Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, hukuk eğitimi formatında bir ders anlatımıdır. Konuşmacı, hukuki olaylar ve hukuki işlemler konusunu detaylı şekilde açıklamaktadır.
- Video, hukuki olayların geniş ve dar anlamda iki grupta toplanmasını ve hukuki fiillerin hukuka uygun ve hukuka aykırı fiiller olarak ikiye ayrılmasını anlatarak başlar. Ardından hukuki işlemlerin türleri, şekil zorunluluğu ve şekil türleri (sözlü, yazılı, resmi) açıklanır. İkinci bölümde ise mal varlığını azaltan işlemler, kazandırıcı işlemler, hukuki sakatlık (hükümsüzlük) ve bunun türleri (irade sakatlığı, butlan, yokluk, iptal edilebilirlik) ele alınır.
- Video, hukuki işlemlerin geçerliliğini etkileyen faktörleri ve bunların sonuçlarını anlamak isteyenler için kapsamlı bir kaynak niteliğindedir. Ayrıca tasarruf işlemleri ile ilgili illi ve mücerretlik kavramları da açıklanmaktadır.
- 00:07Hukuki Olaylar ve Hukuki Fiiller
- Hukuki olaylar, kendilerine hukuken hüküm ve netice bağlanan olaylardır ve geniş anlamda ve dar anlamda olmak üzere iki grupta toplanır.
- Geniş anlamda hukuki olay, kanun koyucunun kişi iradesi sonucu olup olmadığına bakmaksızın hüküm ve netice bağladığı olaylardır (örneğin bir kimsenin ölmesi veya akıl sağlığını kaybetmesi).
- Dar anlamda hukuki olay, kişi iradesi sonucu olan ve hukuk düzeni tarafından kendisine hukuki sonuç bağlanan olaylardır ve bunlara hukuki fiil denir.
- 01:24Hukuki Fiillerin Türleri
- Hukuki fiiller ikiye ayrılır: hukuk düzeninin onayladığı tasvip ettiği fiiller ve hukuk düzeninin onaylamadığı tasvip etmediği fiiller.
- Hukuka aykırı fiiller, hukuk düzenini ihlal ettiği için kanun koyucu bu davranışlara hüküm ve netice bağlamıştır.
- Hukuka uygun fiiller, hukuk düzeninin uygun gördüğü, onayladığı ve kendilerine hukuki sonuç bağladığı fiillerdir ve başlıca üç gruba ayrılır: bilgi veya haber verme açıklamaları, duygu açıklamaları, irade veya iş ve emek açıklamaları.
- 03:13Maddi Fiiller ve Hukuki İşlemler
- Maddi fiil, bir irade açıklamasına yönelik olmayan, iş ve emek açıklaması oluşturan fiillerdir; fiili yapanın iradesi dış alemde bir değişiklik yapar ve maddi fiilde bir beyan yoktur.
- Hukuki işlem, hukuk düzeninin irade açıklamasına hukuki sonuç bağlamasıdır ve iki unsur bulunur: irade açıklaması ve hukuki sonuç.
- Hukuki işlemler iki ve çok taraflı irade açıklamalarına dayanabileceği gibi, tek taraflı bir irade açıklamasına da dayanabilir ve bu irade hukuki sonucun doğmasına yönelmiş olmalıdır.
- 05:01İrade Açıklamaları ve Hukuki Sonuçlar
- İrade açıklaması açık veya zımni olabilir ve karşı tarafa ulaşması gereken veya gerekmeyen irade açıklamaları olmak üzere ikiye ayrılır.
- Bilgi açıklamaları, belli bir hususun başkalarına bildirilmesidir ve herhangi bir hukuki sonuca yol açmaz.
- İrade açıklamasında bulunan kişinin ulaşmak istediği netice hukuk sistemi tarafından tanınmaktadır ve irade açıklaması özellikle bu sonucun ortaya çıkmasını amaçlamaktadır.
- 06:56Hukuki İşlem Benzerleri ve Tek Taraflı İşlemler
- Hukuki işlem benzerlerinde meydana çıkan hukuki sonuç aynı özellikleri gösterir, ancak irade açıklamasında bulunan kişi belirtilen hukuki sonucun doğmasını istemesi gerekli değildir.
- Tek taraflı hukuki işlemler tek bir irade beyanı ile hukuki bir sonuç oluşturur ve bu beyanlar ya belli bir muhataba yöneltilir veya irade beyanının bir muhatabı yoktur.
- Vasiyetname hazırlanması, taşınır malın terki, evlilik dışı doğan çocuğun tanınması işlemleri tek taraflı olarak yapılır ve belirli bir muhataba yöneltilmesi gerekmez.
- 08:35Sözleşmeler ve Kararlar
- Hukuki işlemlerde iki tarafın iradesi aranıyorsa sözleşme, çok taraflı irade beyanı aranıyorsa karar olur.
- Bir sözleşmenin meydana gelmesinde mutlaka iki irade beyanına ihtiyaç vardır ve birbirine uygun irade beyanları karşılıklı verildiğinde akit meydana gelir.
- Karar, birden fazla kimsenin kendilerine oy hakkı veren bir hukuki ilişki içinde bu hakkı kullanarak yaptıkları anlaşmadır ve bu ilişki bir dernek ilişkisi olabileceği gibi ortaklık ilişkisi de olabilir.
- 09:49Sahalar Arası Hukuki İşlemler
- Sahalar arası hukuki işlemler kişinin sağlığında hüküm ve sonuç doğuruyorsa sahalar arası hukuki işlem söz konusu olur ve kişinin mal varlığının aktif veya pasif kısmında etki gösterir.
- Taahhüt işlemleri, kişinin mal varlığının pasifinde bir artış meydana getiren, kişinin borçlarını artıran işlemlerdir ve kural olarak her borç sözleşmesinde yer alır.
- Tasarruf işlemleri, kişinin mal varlığının aktifinde bulunan haklar üzerinde başkası lehine bir azalma, değiştirme, sınırlama oluşturan bir hukuki işlemdir ve bir tasarruf işleminin yapılabilmesi için kişinin tasarruf yetkisine sahip olması gerekir.
- 11:36Tasarruf Yetkisi ve Fiil Ehliyeti
- Tasarruf yetkisi ve fiil ehliyeti ayrı kavramlardır; tasarruf yetkisi bir hak ile olan ilişkisidir, fiil ehliyeti ise kişinin kişisel hal veya niteliğidir.
- Statü işlemleri sürekli bir toplum ilişkisi kurmak, değiştirmek veya sona erdirme amacı ile yapılan işlemlerdir (evlenme, evlat edinme, bir dernek veya vakıf kurma gibi).
- Yetki veren işlemler, yetki verenin hukuki alanında işlem yapması için bir başkasını yetkili kılmaktır (temsil yetkisi verilmesi gibi).
- 12:27Ölüme Bağlı Hukuki İşlemler ve Sebepler
- Hukuki sonuca yönelik olarak yapılan irade açıklamasının hüküm ve sonuçları, açıklamada bulunanın ölümünden sonra doğuyorsa ölüme bağlı hukuki bir işlem bulunur ve bu işlemin yerine getirilmesi kişinin sağlığında istenemez.
- Borçlandırıcı işlemlerde sebebin gösterilmesi gerekmez, ancak bazı işlemlerde (örneğin bono düzenlenirken) sebebin gösterilmemesi gerekir.
- Tasarruf işlemlerinin geçerliliği, temelinde yatan borçlandırıcı işlemlerin geçerliliğine bağlıysa tasarruf işlemlerinin illi olmasından, tasarruf işleminin geçerliliği taahhüt işleminin geçerliliğine bağlı değilse, tasarruf işleminin illetten mücerretliğinden bahsedilir.
- 15:15Hukuki İşlemler ve Sonuçları
- Mal varlığını azaltan işlemler taahhüt ve tasarruf işlemleridir; taahhüt işlemi kişinin pasifini arttırır, tasarruf işlemi ise aktifinde azalma meydana getirir.
- Hukuki işlemle mal varlığında çoğalma meydana gelirse kazanma işlemi, pasifini azaltan işlem ise borçtan kurtulma işlemidir.
- Taahhüt ve tasarruf işlemleri ile başkasına ait mal varlığına yeni hak kazandırması halinde kazandırıcı işlem ortaya çıkar; bedel karşılığı ise ivazlı, değilse ivazsız kazandırıcı işlem bulunur.
- 17:20Hukuki Sakatlık ve Hükümsüzlük
- Hukuki işlemin taraflarca istenilen ve hukuk tarafından tanınan sonucunun doğmasını engelleyen eksikliklere veya aykırılıklara hukuki sakatlık (hükümsüzlük) adı verilir.
- İradeden doğan sakatlık tek taraflı (hata, hile, ikrah) veya iki taraflı (muvazzaa veya danışıklı işlem) olarak ortaya çıkabilir.
- Muvazzaa, tarafların üçüncü kişileri kandırmak amacıyla bir hukuki işlemi yapmak istememelerine rağmen yapmış gibi görünmeleridir ve butlan yaptırımı geçerlidir.
- 19:56Hukuki İşlemlerin Geçersizlik Nedenleri
- Hukuki işlemin konusu hukuka, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı olabilir veya imkansız olabilir; bu durumlarda işlem butlan yaptırımından dolayı geçersizdir.
- Kanun bir hukuki işlemi belirli bir şekil şartına bağlamış ve taraflar buna uymamışlarsa, bu işlem hukuka aykırı olduğundan butlana tabi olacaktır.
- Bir hukuki işlemin kurucu şartlarını oluşturan unsurlar bulunmuyorsa bu işlem hiç doğmamıştır; örneğin irade açıklaması bulunmuyorsa ortada bir işlemin varlığından söz edilemez.
- 21:35Butlan ve Yokluk
- Hukuki işlemin kurucu unsurları şeklen bulunmakla birlikte, bunlardaki bazı eksikliklerden dolayı ortaya çıkan sakatlığa butlan (kesin hükümsüzlük) denir.
- Butlan halinde hakim bunu taraflar ileri sürmeseler de göz önüne alır ve üçüncü şahıslarca da iddia edilebilir.
- Butlan ve yokluğun sonuçları aynıdır, ancak butlanın ileri sürülmesi dürüstlük kuralına aykırılık oluşturuyorsa butlana işlem istisnai olarak ayakta tutulabilir.
- 23:43İptal Edilebilirlik
- İptal edilebilirlik, menfaati korunan kişinin kendi iradesiyle ve belli bir süre içinde istemesi koşuluyla bir işlemin yapıldığı andan itibaren hüküm ifade etmemesine imkan veren bir yaptırım şeklidir.
- İptal edilebilirlik için kendisine iptal hakkı verilen tarafın diğer tarafa iptal beyanında bulunması gerekir; bu beyan bozucu ve yenilik doğuran bir beyandır.
- Miras hukukunda bazı işlemler butlan sebebinin bulunmasına rağmen iptal edilebilirlik yaptırımına bağlanmıştır; idari işlemlerde ise çoğunlukla iptal yaptırımına tabidir.
- 25:33Eksiklik ve Şekil Zorunlulukları
- Eksiklik, kurucu unsurları ve geçerlilik gerekleri mevcut olan bir işlemin hukuki sonuçlarını doğurması için tamamlayıcı bir dış olgunun sonradan gerçekleşmesine bağlanmasıdır.
- Hukuki işlemlerin belirli şekilde yapılması gerekebilir; bu zorunluluk kanundan kaynaklanır ve bazı işlemler bakımından özel şekil kuralları öngörülmüştür.
- Hukuki işlemlerde şekil denildiğinde üç tip şekilden söz edilebilir: şekilsiz, yazılı ve resmi şekil.