Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen/eğitmen tarafından sunulan kapsamlı bir hukuk dersi formatındadır. Eğitmen, öğrencilere hukuk konularını anlatarak soru çözümleri yapmaktadır.
- Video, temel hukuk kavramlarını ve çeşitli hukuk dallarını ele almaktadır. İçerikte sosyal hayatı düzenleyen kurallar, hukuk kurallarının türleri, hukuk kaynakları, hukuk boşlukları, medeni hukuk alt dalları, miras hukuku, borçlar hukuku, kamu hukuku ve vergi hukuku ilkeleri gibi konular detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Videoda hukuki kavramlar örneklerle açıklanmakta ve sınavlarda çıkabilecek soru tipleri çözülmektedir. Özellikle hukuk kurallarının türleri, hukuk kaynaklarının hiyerarşik sıralaması, medeni hukuk alt dalları, borçların sona erme nedenleri ve vergi türleri gibi konular üzerinde durulmaktadır. Video, ikinci bölümde devlet organları konusunun ele alınacağı bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:55Sosyal Hayatı Düzenleyen Kurallar
- Sosyal hayatı düzenleyen kurallar arasında ahlak kuralları, görgü kuralları, din kuralları ve hukuk kuralları bulunmaktadır.
- Ahlak kuralları iyi-kötü davranışları, görgü kuralları toplumun bir olay karşısında yönelmiş olduğu davranışları, din kuralları ise uhrevi ve dünyevi kuralları kapsar.
- Hukuk kurallarının diğer kurallardan ayıran özelliği, yaptırımının maddi olmasıdır; diğer kuralların yaptırımının ise manevi olduğu belirtilmiştir.
- 03:39Ahlak Kurallarının Türleri
- Ahlak kuralları objektif (başkalarına karşı) ve subjektif (kendine karşı) olarak ikiye ayrılır.
- Objektif ahlak kuralları örneğin otobüste ihtiyacı olan birine yer vermek gibi başkalarına karşı davranışları kapsar.
- Subjektif ahlak kuralları ise yalan söylememek, iyi hisler beslemek gibi kişinin kendisine karşı davranışları içerir.
- 04:44Sosyal Düzen Kurallarına Uyulmadığında Karşılaşılan Tepki
- Sosyal hayatı düzenleyen kurallara uyulmadığında karşılaşılan tepkiye "yaptırım" veya "müeyyide" denir.
- Yaptırım maddi ve manevi olarak ikiye ayrılır; sadece hukuk kurallarında maddi, diğer sosyal düzen kurallarında ise manevi yaptırım uygulanır.
- Maddi yaptırım türleri arasında ceza, cebri icra, tazminat, hükümsüzlük ve iptal bulunmaktadır.
- 07:11Yaptırım Türleri ve Örnekleri
- Haksız fiil hukuka aykırı eylemlerdir ve karşı tarafın zarara uğramasına neden olur.
- Sözleşmeye aykırılık verilen sözün yerine getirilmemesidir ve bu da karşı tarafın zarara uğramasına neden olur.
- Zarar durumunda uygulanan maddi yaptırım türü tazminattır.
- 08:53İptal ve Cebri İcra
- Hukuk kurallarına aykırı biçimde yapılmış idari işleme uygulanan yaptırım iptaldir.
- İptal, idare tarafından yapılan idari işlemin geçersiz sayılması ve ortadan kaldırılmasıdır.
- Cebri icra, borç ilişkisinin devlet zoruyla yerine getirilmesidir ve sadece para borcuna değil, yerine getirilmeyen her türlü borç ilişkisine uygulanabilir.
- 12:46Hukuk Kuralları ve Tamamlayıcı Hukuk
- Sözleşme yapan taraflar ifa yerini belirtmemişlerse, Borçlar Kanunu tamamlayıcı hukuk kuralı olarak alacaklı ikametgahını ifa yeri olarak belirtir.
- Hukuk kuralları emredici, yedek, yedekte kendi içinde tamamlayıcı ve yorumlayıcı olarak ikiye ayrılır.
- Emredici hukuk kurallarında taraflar hukukun söylediğinin aksine hüküm ifade edemezler, örneğin Medeni Kanun'a göre evlilik resmi evlendirme memuru önünde yapılmalıdır.
- 14:15Hukuk Kuralları Türleri
- Tamamlayıcı hukuk kuralları, tarafların belirtmediği hususları tamamlar.
- Yorumlayıcı hukuk kuralları, belirtilen hususların yeterince açık olmadığını açıklar.
- Tanımlayıcı hukuk kuralları, dille bitti (sorusuna anlamlı cevap veren) tanım cümlesi oluşturur, örneğin Medeni Kanun ikametgahı "kişinin yerleşim yeridir" şeklinde tanımlar.
- 16:35İçtihati Birleştirme Kararı
- Yüksek mahkeme (Yargıtay veya Danıştay) tarafından farklı yerlerde ve zamanda verilen benzer kararların yazılı kaynak olarak birleştirilmesine "içtihati birleştirme kararı" denir.
- İçtihat yardımcı kaynaktır ve hakimleri bağlamazken, içtihati birleştirme kararları yazılı kaynaktır ve hakimleri bağlar.
- 18:34Hukukun Kaynakları
- Hukukun kaynakları yazılı kaynak, yazısız kaynak ve yardımcı kaynak olarak üç gruba ayrılır.
- Yazılı kaynaklar arasında Anayasa, Kanun, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Uluslararası Antlaşma, Yönetmelik ve Genelge bulunur.
- Yazısız kaynaklar örf ve adet hukukudur, yardımcı kaynaklar içtihat, doktrin, öğreti, bilimsel görüş ve emsal kararlardır.
- 19:44Hukukun Kaynaklarının Hiyerarşisi
- Yazılı kaynakların hiyerarşik sıralamasında en üstte Anayasa bulunur, ardından birbirine üstünlüğü olmayan Kanun, Ohal ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi gelir.
- Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi normal dönemde ve Ohal döneminde iki farklı durumda olabilir, Ohal döneminde ikinci sırada yer alır.
- İnsan haklarına dair uluslararası antlaşmalar, bulunduğu basamağın bir üstüne çıkar.
- 22:20Boşluk Türleri
- Açık boşluk (gerçek boşluk) kanunda somut olaya uygulanacak hiçbir hüküm bulunmaz.
- Kural içi boşlukta kanun koyucusu (TBMM) bilerek isteyerek boşluk bırakarak hakimin takdir yetkisi için yer açar.
- Kural dışı boşlukta kanun koyucusu bilmeden, istemeden ihmalkar davranarak veya teknolojik gelişmeler etkisiyle boşluk oluşur.
- Örtülü boşluk (gerçek olmayan boşluk)ta hüküm var ancak adaletsiz veya yetersiz sonuç doğacağı düşünüldüğünde kullanılır.
- 24:42Hukuk Boşluk Türleri
- Hukuk boşluğu, yazılı ve yazısız kaynakta hiçbir hükmün bulunmayıp hakimin hukuk yaratarak doldurduğu boşluktur.
- Kural içi boşluk, kanun koyucusunun bilerek isteyerek hakimin takdir yetkisi için bıraktığı boşluktur.
- Açık boşluk (gerçek boşluk), kanunda somut olaya uygulanacak hiçbir hükmün bulunmadığı boşluktur.
- 28:24Medeni Hukuk Alt Dalları
- Medeni hukukun alt dalları kişiler hukuku, aile hukuku, miras hukuku ve eşya hukukudur.
- Aile hukuku, nişanlanma, evlilik, boşanma, velayet, vesayet ve soy bağı gibi kavramları inceler.
- Miras hukuku, muris (ölen), trekke (bırakılan miras) ve mirasçı (trekke'yi kabul eden kişi) gibi kavramları içeren bir alandır.
- 33:35Gerçek Kişiliğin Başlangıcı ve Sona Ermesi
- Gerçek kişiliğin başlangıç anı tam ve sağ doğumla başlar; tam doğum, bebeğin anne karnından ayrılmasıdır.
- Gerçek kişiliğin sona erme şekilleri ölüm, ölüm karinesi ve gaipliktir.
- Ölüm karinesi, ölümüne kesin gözle bakılacak bir durumda kaybolma veya cesedine ulaşamama durumudur.
- 36:51Gaiplik ve Ölüm Karinesi
- Gaiplik durumunda "ölümüne olası bir gözle bakılacak durumda" veya "uzun zamandır haber alınamıyor" ifadeleri kullanılır.
- Ölüm karinesi durumunda "kesin gözle kaybolan" veya "cesedine ulaşılamamış" ifadeleri kullanılır.
- Gaiplikte evlilik düşer, miras geçer ve kararı veren mahkeme en büyük mülki amirdir.
- 39:16Tereke Kavramı
- Mirasa konu olan hak ve borçlara "tereke" denir.
- Miras hukukunda miras bırakan kişi "muris", miras kabul eden kişi "mirasçı" olarak adlandırılır.
- Karine, aksi ispatlanabilir demektir; kayyım ise devlet tarafından atanmış yasal temsilcidir.
- 40:24Borcun Sona Ermesi
- Borcun sona erme nedenleri: ifa (borcun ödenmesi), ibra (alacaklı alacağından vazgeçmesi), tecdit (yenileme), takas (benzer malların değişimi), birleşme (alacaklı ve borçlu sıfatının aynı kişide birleşmesi) ve kusursuz imkansızlık (doğal afet gibi nedenlerle borcun yerine getirilemeyecek olması).
- Kusurlu imkansızlık borcu sona erdirmeyen bir durumdur.
- 42:56Borcun Kaynakları
- Borcun kaynakları: hukuki işlemler (sözleşmeler), haksız fiiller (tazminat borcu doğurur) ve sebepsiz zenginleşme (iade borcu doğurur).
- Hukuki işlemler, sözleşmeler sayesinde borç doğurur.
- Haksız fiillerde zarar olan taraf tazminat borcu oluşturur.
- Sebepsiz zenginleşme durumunda iade borcu doğar.
- 45:46Suç ve Ceza
- Suçun kanunilik unsuru, "kanunsuz suç ve ceza olmaz" ilkesidir.
- Suç ve cezalar sadece ve sadece kanunla konulur, idare tarafından belirlenemez.
- 47:06Kamu Hukuku
- Kamu hukukunun alt dallarından biri idare hukuku'dur.
- 47:35Kamu ve Özel Hukuk Alt Dalları
- Kamu hukuku alt dalları idari hukuk, vergi hukuku, ceza hukuku, anayasa hukuku, icra iflas hukuku, devletler genel hukuku ve yargılama hukuku'dur.
- Özel hukuk alt dalları medeni hukuk, borçlar, ticaret ve devletler olup, bankacılık ve iş hukuku karma hukuku alt dalıdır.
- 48:34Vergi Hukuku İlkeleri
- Vergi ilkeleri üç türdür: kanunilik (vergiler kanunla konur ve kaldırılır), genellik (herkesten vergi alınır) ve adalet (herkesin mali gücüne göre vergi alınır).
- Vergiler gelir üzerinden (gelir vergisi, kurumlar vergisi), servet üzerinden (emlak vergisi, motorlu taşıtlar vergisi) ve harcama-gider üzerinden alınır.
- Gelir ve servet üzerinden alınan vergiler doğrudandır, harcama-gider üzerinden alınan vergiler ise dolaylıdır (örneğin KDV).
- 50:38Gerçek Kişiliğin ve Hak Ehliyetinin Başlangıcı
- Gerçek kişiliğin başlangıcı sağ ve tam doğum anıdır.
- Hak ehliyetinin başlangıcı ise sağ ve tam doğmak koşuluyla bebeğin anne rahmine düştüğü andır.
- Hak ehliyeti geriden gelir ve anne karnında bile başlayabilir.
- 51:35Gaiplik Kararı
- Gaiplik kararını vermeye yetkili makam sulh hukuk mahkemesidir.
- Ölüm kararını veren makam, mahallede en büyük mülki amir, ilçede kaymakam, köyde köy muhtarıdır.