Karar Organları
- Belediyenin en üst karar organı belediye meclisidir, ikinci derece karar ve danışma organı belediye encümenidir.
- Büyükşehir belediyeleri ayrı bir kamu tüzel kişiliğine sahiptir ve kanunla kurulurken, normal belediyeler cumhurbaşkanı kararıyla kurulur.
- Büyükşehir belediyeleri nüfusu 750 bin iken, belediyeler nüfusu 5 bin olan yerleşim yerleridir.
- 10:27Büyükşehir Belediyeleri ve Köyler
- Büyükşehir belediyesi, il ve ilçe belediyesi bulunan yerlerde kurulur ve şu anda 30 büyükşehir belediyesi vardır, en son kurulanı Ordu'dur.
- Büyükşehir belediyesi bulunan illerde il özel idareleri kaldırılmış, köyler mahalle haline gelmiştir.
- Köyler idari kararla kurulur, nüfusu 150 ile 2000 arasındadır ve başındaki kişi muhtardır.
- 11:26Köy Yönetimi ve İdari İlişkiler
- Muhtarı ve ihtiyar etini köy derneği seçer, köy derneği ise köyde nüfusun 18 yaş üstündeki seçmenlerdir.
- Köyün isteğe bağlı işlerini zorunlu hale getiren köy derneğidir, köyde imece ve salma gibi ortak işler bulunmaktadır.
- İhtiyar etinin doğal üyelerinden biri köyün öğretmeni, diğeri köyün imamıdır.
- 12:40Kamu Tüzel Kişilikleri
- Köy, büyükşehir belediyesi ve belediye kamu tüzel kişiliğine sahiptir.
- Anayasada kamu tüzel kişiliği bulunan yapılar: TRT, üniversite, belediye, il özel idaresi, köy, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarıdır.
- Barolar, odalar ve birlikler kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarıdır ve kamu tüzel kişiliğine sahiptir.
- 15:06İdarenin Bütünlüğünü Sağlayan İlkelere
- İdarenin bütünlüğünü sağlayan iki ilke vardır: hiyerarşi ve idari vesayet.
- Hiyerarşi, aynı kamu tüzel kişiliğindeki üst-alt ilişkisidir (örneğin vali-kaymakam).
- İdari vesayet, farklı kamu tüzel kişilikleri arasındaki denetim ilişkisidir (örneğin kaymakam-köy muhtarı).
- 19:21Kamu Tüzel Kişileri ve İlişkileri
- Birlikler ve barolar kamu tüzel kişisi olarak tanımlanmaktadır.
- İki kamu tüzel kişisi arasında idari vesayet ilişkisi bulunabilir, örneğin Adalet Bakanlığı ile Türkiye Barolar Birliği arasında bu ilişki mevcuttur.
- Ankara Büyükşehir Belediyesi ile Çankaya Belediyesi arasındaki ilişki de idari vesayet ilişkisidir.
- 20:20Hiyerarşi ve İdari Vesayet
- YÖK ve üniversiteler arasında idari vesayet ilişkisi vardır.
- Üniversite ile fakülte arasındaki ilişki hiyerarşidir çünkü fakültelerin ayrı bir kamu tüzel kişiliği yoktur.
- Kamu tüzel kişileri ayrıca yönetmelik çıkarabilir ve idari teşkilat tablosu yapısındaki sorular önemlidir.