Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nin dördüncü konferans serisi kapsamında Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde profesör ve medeni hukuk ana bilim dalı başkanı Gökhan Antalya tarafından sunulan akademik bir ders formatındadır.
- Sunum, hukuk teorisinin temel kavramlarını, hukukun konusu ve bilimselliği, hukukun bilimsel yapısı, hukuk dilbilimi ve hukuk mantığı gibi dört temel konuyu ele almaktadır. Video, hukuk teorisinin farklı yaklaşımlarını (biçimsel ve özcü yaklaşımlar), modern gelişimlerini (menfaat hukukçuluğu, değer hukukçuluğu, ilk hukukçuluğu, rotorik hukuku) ve hukuk meteorolojisi gibi kavramları detaylı şekilde incelemektedir.
- Videoda ayrıca hukuk teorisi, hukuk felsefesi, hukuk sosyolojisi ve hukuk tarihi gibi temel hukuk disiplinleri arasındaki farklar, hukuk metodolojisinin genel ve özel hukuk açısından nasıl değiştiği ve hukuk teorisinin hukuk eğitimindeki önemi gibi konular da ele alınmaktadır. Sunum, soru-cevap kısmıyla tamamlanmakta ve hukuk meteorolojisinin farklı uygulamaları (hakim meteorolojisi, öğrenci meteorolojisi, jüri meteorolojisi) hakkında bilgiler verilmektedir.
- 00:05Konferans Serisi ve Konuk Tanıtımı
- Konferans serisinin bu hafta dördüncüsü gerçekleştiriliyor ve Gökhan Antalya hocası toplantıya katılmıştır.
- Konferansın hazırlanması için Mehmet Akçal, Ebru Antik ve Beşir Abidin Hamarat hocalarına teşekkür ediliyor.
- Gökhan Antalya hocası, "Hukuk Teorisine Modern Yaklaşımlar" konusunu sunacak.
- 01:46Gökhan Antalya'nın Özgeçmişi
- Gökhan Antalya, 11 Mayıs 1958'de Giresun Alucra'da doğmuş, 1969'da Nişantaşı İşık Lisesi'nden mezun olmuş ve 1975'te İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nden mezun olmuştur.
- 1979'da İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde lisans öğrenimini tamamlamış, İstanbul Barosu'na kayıtlı bir avukattır.
- Mardin-Cizre'de hakim yardımcılığı, Pazaryeri-Bilecik'te cumhuriyet savcı yardımcılığı görevlerinde bulunmuş ve askerliğini Jandarma Genel Komutanlığı Hukuk Müşavirliği'nde tamamlamıştır.
- 02:31Akademik Kariyeri
- 1984'ten beri Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde araştırma görevlisi olarak çalışmaya başlamış, 1991'de İstanbul Üniversitesi'nde doktorasını tamamlamıştır.
- 1997'de Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Ana Bilim Dalı'nda doçent, 2003'te ise aynı üniversitede profesör ünvanını almıştır.
- Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi dekanlığı, Özel Hukuk İnsan Hakları Merkezi müdürlüğü, Sağlık Hukuku ve Etik Araştırma Uygulama Merkezi müdürlüğü, rektör baş danışmanlığı ve rektör hukuk danışmanlığı görevlerinde bulunmuştur.
- 04:34Hukuk Teorisinin Temel Özellikleri
- Hukuk teorisi, hukukun bilim olabilmesi için gerekli olan konu ve metodoloji ilişkisini kurar.
- Hukukun konusu hukuk kurallarıdır ve her bilim dalı gibi hukukun bir metodu olması gerekir.
- Hukuk metodolojisi, temel disiplinlerden hareket ederek yürürlükteki hukuka ulaşmayı sağlayan köprüdür.
- 07:55Hukuk Teorisinin Temel Sorunları
- Hukuk teorisi, hukuki olayların hangi olaylar arasında değerlendirildiğini ve hukuk kurallarının kökenlerini sorgular.
- Hukuk kurallarının zaman ve yer bakımından geçerliliği, içeriği ve değer ölçütleri konularını ele alır.
- Hukuk teorisi, hukukun ne olduğu ve ne olması gerektiğini ortaya koyan bir disiplindir.
- 11:18Hukuk Teorisinin Alt Disiplinleri
- Hukuk teorisinin içinde bulundurduğu iki yardımcı alt disiplin vardır: hukuk dilbilimi ve hukuk mantığı.
- Hukuk teorisinin dört temel konusu vardır: hukukun konusu ve bilimselliği, hukukun dilbilimsel yapısı, hukuk mantığı ve hukukun sistem bilimi.
- Hukukun bilim olması aynı zamanda hukuk devleti ile ilişkilidir ve hukuksuz durumları engelleme amaçlıdır.
- 13:24Demokratik Hukuk Devleti ve Hukuksuz Devlet
- Demokratik bir hukuk devleti, anayasal kuvvetler ayrılığı sistemi içinde anayasal bir devlet olmalıdır ve egemenliği kullanan organlar demokratik bir seçim ortamında halk tarafından belirlenmelidir.
- Hukuksuz devlet, adaletten uzak, hukuksuz kanunların bulunduğu devletlerdir; Fransız Devrimi'nde adaletle bağdaşmayan kanunlar, Amerika'da Kızılderililerin topraklarından çıkarılması ve Almanya'da ırkçılık kanunları örnektir.
- Hukuksuz devletin diğer türleri kanun olmaksızın hukuksuzluk (Stalin'in 20 milyonun üzerinde insanı, Mao'nun 45 milyon civarındaki insanı ölüme göndermesi) ve kaos durumlarıdır.
- 17:55Hukuk Teorisi ve Temel Disiplinler
- Hukuk felsefesi hukuk sorularını sorar ve cevabı felsefe verir, hukuk sosyolojisi hukuk sorularını sorar ve cevabı sosyoloji bilimi verir.
- Hukuk teorisinde hukuk soruları sorulur ve cevabı biçimsel mantık, dil bilimi ve sistem bilimi verir.
- Hukuk teorisi sadece hukukun normatif yönüyle ilgilenirken, hukuk sosyolojisi sosyal olgu ve etkinlik yönüyle, hukuk felsefesi ise etik değer yönüyle ilgilenir.
- 22:33Hukuk Temel Disiplinlerinin İlişkisi
- Hukuk felsefesi, hukuk sosyolojisinin içinden doğmuş ve bağımsız bir disiplin haline gelmiştir.
- Hukuk teorisi, hukuk mantığı, dil bilimi ve sistem bilimi gibi yardımcı disiplinler içerir.
- Hukuk temel disiplinlerine iki temel yaklaşım vardır: biçimci yaklaşım ve pozitif (öz) yaklaşım.
- 27:33Hukuk Teorisi ve Hukuk Felsefesi Arasındaki Farklar
- Hukuk teorisi hukuk felsefesinden ayrıldığı noktaları ortaya koymak önemlidir.
- Hukuk teorisi hukukun ne olduğunu incelerken, hukuk felsefesi hukuktan değil felsefeden hareketle hukukun ne olması gerektiğini inceler.
- Hukuk felsefesi hukukun içeriğine ilişkindir ve deontolojik sorunlarını konu alırken, hukuk teorisi formal dışsal yönünü inceler.
- 29:03Hukuk Teorisi ve Felsefe İlişkisi
- Hukuk teorisi, felsefenin biçimsel yönüyle adaleti dışındaki konulara odaklanarak felsefenin metabolitik ideolojik yönünden kurtarır.
- Hukuk felsefesi adaleti konu alırken, hukuk teorisi adaleti dışındaki konulara biçimsel bir yaklaşımla yaklaşır.
- Hukuk sosyolojisi, Durkheim ve Weber'den hareketle felsefe sosyolojisinin kopuşunu incelemektedir.
- 30:52Hukuk Sosyolojisinin Özellikleri
- Hukuk sosyolojisinin konusu sosyal olgu yönü ve etkinliği noktasıdır, özellikle toplumsal ilişkiler yönüyle bakılır.
- Hukuk sosyolojisi bilimi ve sosyoloji metodu kullanır, bu nedenle biçimsel yaklaşım sergilemez.
- Hukuk sosyolojisi, hukukun nasıl geliştiğini ve normatif yapısını değerlendirmeyi amaçlar.
- 32:49Hukuk Teorisinin Gelişimi
- Hukuk teorisi son dönemde büyük bir gelişme göstermiştir, özellikle şekilci teori ve yaklaşım gelişmiştir.
- Felsefe ve devlet teorisinde de biçimsel ve biçimsel olmayan iki temel yaklaşım görülebilir.
- Yeni yaklaşımlar, maddi ve özcü yaklaşımları, üçüncü ve şekil yaklaşımları birbirine yaklaştırmaktadır.
- 34:02Hukukçuluğun Farklı Yaklaşımları
- Maddi ve özcü yaklaşımlar genelde doğal hukuk teorileri olarak ifade edilirken, biçimsel ve şekli yaklaşımlar pozitif hukuk ekolü olarak adlandırılır.
- Menfaat hukukçuluğu, ilk hukukçuluğundan menfaat hukukçuluğuna, sonra değer hukukçuluğuna geçmiştir.
- Son dönemde hukuk ilkeleri hukukçuluğu ve rotorik hukuku gibi modern gelişimler olmuştur.
- 36:13Modern Pozitivist Yaklaşımlar
- Modern pozitivist yaklaşımlar, Austin veya Kelsen'in katı yaklaşımı yanında, değer anlamında bir modern pozitivist yaklaşım sergilemektedir.
- Hart, Fuller ve Doğu Gündüz gibi düşünürler, hukuk ve ahlak ayrımı, adalet ve hukuk ilkeleri ilişkisi gibi konularda katkı sağlamışlardır.
- Luhman, hukukun üç yönünü (relatif yönü, biçimsel yönü ve fonksiyon yönü) vurgulayan önemli bir pozitif hukukçudur.
- 40:36Hukuk Teorisinin Diğer Yaklaşımları
- Ekonomik analiz ve risk yaklaşımı, özellikle Chicago okulu çerçevesinde savunulmaktadır.
- Hukukun ekonomik analizi, çevre hukuku, haksız hukuku ve sözleşme hukukunda ayrı bir önem taşımaktadır.
- Kültür teorisi ve iletişim teorisi, özellikle Habermas'ın eleştirisel teorisi ve Frankfurt okulu altyapısıyla ilgilidir.
- 43:32Hukuk Sistem Bilimi ve Hukuk Teorisi
- Hukuk sistem bilimi, hukuk kurallarının yeknesaklık ve bütünlüğü piramidi içindeki yapı, şekli ve yönünü inceler.
- Hukukun yeknesaklık ve bütünlüğü sadece şekli anlamında değil, aynı zamanda temel değerler ve ideler yönüyle de gerçekleşmelidir.
- Hukuk teorisi, hukukun tanımını yapar ve hukukun politik, toplumsal alanlarda ve özellikle kişi ve kişi özgürlüğünü koruma alanındaki fonksiyonlarını belirler.
- 46:31Hukuk Metodolojisi ve Gerekçelendirme Teorisi
- Son dönemde hukuk metodolojisi yönüyle gerekçelendirme teorisi gelişmiştir.
- Gerekçelendirme teorisi, Hava Alpas'ın eleştirisel teorisinden hareketle ortaya çıkmış ve Alexi isimli bilim adamı tarafından haber-basin iletişim teorisi metod olarak kabul edilmiştir.
- Hukuk teorisi, hukukun biçimsel şekli, anlamına ve yapısını belirlemek görevi taşır ve hukukun felsefesinden ve sosyolojisinden ayrı bir yapıya sahiptir.
- 49:45Hukuk Meteorolojisi ve Uygulamaları
- Hukuk meteorolojisi, hukuk meteorolojisi ile hakim meteorolojisini ikiye ayırabilir.
- Türkiye'de yazılmış olan hukuk meteoroloji kitapları arasında, hukuk meteorolojisini anlatan ve hukuku uygulayanı meteorolojisini yazan kitaplar bulunmaktadır.
- Hukuk meteorolojisi, öğrencinin, hukuku uygulayanın ve bilim adamlarının metodolojisi açısından farklı bakış açıları sunmaktadır.
- 55:05Hukuk Teorilerinin Türk Medeni Kanunu'ndaki Yansımaları
- Türk Medeni Kanunu'nun şekillenmesinde hukuk teorilerinin yansıması vardır.
- Mustafa Kemal Atatürk ve Adalet Bakanı Bot'un iyi tercihi, en modern kanun olan İsviçre Medeni Kanunu'nu Türkiye'ye getirmek olmuştur.
- İsviçre Medeni Kanunu'nda metodoloji yöntemleri ve özelliklerinin yansıması vardır.
- 56:43Hukuk Fakültelerindeki Metodoloji Eğitimi
- Hukuk fakültelerinde metodoloji dersleri zor seçimlik ders niteliğindedir.
- Hukuk metodolojisi dersi, hukuk mesleğine ve bir tane seçimlik ders olarak sunulmaktadır.
- Birinci sınıf öğrencilerine diğer sosyal bilimlerle bağlantılı bir metodoloji dersi verilmesi hukuk teorisi için bir başlangıç olabilir.
- 57:42Hukuk Teorisi ve Eğitiminde Önemi
- Meslek hukuku açısından önemli mesleklerin tanıtıldığı, mesleklerin özel kanunları ve etik kuralları anlatıldığı bir hukuk tarihi, hukuk felsefesi ve hukuk sosyolojisi var, ancak hukuk teorisi eksik.
- Hukuk teorisi dersinin zorunlu olarak konulması gerekiyor ve bunu gençlerin devralacağı bir fedakarlık.
- Hukuk başlangıcı dersi ve hukuk meteorolojisi dersi, hukuk teorisini ve metodolojisini anlatmak için yoğun bir programla uygulanıyor.
- 59:20Antropoloji ve Hukuk İlişkisi
- Antropolojinin hukuka yansıması çok fazla değil, daha çok hukuk sosyolojisinde ve kültür biliminde görülüyor.
- Antropoloji ve kültür bilimi, hukuki değerlerin oluşumuna etki ediyor ve adaleti ilgilendiriyor.
- Antropolojinin hukuk tarihi, sosyoloji ve felsefeyle ilgili olduğunu düşünen konuşmacı, çok fazla teorisiyle ilişkisinin olduğunu belirtenlerden değil.
- 1:00:50Anayasa Sistemleri ve Güncellenmesi
- Anayasalar genellikle hukuk ilkelerinin prensiplere dönüştürüldüğü ve demokratik hukuk devleti'nin gerçekleşmesini veya sapmaları engelleyecek sistemleri düzenleyen katı kurallar içeriyor.
- Anayasalar çağlar ve günlerle değişim gösterse de, bu değişimler yapboz tahtası şeklinde olmamalı, sistem deneme halinde olmamalı.
- Anayasalar, demokratik hukuk devleti'ndeki kuvvetler ayrılığı, temel ilkeler, temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması ve evrensel değerlerle uyum içinde olması gerekiyor.
- 1:03:55Alman Hukukundaki Talep Metodu
- Hukuk, hak ve talep arasındaki ilişkiyi anlamak için hukuk kurallarının çatışması ve yarışması önemli.
- Hukuk kurallarının çatışması "kural çatışması" olarak adlandırılır ve ilke boşluğu yaratır.
- Türk Borçlar Kanunu'nda taleplerin yarışması durumunda "talep edenin el lehine" prensibi uygulanır, ancak bu prense iki istisna var.
- 1:06:34Hukuk ve Ahlak Tartışmaları
- Hukuk ve ahlak tartışmalarında önce Hard, sonra F'lerin kitaplarını okumak daha faydalı olabilir.
- En önemli kitaplar kaynakça bölümünde yer verilmiş ve okuyucuya geliştirme imkanı bırakılmış.
- Hukuk teorisi sadece metot, yönü ve kaynakları verir, geliştirme isteyen kişi kendisi geliştirir.
- 1:07:32Özel Hukuk ve Kamu Hukuk Arasındaki Farklar
- Özel hukuk ve kamu hukuk arasında farklı yaklaşımlar var, özel hukuk bağlamında medeni hukuk ve borçlar hukuku farklı bir bakış açısı gerektiriyor.
- Kamu hukukunda kanuni daha egemen, örf adet daha sınırlı yer veriliyor hatta verilmiyor.
- Özel hukukta geçerli olan kurallar (örneğin sözleşme serbestliği) kamu hukukunda (vergi hukuku, ceza hukuku) geçerli olmayabilir.
- 1:08:38Hukuk ve Hukuk Metodolojisi
- Hukuk, biçimsel bir yaklaşımdır ve disiplin olarak bütün temel bir alandır, özel ve kamu hukuku ve karma disiplinlerin altyapısıdır.
- Hukukun adaletin hem maddi hem de şekli yönü vardır; sistem bilimi, hukuk mantığı da hem şekli hem maddi yönüne sahiptir.
- Hukuk metodolojisinde farklılık ön plana çıkarken, metodoloji yazanlar özel hukuk ağırlıklı olup, genel metodoloji yazarken de özel hukuk ağırlıklı olmaktadır.
- 1:11:39Hukuk Alanlarının Metodolojik Yaklaşımları
- Anayasa hukukçuları daha çok sistem ve değerler noktasında adaleti ön plana çıkarırken, pozitif hukuk ve sözcüler ayrımı vardır.
- Ceza hukukçuları daha çok ilkesi üzerinden giderken, vergi hukukçuları meteorolojik yaklaşım benzerliğine sahiptir.
- Hukuk meteorolojisinin altında özel temel ilkeler vardır, örneğin vergide karnelik ilkesi veya hukuk sosyolojisinden alınan yaklaşımlar.
- 1:14:03Akademik Gelişime Tavsiyeler
- Konuşmacı, lise sonrası özel okul seviyosunu önemsemekte ve akademik hayatı felsefe, psikoloji ve sosyoloji ile ilgili temel kitaplar okuyarak sürdürmektedir.
- Günümüzde kaynak sınırlaması ortadan kalkmış, çok sayıda eser var ancak okumaya yetişmek zor olmaktadır.
- Genç akademisyenlerin kendilerini yetiştirme zamanı olduğuna, özellikle felsefe, sosyoloji ve hukuk tarihi konularında bilgi edinmeleri gerektiği vurgulanmaktadır.
- 1:17:32Hukukçunun Kültür ve Bilgi İhtiyacı
- Pandemi döneminde boş zamanları bilgi edinmek için kullanmak önemli, hukuk sosyolojisi ve hukuk doğrusu değişmez ve aynı kalır.
- İyi akademisyenin yolu bilgiden geçer, hukuk bilgisi ve kültür önemlidir.
- Hukukçu, farklı kültür aktivitelerinde (saz, keman, piyano, opera, bale, tiyatro) yaşayıp zevk alan, hayat bulan bir insandır.