Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, GZT 10 Ortadoğu serisinin bir parçası olup, Yemen'de sekiz yıldır devam eden savaşta önemli rol oynayan Husiler örgütü hakkında bilgi veren eğitici bir belgesel formatındadır.
- Video, Husilerin Zeydilik mezhebine mensup olduğunu açıklayarak başlıyor ve Hüseyin el-Husi'nin hayatı, 2004-2010 yılları arasındaki isyanı ve sonrasında örgütün yükselişini kronolojik olarak anlatıyor. Ayrıca, Suudi Arabistan ve İran arasındaki rekabetin Yemen'deki yansımaları, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin Husileri terör örgütü olarak tanımlaması ve uluslararası toplumun bu konudaki tutumları da ele alınıyor.
- Video, Mart ayında Yemen'in başkenti Sana'daki Türk şehitliğindeki anıtı yıktıkları olayla devam ediyor ve son dönemde Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne yönelik saldırılarını artırdıklarını anlatıyor. Video, Husileri on başlıkta yakından tanıtmayı amaçlamakta ve bir sonraki videoda görüşmek üzere sona ermektedir.
- 00:14Husilerin Şiilik ve Zeydilik İnançları
- Husiler mezhep olarak Şiilik'e mensup olup, Zeydilik koluna bağlıdırlar.
- Şiilik, Sünnilikten İslam peygamberinden sonra liderliğin Ehl-i Beyt'ten olması gerektiğine inanır.
- Zeydilik, Oniki İmamlıktan farklı olarak imamlığın Hüseyin'den sonra Zeyd'e geçtiğine inanır ve imamlığın toplumun ileri gelenlerinin seçimiyle belirlendiğine göre, bu mezhepte imamlık kesintiye uğramadan devam etmiştir.
- 01:13Zeydilik'in Tarihsel Gelişimi
- Zeydilik 8. yüzyılda Irak'ta Hüseyin'in oğlu Zeyd'in Küfe'de emevilere isyan etmesiyle doğdu ve 9. yüzyılda Yemen'e yayıldı.
- Zeydilik 9. yüzyılda kurulan ilk Zeydi devleti, 1962 yılına kadar varlığını sürdürdü.
- 1990 yılında Kuzey Yemen ile Güney Yemen birleşti.
- 02:02Husilerin Kuruluşu ve Gelişimi
- 1979 İran Devrimi, Yemen Şiilerini de etkiledi ve 1980'li yıllarda "Şebabe Mü'min" (Genç Mü'minler) adlı hareket ortaya çıktı.
- Hüseyin Bedreddin el-Husi, 1956 yılında peygamber soyundan gelen bir ailede dünyaya geldi ve babasının izinden giderek dini ilimler okudu.
- El-Husi, 1990'lı yıllarda dini aktivizmini devam ettirirken, 2000'li yılların başında söylemini siyasileştirdi ve Amerika'yı sert bir dille eleştirmeye başladı.
- 03:24Husilerin İsyanı ve Gelişmeleri
- 2004 yazında Salih rejimi Hüseyin el-Husi'ye karşı tutuklama kararı çıkardı ve kısa süre sonra el-Husi askeri operasyonda öldürüldü.
- 2006'da hareketin liderliğine Hüseyin'in kardeşi Abdülmelik el-Husi geçti.
- 2011 yılında Salih rejimine karşı sokak protestoları başladı ve Husiler topraklarını daha da genişletti.
- 04:33Yemen İç Savaşı ve Husilerin Kontrolü
- Husiler 2014 Eylül ayında başkent Sanaa'yı ele geçirdi ve 2015 Mart ayında Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin liderliğindeki koalisyon, Husileri Aden'den geri püskürttü.
- İç savaş 2015 yazından itibarıyla büyük oranda kitlendi, ancak Husiler Sanaa'dan çıkarılamadı.
- Husiler 2017 yılından itibaren Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'ni hedef alarak uzun menzilli füzeler ve insansız hava araçlarıyla saldırılar düzenlemeye başladı.
- 05:37İç Savaşın Bedeli ve Husilerin İran İlişkisi
- Yedi yıldır devam eden iç savaşın bedeli ağır oldu; BM'ye göre 2021 yılı sonu itibarıyla 377 bin kişi hayatını kaybetti ve bu ölümlerin %60'ı temiz su yokluğu, açlık ve hastalıklar yüzünden oldu.
- Husilerin İran'la bağlantılı olduğu ve İran'dan destek aldığı, Yemen devlet başkanı Salih tarafından 2008 yılında New York Times'a verdiği demeçte dile getirildi.
- Husilerin 2004-2010 yılları arasındaki silahlı isyanını sürdürebilmesi, 2011 yılından itibaren hakimiyetini genişletmesi ve 2015'ten itibaren koalisyon hava desteğine rağmen yenilmemesi, sadece Yemen'den devşirebilecekleri kaynaklarla mümkün görünmüyor.
- 07:04Suudi Arabistan ve Husiler
- Suudi Arabistan, Husilerin yükselişiyle alakalı en başından itibaren kaygılı ve bu kaygıyı bölgesel bir rekabetin perspektifinden anlamlandırmak mümkün.
- Suudi Arabistan 1979 İran Devriminden itibaren en birincil bölgesel tehdit olarak İran'ı görerek, İran'ın yeni rejimine karşı 1980'de başlayan ve 8 yıl süren İran-Irak Savaşı'nda Irak'ı destekledi.
- Suudi Arabistan ve İran sıcak çatışmadan kaçındıysa da, diğer Arap ülkelerinde aracılar üzerinden nüfuz yarışına devam ettiler ve Yemen de bu rekabetin bir sahası haline geldi.
- 08:02Husilerin Terör Örgütü Tanımlaması
- BM Güvenlik Konseyi 28 Şubat 2022 tarihinde yapılan toplantıda Yemen'deki Husileri ilk kez terör örgütü olarak tanımladı.
- İran Dışişleri Bakanlık Sözcüsü, kararın Yemen'deki barış sürecini olumsuz etkileyeceğini söyledi.
- ABD'de Biden yönetimi, Trump döneminde terör örgütleri listesine alınan Husi milislerini bu listeden çıkardı ve bu kararın yemenlilere gıda ve yakıt gibi temel ihtiyaçların ulaşmasına olumsuz etki ettiğine dair uyarıları dikkate aldığını belirtti.
- 09:00Yemen'deki Türk Şehitlik Anıtı Yıkıldı
- Husiler son olarak Mart ayında Yemen'in başkenti Sana'da bulunan Türk Şehitliğindeki anıtı yıktı ve yıkımın fotoğrafları ve videoları sosyal medyada paylaşıldı.
- Anıt, Osmanlı İmparatorluğu'nun ordularında görev yaparken Yemen'de hayatını kaybeden Türk askerlerinin anısına inşa edilmiş olup, 2011'de dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün Yemen'e yaptığı ziyaret sırasında açılmıştı.
- Şehitlikte Birinci Dünya Savaşı sırasında yaşamını yitiren askerlerin mezarları yer alırken, anıt Osmanlı İmparatorluğu'nun Yemen'de yaklaşık dört asır süren varlığını sembolize ediyordu.
- Husilerin anıtı yıkmalarının, İsrail Cumhurbaşkanı Herzok'un Türkiye ziyaretine ve Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından karşılanmasına yanıt olarak geldiği iddia edildi.
- Video, Yemen'de sekiz yıldır devam eden savaşta isimlerini sık sık duyduğumuz ve son dönemde Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne yönelik saldırılarını arttıran örgütü yakından tanımayı amaçlıyor.