Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitim programı formatında hukuk tarihi konusunu anlatan bir ders içeriğidir. Konuşmacı, hukuk tarihi kitabının ilk bölümünü sunmaktadır.
- Video, kadim dönemlerdeki hukuk kaynaklarını, özel hukuku ve kamu hukukunu ele almaktadır. İçerikte Sümer, Mezopotamya, Hitit, İbrani, Hint ve Çin medeniyetlerinin hukuk sistemleri detaylı olarak incelenmektedir. Her medeniyet için özel hukuk ve kamu hukuku alanındaki kurallar, ceza uygulamaları, aile hukuku ve mülkiyet hakları gibi konular açıklanmaktadır. Video, hukuk tarihinin amacı ve amacı ile başlayıp, farklı medeniyetlerin hukuk sistemlerini karşılaştırmalı olarak sunarak sona ermektedir.
- 00:10Hukuk Tarihi ve Mezopotamya Hukukları
- Hukuk tarihi, insanlık tarihi boyunca hukuk düzeninin gelişme ve tekamul safhalarını göstermek amacıyla hukuk biliminin henüz ortaya çıkmadığı dönemlerden başlayarak inceler.
- Sümerlerde yazılı hukuk belgelerinin MÖ 4000 yılına kadar dayandığı bilinmektedir ve bilinen en eski yazılı hukuk kuralları Urugakira yasalarıdır.
- Mezopotamya yasaları tarihsel olarak Sümerce yazılmış Urugakina, Ur-Nammu, Ana İtişu ve Lipid İstar yasaları, Akadca yazılmış Eşnunna ve Hammurabi yasaları, Orta Asur yasaları ve Yeni Babil yasaları şeklinde sıralanabilir.
- 01:43Sümer Hukuku
- Sümer hukukunun özel hayatı düzenleyen kuralları incelendiğinde aile yapısına büyük önem verildiği görülür; evlilik, miras, velayet hakkı gibi konular özel hukuk kurallarıyla düzenlenmiştir.
- Sümer hukuku, borçlar ve ticaret hukuku alanlarında da gelişim göstermiştir; hem bireyler hem de tüzel kişilerin menkul ve gayrimenkul edinme, satma veya miras bırakma hakları yazılı olarak düzenlenmiştir.
- Kamusal hayatı düzenleyen yasaların uygulanmasından devletin yetkili organları sorumludur; adam öldürme, yaralama, dövme, genel adaba aykırı hareketler, tecavüz, hırsızlık gibi fiiller suç sayılarak çeşitli cezalar belirlenmiştir.
- 02:46Hammurabi Kanunnamesi
- Babil, site devletinden bir imparatorluğa dönüşmüştür ve farklı bölgelerde yazılı olmayan yerel hukuk kuralları bulunmaktadır; bunların uygulanmasından kaynaklı belirsizliklerin önlenmesi için Hammurabi Kanunnamesi uygulamaya konmuştur.
- Hammurabi Kanunnamesi, Mezopotamya hukuk metinleri içinde en kapsamlı, en ayrıntılı, en pratik ve en seküler olanıdır; MÖ 1783 yılında Hammurabi örf ve adet kuralları ile çeşitli konulardaki mahkeme kararlarına ek olarak kendisinin de katkılarıyla meydana getirdiği 282 maddelik kanunnamesini bir taş üzerine yazdırarak Babil şehrindeki Marduk tapınağı'na diktirmiştir.
- Hammurabi Kanunnamesinde aile hukukuna, evlenme, nişanlanma, boşanma, miras, evlat edinme gibi özel hukuk konularına büyük yer ayrılmıştır; ayrıca özel hukuk hükümleriyle mülk satışı, kiralama, tazminat gibi durumlar da düzenlenmiştir.
- 04:35Hammurabi Kanunnamesinin Kamusal Hukuku
- Hammurabi Kanunnamesinin kamusal hayatı düzenleyen kuralları da Sümer hukukuna benzerlik gösterir; suç sayılan pek çok fiil belirtilmiştir.
- Suçun ağırlığının yanı sıra gerek suçlunun gerekse mağdurun hür olup olmadığı da göz önünde tutularak cezaların belirlendiği görülmektedir; burada da kısas yani işlenen suçun aynısının suçluya uygulanması ilkesi ön plandadır.
- Şahit ifadelerinin ağırlığı büyük olduğundan şahitlikle ilgili bazı kanuni düzenlemelere gidilmiştir; ayrıca bazı suçların failinin bulunamaması durumunda mağdurların uğradıkları zararların telafisinin halk ya da devlet tarafından tazmin edilmesi de hukuk açısından önemli uygulamalardandır.
- 05:22Orta Asur ve Hitit Hukukları
- Hammurabi Kanunlarından sonra Kadim Mezopotamya'nın en önemli hukuk belgesi Asur dönemine aittir; Orta Asur Kanunları 90 maddeden oluşan bir belgedir ve MÖ 1450-1250 yıllarında hazırlandığı ve hazırlanışında Hammurabi Kodundan yararlanıldığı anlaşılmaktadır.
- Hititler kendilerinden önce Anadolu'da yaşayan Haddilerin yasa ve törelerini devralmış ve bunları daha da geliştirmişlerdir; diğer yandan Hitit dini ve Hitit hukuku Mezopotamya hukukundan büyük ölçüde etkilenmiştir.
- Hitit hukukunda öngörülen cezalar Hammurabi Mecellesine kıyasla hem daha yumuşaktır hem de bu eğilimin zaman itibariyle giderek daha da arttığı görülür; Hammurabi Kanunnamesindeki suça yaklaşım felsefesi kısas iken, Hitit hukuk zihniyeti doğan zararın bir şekilde giderilmesi ve mağdurun bu yolla tatmin edilmesi esası üzerine kuruludur.
- 06:35Hitit Hukukunun Özel ve Kamusal Hukuku
- Hititte özel hukuka bakıldığında toplumsal statüleri düzenleyen yasaların örneğin köleler açısından daha esnek hazırlandığı görülür; Sami kavimlerle kıyaslandığında Hitit toplumunda kadına daha ileri haklar tanındığı ve kadınların toplum içindeki konumlarının daha yüksek olduğu da söylenebilir.
- Mülkiyet hakkı yasalarla düzenlenmesine rağmen mülkün asıl sahibi ilahlar olarak görülür ve mülkiyet hakkı ilahlar adına krala ait kabul edilir; Hitit hukukuna göre tanrılara ve onların temsilcisi krala karşı gelmek ve saygısızlık oldukça ciddi bir suç olarak değerlendirilir.
- Kamusal hayat açısından Hitit ceza hukuku diğer çağdaşı toplumlarla kıyaslandığında suçlara ilişkin cezaların daha hafif olduğu fark edilir; ölüm cezalarına daha az yer verilmekte, cinayet suçlarında bile fidye ve tazminat yoluna gidilmektedir.
- 07:59İbrani Hukuku
- İbrani hukuku, çivi yazısı hukuku olarak da adlandırılan Mezopotamya hukukundan büyük ölçüde etkilenmiştir; İbrani hukuku, dayandığı temel hukuk metinleri bakımından iki döneme ayrılabilir.
- Kudüs'ün Romalılar tarafından işgal ve tahribinden önceki birinci devrede hukukun kaynağı Tana (Tevrat) ve Zeburu da içeren ve 39 kitaptan oluşan Eski Ahit ve örf ve adet hukukudur; ikinci devirde ise Misna ve Talmud da hukuk kaynakları arasına katılmıştır.
- İbrani hukukuna göre bireyler hukuki ehliyet bakımından eşit statüde değildir; daha önceki toplumlarda gördüğümüz hürler ve köleler ayrımına ırk esasına dayalı bir ayrımcılık da eklenmiştir; özel hukuk açısından erkeğin avantajlı olduğu bir durum gözlenebilir.
- 09:19Hint ve Çin Hukukları
- Hint medeniyeti de gerek özel gerek kamu hukuku açısından önemli ve oldukça eski kaynaklara sahiptir; örneğin Manu Kanunları 2685 beyitten ibaret Sanskritçe bir metin olup 12 kitaba ayrılmıştır.
- Hint'te ceza hukuku ile ilgili en eski düzenlemeler Mono ve Ajna Wilkia yasalarıdır; Mono Mecellesinde cezaların türleri, bunların hangi suçlarda kimlere nasıl uygulanacağı belirtilmekte, suçlara ilişkin bu cezaların tanrı tarafından konulduğu ve dünyadaki huzurun cezaların uygulanmasına bağlı olduğu ifade edilmektedir.
- Kadim Çin, yazılı hukuka, medeni ve cezai kanunlara tepede imparatorun bulunduğu dokuz ana bakanlık altında teşkilatlanmış bir devlet yapısına sahiptir; MÖ 6. asrın başlarında Cenk ve Çin dukalarınca bir kanunlar külliyatı oluşturulmuştur.