Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin harita kullanarak iç kuvvetler konusunu anlattığı eğitim dersi formatındadır.
- Video, iç kuvvetlerin üçüncü ve son unsuru olan volkanizma ile başlayıp, volkanik şekillerin oluşumunu açıklamaktadır. Ardından deprem kavramı, deprem türleri ve dünya üzerindeki deprem riski yüksek bölgeler anlatılmaktadır. Son bölümde ise Pasifik Ateş Çemberi, Atlas Okyanusunun ortasından geçen fay, Akdeniz-İma Payı ve Malaya Fayı gibi dünya fay hatları detaylı olarak incelenmektedir.
- Videoda ayrıca Türkiye'deki sönmüş volkanik dağlar (Büyük Ağrı, Sübhan, Tendürek, Nemrut, Doğu Anadolu'daki sönmüş volkanik dağlar) hakkında bilgiler verilmekte ve genç ile yaşlı arazilerin özellikleri açıklanmaktadır.
- İç Kuvvetler ve Volkanizma
- İç kuvvetler, manto kaynaklı lavların konveksiyonel akımları sonucu yer kabuğunda meydana gelen hareketlerdir.
- Kıta hareketi, kıta oluşumu (eprojenez), Ege adalarının Türkiye'den kopması ve Kıbrıs'ın kopması gibi hareketler iç kuvvetlerin sonucudur.
- Türkiye'de ve dünyada en çok kıvrım dağlar vardır.
- 00:37Volkanizma ve Şekilleri
- Volkanizma, magmadaki lavların yer kabuğunu kırarak yukarı doğru çıkmasıdır.
- Volkanik dağlar, soğuduktan sonra oluşan dağlardır.
- Volkanizma ile krater (volkanik patlama çukuru), kaldera (kraterin çevresi çöküp büyürse), mağara ve peri bacaları gibi şekiller oluşur.
- 02:53Derinlik Volkanizması
- Derinlik volkanizması, lavların yerin içinde soğumasıyla oluşur.
- Sil, batolit ve lapolit gibi kayaçlar derinlik volkanizması sonucu oluşur.
- Granit, diorit, sit ve gabro gibi kayaçlar da yeraltında soğumasıyla oluşur.
- 04:01Türkiye'deki Volkanik Dağlar
- Volkanizma depremde genç arazilerde yoğun olarak olur.
- Türkiye genç arazi olmasına rağmen volkanik dağları sönmüştür.
- Türkiye'de en çok kıvrım dağlar vardır, ancak zirvemiz olan Büyük Ağrı volkaniktir.
- Doğu Anadolu'da sönmüş volkanik dağlar vardır: Sübhan, Tendürek, Nemrut, Erzincan, Hasan, Karadağ ve Karacadağ.
- 04:30Pasifik Ateş Çemberi
- Aktif volkanizmanın en çok görüldüğü yer Pasifik Ateş Çemberi'dir.
- Pasifik Ateş Çemberi, volkanizmanın, depremin, tsunamilerin, gayzerlerin ve fay kaynaklarının en çok olduğu yerdir.
- Pasifik Ateş Çemberi'nde Japonya, Endonezya, Çin, ABD'nin batısı, Kaliforniya çevresi, Havai Adaları gibi ülkeler bulunmaktadır.
- 05:18Deprem Türleri
- Deprem, magmadaki manto'daki lavların konveksiyonel akımlarıyla ortaya çıkan enerji ile yer kabuğunda meydana gelen ani sarsıntılardır.
- Depremler kendi içinde çökme/göçme depremi, volkanik deprem ve tektonik deprem olarak üçe ayrılır.
- Çökme/göçme depremleri, volkanik arazilerde mağara tavanlarının çökmesiyle veya karstik arazilerde mağara tavanlarının çökmesiyle oluşur.
- Volkanik depremler, volkanizmanın aktif olduğu yerde volkanik patlamalarla meydana gelir ve Türkiye'de görülmez.
- Tektonik depremler, büyük fay hatlarına bağlı depremlerdir ve dünyada en yıkıcı ve etki alanı en geniş depremlerdir.
- 07:39Deprem Riski Yüksek Yerler
- Deprem riski çok olan yerler aynı zamanda volkanizma riski de çok olan genç arazilerdir.
- Asya'nın doğusu, Rusya'nın doğusu, Sibirya, Uzakdoğu, Çin, Güneydoğu Asya adaları, Hindistan, Arap Yarımadası ve Afrika deprem riski yüksek bölgelerdir.
- Dünyadaki dört büyük fay hatından iki tanesi Türkiye'den geçmektedir.
- 08:56Dünyadaki Büyük Fay Hatları
- Dünyada dört büyük fay hattı bulunmaktadır.
- Pasifik Ateş Çemberi, Pasifik Okyanusunun çevresinde deprem ve volkanizma riski en çok olan yerdir.
- Pasifik Ateş Çemberi, Kamçatka Yarımadası, Japonya, Filipinler, Endonezya, Malezya, Yeni Zelanda, Alaska, Hawaii, Orta Amerika Cumhuriyetleri, Peru ve Şili'yi etkiler.
- 09:51Diğer Fay Hatları
- Atlas Okyanusun içinde bir fay vardır ve volkanizma ve deprem riski yüksek olan bir bölgedir.
- Akdeniz İma Payı, Hindistan'a kadar, Anadolu, İran, Yunanistan ve İtalya'yı etkiler.
- Doğu Akdeniz Fayı, Hatay'dan Doğu Afrika'ya kadar uzanır.
- 10:36Deprem Riski Düşük Yerler
- Dünyada deprem riski düşük olan yerler Kanada'nın kuzeyi, Grönland, Sibirya, İskandinavya, İngiltere, Kuzey Avrupa çevresi, Avustralya'nın iç kesimleri ve Antarktika'dır.
- Deprem olan yerler genç arazidir ve kaplıca maden suyu açısından zengindir.
- Volkan olan yerlerde aktif volkanizma varsa sıcak sular vardır ve bu gayzer kaynağı olarak adlandırılır.
- 11:06İç Kuvvetler
- İç kuvvetler, mantodaki lavların etkisiyle meydana gelen yer arkamdaki hareketlerdir.
- İç kuvvetler kıta hareketi, erojenez (dağ oluşumu), orojenez (kıvrım ve kırılma), volkanizma ve deprem şeklinde gerçekleşir.