Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan hukuk dersi formatında olup, öğrencilere hitap edilerek konular adım adım açıklanmaktadır.
- Video dört ana bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde hısımlık kavramı, türleri ve akrabalık ilişkileri ele alınmaktadır. İkinci bölümde yerleşim yeri kavramı, ikametgah ve konut arasındaki farklar, yerleşim yeri ilkeleri ve edinme koşulları anlatılmaktadır. Son iki bölümde ise tüzel kişiler konusu detaylı şekilde incelenmekte, özel ve kamu tüzel kişileri arasındaki farklar, dernekler, vakıflar, şirketler, sendikalar ve siyasi partiler gibi tüzel kişi türleri karşılaştırmalı olarak açıklanmaktadır.
- Videoda teorik bilgilerin yanı sıra soru çözümleri de yer almaktadır. Özellikle derneklerin en az yedi kişiyle kurulması, vakıfların tek kişi tarafından kurulabilmesi ve zorunlu organları gibi önemli bilgiler vurgulanmaktadır. Dersin sonunda öğrencilere tekrar yapmaları ve soru bankasındaki soruları çözmeleri tavsiye edilmektedir.
- 00:32Hısımlık Kavramı
- Hısımlık, gerçek kişiler arasındaki yakınlık bağını ifade eden hukuksal bir terimdir ve tüzel kişilerde bulunmaz.
- Hısımlık üç türdür: karısımlık (doğuştan gelen), kayın hısımlık (evlenme ile gelen) ve evlat edinme hısımlığı (mahkeme kararıyla gelen).
- Karısımlık doğumla gelir, kayın hısımlık evlenme ile gelir ve evlat edinme hısımlığı ise mahkeme kararıyla gerçekleşir.
- 02:26Kanı Hısımlığı
- Kanı hısımlık ikiye ayrılır: üstsoy ve altsoy, yan soy.
- Üstsoy, birbirinden üreyenler arasında kesinlikle bulunur; anne-baba, büyükanne-büyükbaba, büyük büyükanne-büyükbaba gibi.
- Altsoy, birinden üreyenlerdir; çocuk, torun, torun çocuğu gibi.
- 03:38Kanı Hısımlığının Dereceleri
- Üstsoy ve altsoy dereceleri bir'den başlar; yukarı çıkarken ve aşağı inerken bir, iki, üç şeklinde artar.
- Yan soy ikinci dereceden başlar ve kardeşler tam kan veya yarım kan olabilir.
- Üvey kardeşler tam veya yarım kan değildir, farklı bir durumdur.
- 07:01Kayın Hısımlık
- Kayın hısımlık evlenme ile gelir ve eşin tüm akrabaları kayınsı olur.
- Eşler arasında hiçbir hısımlık ve derece yoktur çünkü eşler eşittir.
- Eşin ailesiyle kendi ailesi arasında da hısımlık yoktur, sadece eşin ailesi ile kendi akrabaları arasında hısımlık vardır.
- 08:15Hısımlık ve Evlilik İlişkisi
- Evlilik biterse de hısımlık devam eder, örneğin eşinin üst soyuyla (babası, annesi) evlenme yasağı ömür boyu geçerlidir.
- Kayınsın ilişkisi evlilik sona erse bile devam eder, ancak üst soyla evlenme engeli vardır ama yan soyla evlenme engeli yoktur.
- Kayın ısının derecesi kan ısının derecesiyle aynıdır, sadece "kan" yerine "kayınsın" yazılır.
- 10:02Evlatlık Hukuku
- Evlat edinme bir mahkeme kararına dayanarak yapılır ve sadece evlat edinme ile edinen ile alt soyu arasında hısımlık ilişkisi doğar.
- Evlat edinmenin temel şartları: bekar olanların 30 yaşını doldurması, evlilerin 5 yıldan beri evli olmaları ve evlat edinme ile edinen ile arasında en az 18 yaş fark olması.
- Evlatlığın miras hukuku açısından önemi çift yönlü değil, tek yönlüdür; sadece evlatlık ve alt soyu bize mirasçı olabilir, biz ona mirasçı olamayız.
- 12:58Hısımlık Dereceleri
- Alt soy ve üst soyda dereceler bir'den başlar: ana-baba bir, büyükanne-büyükbaba iki, büyük büyük üç.
- Yan soyda kardeşler iki derece, kardeşin çocuğu (yiyenler) üç derece, amca, teyze, dayı, hala üç derece, kuzenler ise dört derece yan soydur.
- Yarım kan ilişkisi, sadece anneleri veya sadece babaları aynı olan kardeşler arasında oluşur, tam kan ise ana-babaları aynı olan kardeşler arasında oluşur.
- 14:35Soru Çözümü
- Karı koca arasında hısımlık yoktur, sadece kayın ısının ilişkisi vardır.
- Eşinizin teyzesiyle arasında üç derece yan kayın ısının ilişkisi vardır.
- Üst soy, bize kan bağıyla bağlı olan kişilerdir; yan soy ise ortak köklerden gelen kişilerdir.
- 17:57Akrabalık İlişkileri
- Anne bir dediğinde, ortak köklerin anneleri aynı, babaları farklı olduğu anlaşılır.
- Ali ile kız kardeşi Fatma arasında ortak kök vardır, ancak babaları farklıdır.
- Fatma'nın kızı Begüm, Ali'ye üçüncü derece yarım kan yanaşmadır.
- 19:16Yerleşim Yeri ve İkametgah
- İkametgah, bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir.
- Sürdürülmemiş kalma niyetiyle oturulan yere konut denir.
- Öğretim kurumlarında, hastanelerde veya ceza infaz kurumlarında bulunma ikametgah olarak kabul edilmez.
- 21:09İkametgah Seçimi ve Özel Durumlar
- Herkes ikametgahı seçmekte özgürdür (iradi ikametgah).
- Bir kadının ikametgahı kocasının ikametgahından farklı olabilir.
- Eski yerleşim yerini terk edip yeni ikametgah edinmeden önce, eski yerleşim yeri hala ikametgah olarak kabul edilir.
- 22:34Kanuni Yerleşim Yeri
- 18 yaşını doldurmamış çocuklar, ana-babalarının ikametgahı olarak kabul edilir.
- Vesayet altındaki çocuklar, vesayet organının bulunduğu yerde yerleşim yeri kabul edilir.
- Ergin ve kısıtlı kimseler için de vesayet makamının bulunduğu yer yerleşim yeri olarak kabul edilir.
- 23:52Yerleşim Yeri İle İlgili İlkeler
- Yerleşim yeri zorunluluğu ilkesi: Herkesin bir yerleşim yeri olmak zorundadır.
- Yerleşim yerinin tekli ilkesi: Bir kimsenin aynı anda birden çok yerleşim yeri olamaz.
- Sanayi ve ticari kuruluşlar için yerleşim yerinin tekli ilkesi geçerli değildir.
- 25:55Yerleşim Yeri Kavramı
- Eğitim, sağlık, bakım veya ceza kurumuna konulma, yeni ikametgah edilme sonucu doğurmaz.
- Yeni bir yerleşim yeri edinilmeden eski yerleşim yeri terk edilemez, herkes ancak tek bir yerleşim yeri edinilebilir.
- Velayet altındaki çocukların ve vesayet altındaki kişilerin yerleşim yeri seçme özgürlüğü yoktur, bunların yerleşim yeri ana-babalarının veya vesayet makamının yerleşim yeridir.
- 28:03Tüzel Kişiler
- Tüzel kişi üç özelliği vardır: belirli ve sürekli bir amacı gerçekleştirmek, bağımsız bir varlık olmak ve örgütlenmiş olmak.
- Tüzel kişiler kanunun aradığı zorunlu organları oluşturduklarında fiil ehliyeti kazanır ve faaliyete geçebilirler.
- Tüzel kişiler özel hukuk ve kamu hukuku tüzel kişisi olarak ikiye ayrılır; özel hukuk tüzel kişisi insanların serbest iradesiyle kurulurken, kamu hukuk tüzel kişisi devlet tarafından kurulur.
- 32:08Kişi ve Mal Toplulukları
- Kişi toplulukları: Dernekler (en az 7 kişiyle kurulur), şirketler (kar amacı güder), sendikalar (en az 7 işçi ya da işverenle kurulur), siyasi partiler (en az 30 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıyla kurulur) ve kooperatifler (en az 7 kişiyle kurulur).
- Mal topluluğu: Vakıf, tek kişi veya tüzel kişi tarafından kurulabilir ve kişi şartı yoktur.
- Kamu tüzel kişileri kanunla veya cumhurbaşkanı kararnamesi ile kurulur, kamu yararı amacıyla faaliyette bulunur ve üstün ve ayrıcalıklı yetkilere sahiptir.
- 35:38Kamu Tüzel Kişileri
- Devlet en büyük tüzel kişidir ve hem kendisini hem diğerlerini kurabilen tek tüzel kişidir.
- İdare hukukunda merkezden yönetim (devlet) ve yerinden yönetim (mahalli idare) ayrımı yapılır.
- Mahalli idareler; il özel idareleri, belediyeler ve köylerdir ve devlet tarafından kurulurlar.
- 36:36Kamu Kurumları
- Kamu kurumları (TRT, YÖK, üniversiteler, odalar, barolar, devlet demiryolları) hizmet bakımından yerinden yönetimdir.
- Kamu tüzel kişisi iki gruptur: biri kamu idareleri (devlet ve mahalli idareler), diğeri kamu kurumları.
- "Özel" kelimesi yanıltmasın, il özel idareleri kamu tüzel kişidir.
- 37:44Özel Tüzel Kişiler
- Özel tüzel kişilere dernekler ve vakıflar aittir.
- Dernekler en az yedi kişiyle kurulur, kar amacı gütmez ve tek bir amaç için faaliyette bulunurlar.
- Dernekler bildirim sistemiyle kurulur, herhangi bir makamdan izin almaya gerek yoktur.
- 40:13Dernek Organları ve Federasyonlar
- Derneklerin zorunlu organları: genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kurulu'dur.
- Aynı amacı güden en az beş dernek bir federasyon kurabilir.
- Üç federasyon bir konfederasyon kurabilir.
- 41:19Vakıflar
- Vakıflar gerçek veya tüzel kişiler tarafından tek kişiyle de kurulabilir.
- Vakıflar mal topluluğudur ve ölüme bağlı tasarrufla da kurulabilir.
- Vakıflar birden çok amaç gütebilir ve tek zorunlu organı yönetim kuruludur.
- 43:32Tüzel Kişilerin Ortağı Kalkması
- Tüzel kişiler fesih (dağıtma) veya infisah (dağılma) ile ortadan kalkabilir.
- Dernekler yetkili organ kararıyla veya mahkeme kararıyla feshedilebilir.
- Infisah, derneklerin süresinin dolduğu veya amacının gerçekleştiği gibi kendiliğinden ortadan kalkmasıdır.
- 44:44Dernek ve Vakıf Gelirleri
- Dernekler ve vakıflar gelirleri kendi amaçlarını gerçekleştirmek için kullanabilirler.
- Dernek ve vakıf manevi amaçlıdır, şirket ise kar amaçlıdır.
- 45:19Dernek ve Vakıf Kavramları
- Dernek, en az yedi kişinin kar amacı dışında ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere bilgileri ve çalışmaları ortaklaştırıp oluşturdukları kişi topluluğudur.
- Vakıf bir mal topluluğudur ve tek kişi tarafından kurulabilir, dernek ise yedi kişiyle kurulur.
- Vakıf tek amaca bağlı değildir, birden çok amaç için kullanılabilir.
- 46:39Vakıf ve Dernek Kurulum Özellikleri
- Vakıf mahkeme siciline tescille kurulurken, dernek kuruluş bildirimini yerleşim yerinin en büyük mülki amirine bildirmeyle kurulur.
- Vakıf tüzel kişiler tarafından kurulabilir ve ölüme bağlı tasarrufa (vasiyetname ile) kurulabilir.
- Vakıfın tek zorunlu organı yönetim organıdır.
- 47:00Tüzel Kişiler
- Türk Eğitim Derneği bir özel hukuk tüzel kişisidir.
- Üniversite, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve il özel idareleri kamu tüzel kişilere örnektir.
- Dernek ve vakıf özel hukuk tüzel kişilere örnektir.