Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Murat Can Sefa tarafından sunulan bir hukuk ve vatandaşlık dersidir. Eğitmen, tahtaya yazarak konuları örneklerle açıklamaktadır.
- Video, sosyal hayatı düzenleyen dört temel kurallar bütünü (din, ahlak, görgü ve hukuk kuralları) ile başlayıp, hukukun yaptırımları, hükümsüzlükler, geçersizlik, iptal kavramları ve kişi kavramı ile kişiliğin sona erme şekilleri konularını kapsamaktadır. Her bir konu detaylı şekilde ele alınmakta ve örneklerle açıklanmaktadır.
- Ders içeriğinde özellikle hukuk kurallarının maddi yaptırımı, ceza türleri, cebri icra, tazminat, hükümsüzlük türleri (yokluk, tek taraflı bağlamazlık, butlan), geçersizlik türleri (mutlak ve nispi geçersizlik), Türkiye'de genel ve özel müsaadere, iptal kavramı ve kişiliğin sona erme şekilleri (ölüm, ölüm karinesi, birlikte ölüm karinesi ve gayblik) gibi temel hukuki kavramlar detaylı olarak anlatılmaktadır.
- 00:11Sosyal Hayatı Düzenleyen Kurallar
- Sosyal hayat insanların birlikte yaşaması olarak ifade edilir ve bu sebepten kurallar bütününe ihtiyaçları vardır.
- Toplamda dört tane kurallar bütünü vardır: din kuralları, ahlak kuralları, görgü kuralları ve hukuk kuralları.
- Fizik kuralları sosyal hayatı düzenleyen kurallardan değildir.
- 01:01Din Kuralları
- Din kuralları, Tanrı ve insan arasındaki ilişkileri düzenleyen kurallar bütünüdür.
- Din kurallarının yaptırımı manevidir ve toplum tepkisi olarak dışlama, kınama, ayıplama gibi tepkiler gösterir.
- İslam'da namaz kılmak, hacca gitmek, oruç tutmak gibi şartlar yerine getirilmezse toplum tarafından manevi yaptırımla karşılaşılır.
- 02:10Ahlak Kuralları
- Ahlak kuralları, iyi ahlaklı, kötü ahlaklı olmakla alakalı kurallar bütünüdür.
- Ahlak kuralları kendi içinde subjektif ahlak kuralları (yalan söylememek) ve objektif ahlak kuralları (verilmiş söze sadık kalmak) olarak ikiye ayrılır.
- Ahlak kurallarının yaptırımı da manevidir ve toplum tepkisi olarak dışlama, kınama, ayıplama gibi tepkiler gösterir.
- 03:46Görgü Kuralları
- Görgü kuralları, estetik anlayışa hitap eden kurallar bütünüdür ve daha çok nasıl yaptığımızla alakalıdır.
- Görgü kurallarına uymazsa toplumdan manevi yaptırımla karşılaşılır.
- Doğum gününe hediyesiz gitmek veya karşıdan gelen bir arkadaşı görmezden gelmek gör kurallarına aykırılık olarak ifade edilir.
- 04:28Hukuk Kuralları
- Hukuk kurallarını diğerlerinden ayıran en temel özellik yaptırımıdır ve bu yaptırımı maddidir.
- Maddi yaptırım arkasında devletin olduğunun göstergesidir ve devlet tarafından uygulanır.
- Hukuk kuralları en caydırıcı kurallar bütünüdür çünkü arkasında devletin bulunması demektir.
- 05:46Hukukun Yaptırımları
- Hukukun yaptırımları hukukun silahları olarak da ifade edilebilir ve hukuk kurallarına uymazsak hukuk bize karşılık verir.
- Hukukun altı tane yaptırım türü vardır: ceza, cebri icra, tazminat, hükümsüzlük, müsadere ve iptal.
- Ceza, suç işleyen kişiye verilen yaptırım türüdür ve anahtar unsur suçtur.
- 07:04Ceza Türleri
- Cezanın türleri para cezası, hapis cezası ve disiplin cezalarıdır.
- Hapis cezaları kendi içinde süreli hapis cezası, süresiz hapis cezası, MHP hapis cezası, ağırlaştırılmış MHP hapis cezası ve kademe ilerlemesinin durdurulması türleri vardır.
- Ağırlaştırılmış MHP hapis cezası alan kişilerde daha sıkı güvenlik tedbirleri uygulanır, telefon hakları iki haftada bir kere yapılabilir ve tek kişilik hücrelerde kalırlar.
- 07:57Disiplin Cezaları
- Disiplin cezası, belli bir statü içerisinde bulunan bir kişinin statünün gereklerine uymaması durumunda uygulanan yaptırımdır.
- Disiplin cezasının alt türleri uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve geçici veya büsbütün çıkarma (çıkarma)dır.
- Uyarma ve kınama maddi yaptırım türüdür ve disiplin cezası ceza türüdür, ceza hukukun yaptırımıdır ve hukukun yaptırımları maddidir.
- 10:13Cebri İcra
- Cebri icra, hukukun yap dediğini yapmazsan zorla yaptırma anlamına gelir.
- Cebri icra, askerlik borcu, senetli borç ödememesi veya ceza ödememesi gibi durumlarda uygulanır.
- Cebri icra, borcun zorla yerine getirttirilmesi olarak ifade edilebilir.
- 11:23Tazminat
- Tazminatta anahtar kavram haksız zarar olup, bu zararı karşılamakla mükellefiz.
- Tazminat ikiye ayrılır: maddi tazminat (somut zararın parasal karşılanması) ve manevi tazminat (soyut zararın parasal karşılanması).
- Tazminat başlı başına bir yaptırım türüdür, ceza türü değildir.
- 13:39Hükümsüzlük
- Hükümsüzlük geçersizlik demektir ve alt türleri vardır.
- Yokluk, bir işlemin geçerli olmaması demektir ve kurucu unsuru eksikliği olarak ifade edilir.
- Tek taraflı bağlamazlık, küçük ve kısıtlı kavramlarıyla ilgilidir; küçük 18 yaşın altındakiler, kısıtlı ise 18 yaşını doldurmuş ancak doğru kararlar veremeyenlerdir.
- 17:53Butlan
- Butlan, başta görülmeyen bir sebebin sonradan görülmesinden ötürü işlemin tamamının ya da bir kısmının geçersiz kılınmasıdır.
- Tamının geçersiz kılınmasına mutlak butlan, bir kısmının geçersiz kılınmasına nispi butlan denir.
- 19:10Evlilik Butlanları
- Akli dengesi yerinde olmayan birey evlenemez, ancak evlenirken yeterlilik testi yapılmaz.
- Evlendikten sonra akli dengenin yerinde olmadığı tespit edilirse, işlem baştan itibaren geçersiz kılınır (mutlak butlan).
- Nispi butlan, düzeltilebilir bir durumdur; örneğin, yanlış kişiyle evlenmesi durumunda dava açılarak evlilik geçersiz kılınabilir.
- 20:48Mutlak Butlan Örnekleri
- İki erkek arasında evlilik mutlak butlan örneğidir çünkü Türkiye'de iki erkek evlenemez.
- İlk üç dereceden yakın akrabalarla evlenmek mutlak butlan örneğidir.
- Mutlak butlan düzeltilemez, işlem baştan itibaren geçersiz kılınır.
- 22:43Nispi Butlan Örnekleri
- Nispi butlan düzeltilebilir, işlem düzeltildikten sonra geçerliliği söz konusu olabilir.
- Görücü usulünde yanlış kişiyle evlenmesi durumunda nispi butlan söz konusu olabilir.
- Kişi, yanlış kişiyle evlenmesi durumunda dava açarak evliliği geçersiz kılabilir veya kişinin iradesine göre işlemin geçerliliği olabilir.
- 23:30Müsaadere
- Müsaadere, el koyma veya zorla el koyma anlamına gelir.
- Türkiye'de genel müsaadere II. Mahmut döneminde kaldırılmıştır, özel müsaadere ise hala mevcuttur.
- Özel müsaadere, delile el konulması olarak tanımlanır; örneğin cinayet silahına el konulması özel müsaadedir.
- 25:09İptal
- İptal, haksız idari işlem durumunda uygulanır.
- İdari işlem, devlet işlemi, idari personel (memurlar) ve devleti temsil eden kişileri kapsar.
- İptal davası idari yargıda açılır ve geçerli ancak haksız olarak yapılan işlemler iptal edilebilir.
- 27:20Kişiler ve Türleri
- Kişi, hak ve borç sahibi varlıklardır ve iki ana kategoriye ayrılır: gerçek kişi ve tüzel kişi.
- Gerçek kişi kanlı canlı varlıklardır (sen, ben gibi), tüzel kişi ise belli bir amaç için bir araya gelen mal ve insan topluluğudur.
- Tüzel kişi örnekleri arasında kokoreççiler, belediyeler, üniversiteler, vakıflar ve dernekler bulunmaktadır.
- 28:43Tüzel Kişilerin Örnekleri
- Vakıflar mal topluluğu olarak ifade edilebilir, belli amaçları vardır ve mallarının gelirlerini bu amaçlara yönlendirirler.
- Dernekler kişi topluluğu olarak söylenir, düşünce birliği olarak ifade edilebilir ve en az yedi kişiyle kurulur.
- Dernekler serbest kuruluş (bildirim) sistemiyle kurulur, bu nedenle ilginç isimler alabilir ve siyasi partiler de aynı şekilde kurulur.
- 31:26Gerçek Kişilik
- Gerçek kişilik tam ve sağ doğumla başlar; tam doğum ana rahminden tüm uzuvlarıyla ayrılmış olması demektir.
- Kişiliğin sona ermesi ölüm, ölüm karinesi, birlikte ölüm karinesi ve gayblik yoluyla gerçekleşir.
- Ölüm karinesi, kişinin cesedine ulaşılamayan durumlarda o yerin en büyük mülki amiri tarafından ölüm kaydının düşürülmesidir ve herhangi bir süre söz konusu değildir.
- 34:27Ölüm Karinesi ve Gayblik
- Birlikte ölüm karinesi, ölüm sırasının bilinmediği durumlarda kişilerin birlikte öldüğü varsayılmasıdır ve doğrudan miras hukuku ile alakalıdır.
- Gayblik, kayıplık demektir ve kişi tehlike altında kaybolursa en az bir yıl, uzun zamandan beri haber alınamama durumunda ise beş yıl geçmesi gerekir.
- Gayblik kararı hukuk mahkemesi tarafından verilir, evliliği sona erdirmez ve kişinin eşinin önce gayblik kararı aldırması, sonra boşanma davası açması gerekir.