Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, İç Anadolu Bölgesi'nin jeolojik ve jeoformolojik özelliklerini anlatan eğitici bir içeriktir.
- Video, İç Anadolu Bölgesi'nin coğrafi konumu ve yüzölçümü ile başlayıp, bölgenin jeolojik yapısını kronolojik olarak anlatmaktadır. Paleozik, Mezozoik, Tersiyer ve Piosen dönemlerindeki jeolojik oluşumlar, volkanizma olayları ve buzul dönemi etkileri detaylı şekilde açıklanmaktadır. Ayrıca bölgenin jeoformolojik özellikleri olan dağlar, platolar, ovalar, volkanik koniler, obruklar ve peri bacaları gibi yapılar hakkında bilgiler verilmektedir.
- 00:04İç Anadolu Bölgesi'nin Coğrafi Özellikleri
- İç Anadolu Bölgesi tomografik yönden Anadolu'nun ortasında bir çanak şeklindedir.
- Bölgenin güney sınırı Toros Dağları'nın kuzey eteklerinden, kuzey sınırı Kuzey Anadolu Dağları'nın güney kanadındaki dağların yüksek kesimlerinden geçer.
- Bölgenin doğu ve batısı pilota ve yüksek olmayan dağlarla çevrilidir ve güney kesiminde kapalı havzalar yer alır.
- 00:32Bölgenin Jeolojik Yapısı
- Bölge 151 bin kilometrekare yüzölçümü ile Türkiye'nin %19'unu kaplar ve Doğu Anadolu Bölgesi'nden sonra ikinci sıradadır.
- Paleozik araziler Ankara'nın doğusunda ve batısında Sünniken Dağlarında yer alır, burada mermer ve çeşitler yaygındır.
- Obruk Platosu'nun batısında şiş ve mermerlerden oluşmuş Bozdağlar Masifi, güneybatıda ise Sultan Dağlarında killi ve kalker şistler yaygındır.
- 01:23Mezoik ve Tersiyer Jeolojik Zamanlar
- Mezoik bir kuşak halinde Ankara-Klikkale arasında yer alır ve burada denizaltında oluşan kaymalar sonucunda yeşil renkli ultra bazik kayalar ile kireçtaşları karmaşık durum almıştır.
- Güneyde Emirdağları ile Tuz Gölü'nün güneyinde yüksek yerlerde Mesoe ait kireçtaşları, Sultan Dağları'nın orta kesiminde ise Jüleye ait kireçtaşları görülür.
- Tersiyer üç jeolojik zamanın başlarında Eosen devrinde oluklara yerleşen denizde fli ve karbonatlı malzemeler çökermiştir.
- 02:17Oligomyesen ve Piosen Dönemleri
- Oligomyesen de İç Anadolu'nun kapalı havzalarında, sıcak iklim şartları altında çevreden akarsularla çözünür halde gelen malzemelerin birikmesiyle tuzlu isimsiz çökerler oluşmuştur.
- Bölgenin alçak, sağlıklı sahaları ve oldukları üç jeolojik zamanın son devrinde Piosen göller tarafından kaplanmıştır.
- Sultan Dağları ile Emir Dağları arasında uzanan Akşehir ve Eber göllerinin yer aldığı oluk ile Eskişehir Ovası'na vücut veren çöküntüler oluşmuştur.
- 03:24Volkanizma ve Buzul Dönemi
- İç Anadolu'nun jeolojik jeofermolojik yönden en önemli özelliği üç jeolojik zamanın sonlarına doğru yoğun volkanizma olaylarının meydana gelmiş olmasıdır.
- Volkanlardan çıkan lavlar ve diğer taneli malzemeler yer yer göl havzalarında da birikmiştir.
- Günümüzde soğuk ve kurak olan son buzul dönemi sırasında çevreden gelen suların birikmesiyle Tuz Gölü'nün seviyesi yüz metreden fazla yükselmiştir.
- 04:45İç Anadolu'nun Jeoformolojisi
- İç Anadolu jeoformolojisi bölge uzun ve yüksek dağ sıralarının pek görünmediği, plato ve ovaların yaygın olduğu bir morfolojik özellik sunar.
- Bölgede dağlık alanlar, platolar, ovalar, pay hatları, yarma boğazlar, genç volkan konileri, obruklar, kırk'ıbayı ve peri bacaları bulunur.
- Bölgede orojenik ve volkanik dağ sıraları vardır; doğu'da kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanan Aladağlar, Hınzır ve Tecer Dağları, diğer kısımlarda ise Elma Dağı ve Sünniken gibi dağ kuşakları bulunur.
- 05:34Volkanik Dağlar ve Peribacalar
- Volkanik kökenli dağlar arasında Erzincan 3917 metre, Melandis 1898 metre, Büyük Hasan Dağları 300-3268 metre ve Konya Ovası'nın güneyinde Karadağ 1819 metredir.
- Erzincan Volkan Kütlesi 18 km çapında ve 1000 kilometrekarelik alan kaplayan bir ana koni ve etrafında bulunan ikincil konilerden ibarettir.
- Ürgüp-Avanos-Uçhisar arasındaki peribacaları, bölgedeki patlamalı püskürmelerden çıkan tüf ile çakıl, volkan camı gibi iri malzemelerden oluşan sert tabaka ve blokların farklı şekilde aşınmaları ile oluşmuştur.
- 07:43Platolar
- İç Anadolu'nun diğer bir özelliği de bin metrenin üzerinde yer alan platoların bulunmasıdır.
- Başlıca platolar; Tuz Gölü ile Konya Ovası arasındaki Obruk Platosu, Tuz Gölü'nün kuzeybatısında Haymana Platosu ve Kızılırmak içinde Bozok Platosu ile Sivrihisar-Afyon arasında Yazılıkaya-Bayat Platosudur.
- İç Anadolu'da bazalt ve andezit tabakaları üzerinde düzlüklerin yer aldığı volkanik platolar daha çok Kayseri-Pınarbaşı arasında görülür.