Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, YouTube Üniversitesi kanalında yayınlanan bir akademik ders formatındadır. Konuşmacı, yerel yönetimler ve belediyeler üzerine çalışan bir akademisyen olarak kendini tanıtmakta ve Baran adında bir öğrenci de ders sırasında sorular sorarak katılım göstermektedir.
- Video, idare hukukunun temel kavramlarını, gelişimini ve ilkelerini kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerik, idare hukukunun bilgi kaynakları, devlet yönetimi ve kamu yönetimi kavramları, kamu yönetiminin üç temel fonksiyonu, idare hukukunun geniş ve dar anlamları, idare hukuku sistemleri ve idare hukukunun yedi temel özelliği ile başlayıp, idare hukukuna hakim olan ilkeleri (özellikle hukuk devleti ilkesi) detaylı olarak açıklamaktadır.
- Dersin sonunda, gelecek hafta idari teşkilat konusuna geçileceği ve merkezden yönetim, yerinden yönetim, kamu-özel kişi ve idarenin bütünlüğü ilkelerinin anlatılacağı bilgisi verilmektedir. Ayrıca, deprem felaketi sonrası yerel yönetimlerin güçlendirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
- 00:24Giriş ve Deprem Felaketi Üzerine Düşünceler
- Konuşmacı, geçen haftalarda yaşanan deprem felaketi nedeniyle hayatını kaybedenlere başsağlığı, kalanlara sabır diliyor.
- Deprem gibi felaketler, bir pay kuşağında yaşayan bir ülke olarak toplumu muhasebe ve yeniden düşünmeye sevk ediyor.
- Yerel yönetimlerin, özellikle belediyelerin güçlendirilmesi ve yetkilerin merkezi yönetime aktarılması yerine yerel yönetimlerin güçlendirilmesi gerektiği vurgulanıyor.
- 02:04Online Eğitim ve İdare Hukuku Dersi
- Deprem felaketi, online eğitim veren akademisyenleri yeni sorumluluklarla karşı karşıya bıraktı.
- Konuşmacı, kamu yönetim bölümü ve iktisadi, idari bilimler fakülteleri ile hukuk fakültelerinin ortak derslerini online olarak vermeye devam ediyor.
- Bu dönem idare hukuku dersini de online olarak yürütmeye çalışacak ve ders videolarının yanında vize ve final çalışma soruları şeklinde videolar yayınlamayı planlıyor.
- 04:07İdare Hukuku Dersinin İçeriği
- İdare hukuku dersinin birinci hafta konusu idare kavramı üzerinden başlayacak.
- Ders, idare hukukunun gelişimi, özellikleri ve kaynaklarını ele alacak.
- Ders, Kemal Gözler ve Gürsel Kaptan hocaların ortak olarak yazdıkları "İdari Hukukuna Giriş" dersi kitabını esas alarak sunulacak.
- 05:24İdare Hukukunun Bilgi Kaynakları
- İdare hukukunun bilgi kaynakları mevzuat, mahkeme kararları ve bilimsel eserlerdir.
- Mevzuat kapsamında anayasa, kanun, cumhurbaşkanı kararnameleri, uluslararası anlaşma, yönetmelik ve diğer düzenleyici işlemler yer alır.
- Mahkeme kararları olarak Danıştay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi ve Uyuşmazlık Mahkemesi gibi idare hukuku ile ilgili mahkemelerin kararları bilgi kaynağı oluşturur.
- 06:47Devlet ve Yönetim Kavramları
- Devlet, insanlar arasındaki ilişkileri düzenleyen, anlaşmazlıkları çözümleyen ve gerektiğinde fiziki zor kullanma tekelini elinde bulunduran en üst egemen güç olarak tanımlanır.
- Yönetim kavramı, belli bir amaca ulaşmak isteyen birden fazla insanın gerçekleştirdiği, iş birliğine dayanan faaliyetler şeklinde tanımlanır.
- Yönetim kavramı sevk ve idari anlamda, idari sistem olarak ve örgüt, teşkilat anlamında kullanılır.
- 08:25Yönetimin Özellikleri ve Türleri
- Yönetim, birden fazla kişinin yer aldığı bir grup içinde söz konusu olan bir faaliyettir ve en ilkel topluluklardan modern ulus devletlerine kadar geniş bir yelpazede görülen bir işlevdir.
- Yönetim süreci olarak planlama, örgütleme, kaynak sağlama, yönlendirme, koordinasyon ve denetim gibi faaliyetlerden meydana gelir.
- Yönetim kavramı kamu yönetimi ve özel yönetim şeklinde iki farklı şekilde ele alınabilir.
- 10:20Kamu Yönetimi ve Özel Yönetim Arasındaki Farklar
- Kamu idaresinin amacı kamu yararı iken, özel idarenin amacı özel yarar (kar elde etmek)dir.
- Kamu idareleri özel kişiler karşısında üstün konumdadır ve kuruluşu ve çalışması kanunlarla düzenlenmiştir.
- Özel idarelerin kuruluş ve faaliyetlerinde kural olarak serbestlik ilkesi geçerlidir.
- 11:28Kamu Yönetiminin Tanımı ve Boyutları
- Kamu kavramı bütün halk ve amme gibi anlamlara gelmektedir.
- Kamu yönetimi en geniş tanımıyla halkın yönetimi olarak ele alınabilir.
- Kamu yönetimi işlevsel (yasaları uygulama süreci) ve yapısal (devletin örgütsel yapısı) olmak üzere iki temel yönüyle tanımlanabilir.
- 12:50İdare Hukuku Kavramı
- Devlet tüzel kişiliğinin erkler ayrılığı kuramı çerçevesinde yasama, yargı ve yürütme olmak üzere üç temel fonksiyona ayrıldığı bilinmektedir.
- Kamu yönetiminin hem yapısal hem de işlevsel anlamda hukuka tabi olması gerektiği varsayımı üzerinden idare hukuku kavramına geçiş yapılmaktadır.
- İdare hukukunun konusu kamu idareleri (devlet idaresi) olup, özel idareleri bir kenara bırakarak kamu idaresi hukuku olarak tanımlanmaktadır.
- 15:38İdare Organının Yapısı
- Anayasa'ya göre idare organı, merkezi idare ve yerinden yönetim kuruluşları olmak üzere ikiye ayrılır.
- Merkezi idare, başkent teşkilatı ve taşra teşkilatı olmak üzere ikiye ayrılır, taşra teşkilatı ise illere ve diğer kademeli bölümlere ayrılır.
- Yerinden yönetim kuruluşları yer yönünden mahalli idareler (yerel yönetimler) ve hizmet yönünden yükseköğretim kuruluşları, radyo-televizyon kuruluşları gibi kamu niteliğindeki meslek kuruluşları olmak üzere iki çeşittir.
- 17:45İdare Hukukunun İçeriği
- Geniş anlamda idare hukuku, idarenin kuruluş ve işleyişine uygulanan hukuk kurallarının bütünüdür; bu kurallar kamu hukuku kuralları olabileceği gibi özel hukuk kuralları da olabilir.
- Dar anlamda idare hukuku, idarenin kuruluş ve işleyişine uygulanan kamu hukuku kurallarının bütünüdür ve özel hukuk kurallarından farklı olan kurallar bütünüdür.
- İdare hukukundan doğan uyuşmazlıklar, genel yargı düzeni olan adli yargıda değil, ayrı ve özel bir yargı düzeni olan idari yargıda çözümlenir.
- 19:24İdare Hukuku Sistemleri
- Dünyada görülen iki tür idare hukuku sistemi vardır: Anglosakson sistemi (adli idari idare sistemi) ve Kara Avrupası sistemi.
- Anglosakson sisteminde (İngiltere, ABD ve eski sömürge ülkelerinde) ülkenin genel hukukunun dışında ayrı bir idare hukuku ve yargı düzeni bulunmamaktadır.
- Kara Avrupası sisteminde (Fransa, Almanya, İtalya, İspanya, Yunanistan ve Türkiye) idareye özel kişilerin tabi olduğu hukuktan farklı bir hukuk uygulanmaktadır ve idare ile özel kişiler arasındaki uyuşmazlıklar idari mahkemelerde görülür.
- 22:06İdare Hukukunun Doğuşu ve Gelişimi
- İdare hukuku Fransa'da 19. yüzyılda özel koşullar neticesinde doğmuş ve yavaş yavaş gelişmiştir.
- Fransız İhtilali'nden sonra 16-24 Ağustos 1790 tarihli kanunla idari ve adli makamların ayrılığı ilkesi kabul edilmiş ve hakimlerin idareye karşı açılmış davalara bakmaları yasaklanmıştır.
- İdare ile vatandaşlar arasındaki uyuşmazlıkları çözmek için 13 Aralık 1789 anayasasıyla Danıştay kurulmuş ve idare hukuku bu konseyde doğmuş, gelişmiş, 1822 yılından itibaren ilk idare hukuk kitapları yazılmaya başlanmıştır.
- 24:09İdare Hukukunun Özellikleri
- İdare hukuku genç, tedvin edilmemiş, büyük ölçüde içtihadi, bağımsız ve otonom bir hukuk dalıdır.
- İdare hukuku statüsü niteliktedir, yani durumları akdi ve irade değil, kanuni ve nizamidir.
- İdare hukuku işlemleri tek taraflıdır ve uyuşmazlıklara kural olarak idari yargıda bakılır.
- 24:50İdare Hukukunun Uygulama Alanı
- İdarenin bazı faaliyetleri idare hukukuna değil, özel hukuka tabidir ve bu faaliyetlerde idare özel hukuk kişisiymiş gibi hareket eder.
- İdarenin hangi faaliyetinin idare hukukuna, hangisinin özel hukuka tabi olduğunun tespiti için kamu gücü ölçütü ve kamu hizmeti ölçütü kullanılır.
- Kamu gücü ölçütü çerçevesinde idarenin tek yanlı işlemler yapma, resen icra, hukuka uygunluk karinesi gibi ayrıcalıkları ve yükümlülükleri vardır.
- 27:25İdarenin Yükümlülükleri
- İdare sadece ayrıcalıklardan yararlanmaz, aynı zamanda yükümlülükleri de vardır.
- Özel hukuk kişileri irade serbest çerçevesinde hareket ederken, idarenin bu gibi serbestlikleri yoktur.
- İdarenin amacı tektir ve bu da kamu yararıdır.
- 28:14İdare Hukukuna Hakim Olan İlkelere Giriş
- Türkiye Cumhuriyeti, 1982 Anayasası'na göre cumhuriyet, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olarak tanımlanmıştır.
- İdare hukukuna hakim olan on temel ilke vardır: cumhuriyetçilik, üniter devlet ilkesi, insan haklarına saygılı devlet ilkesi, Atatürk milliyetçiliğine bağlı devlet ilkesi, demokratik devlet ilkesi, laik devlet ilkesi, sosyal devlet ilkesi, hukuk devleti ilkesi, eşitlik ilkesi ve anayasanın başlangıç ibace kısmında belirtilen ilkeler.
- Hukuk devleti ilkesi, faaliyetlerinde hukuk kurallarına bağlı olan ve vatandaşlarına hukuk güvenliği sağlayan devleti ifade eder.
- 30:18Hukuk Devleti Anlayışının Gelişimi
- Hukuk devleti anlayışı birden bire ortaya çıkmamış, tarihi süreç içerisinde mülk devleti, polis devleti ve hazine teorisi anlayışlarından geçilmiştir.
- Mülk devleti anlayışında krallık ve feodal beylerin topraklarda yaşayan insanları mülkleri olarak gördüğü, idare hukukunun bulunmadığı bir dönem vardır.
- Polis devleti anlayışı, kamunun refahı ve selamet için her türlü önlemi alabilen bir devlet anlayışıdır ve 17-18. yüzyıllarda Almanya'da ortaya çıkmıştır.
- 32:24Hukuk Devleti İlkesinin Gerekleri
- Hukuk devleti ilkesinin gerekleri iki başlık altında ele alınır: genel ilkeler (devletin hukuka bağlılığı şartları) ve özel gerekler (idarenin hukuka bağlılığı şartları).
- İdarenin bütün eylem ve işlemleri yargı denetimine tabi olmalıdır ve hakimlerin bağımsızlığı ve teminatı olması gerekir.
- İdari faaliyetler önceden bilinebilir olması ve idarenin mali sorumluluğunun mevcut bulunması hukuk devleti ilkesinin özel gerekleri arasındadır.
- 34:33Eşitlik İlkesi
- Eşitlik ilkesi mutlak eşitlik ve nispi eşitlik olmak üzere iki kavramdan oluşur.
- Mutlak eşitlik, kanunların herkese eşit olarak uygulanmasını ifade eder ve Anayasanın 10. maddesinin ilk kurasında yer alır.
- Nispi eşitlik, aynı durumda bulunan kişilerin aynı işleme tabi tutulmasıdır ve eşit olmayanlara farklı kuralların uygulanması eşit ilkesine aykırı değildir.
- 35:37İdari Hukuk İlkeleri
- Kişinin hakları, ödevleri, yetkileri ve sorumlulukları durumuna, niteliğine ve yaptığı işe göre değişebilir.
- İdarenin kanuni ilkesi, idarenin eylem ve işlemleri hem kanuna dayanmalı hem de kanuna aykırı olmamalıdır.
- Kanun, idarenin faaliyette bulunabilmesi için hem şart hem de sınır oluşturur.
- 36:38Kanuna Dayanma ve Kanuna Aykırı Olmama İlkesi
- Kanuna dayanma ilkesi, idarenin sekund legen (kanun) özelliğini ifade eder ve yasama organının bir alanı doğrudan düzenleyebilmesini sağlar.
- Kanuna aykırı olmama ilkesi, idarenin intralegem (kanun sınırları içinde) özelliğini ifade eder ve idarenin eylem ve işlemleri kanun çizdiği sınırlar içinde olmalıdır.
- 1982 Anayasası'nın 8. maddesinde yürütme yetkisinin anayasa ve kanunlara uygun olarak kullanılması belirtilmiştir.
- 37:59Dersin Sonu ve Gelecek Konular
- Bugün idari hukukuna giriş yapılmış ve bir çerçeve çizilmiştir.
- Gelecek hafta idari teşkilat konusuna geçilecek ve merkezden yönetim, yerinden yönetim, kamu-özel kişi ve idarenin bütünlüğü ilkeleri ele alınacaktır.