Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen tarafından sunulan eğitim dersi formatında olup, hikaye (öykü) konusunu kapsamlı şekilde ele almaktadır.
- Ders, hikayenin tanımı ve özellikleriyle başlayıp, hikaye ve roman arasındaki farkları açıklamaktadır. Ardından hikayenin dünya edebiyatındaki ilk örneği olan Civan Bakaya'nın "Decameron" eseri ve Türk edebiyatındaki gelişimi anlatılmaktadır. Daha sonra hikayenin yapı unsurları (olay, kişi, zaman, mekan) ve hikaye türleri (olay hikayeleri ve durum hikayeleri) detaylı olarak incelenmektedir.
- Videoda ayrıca durum hikayelerinin özellikleri, dünya ve Türk edebiyatındaki temsilcileri (Anton Çehov, Sait Faik Abasıyanık, Memduh Şevket Esendal) ve hikayenin bölümleri (serim, düğüm, çözüm) hakkında bilgiler verilmektedir. Hikaye ile roman arasındaki farklar (uzunluk, kişi sayısı, olay sayısı, tasvir detayları) maddeler halinde özetlenmektedir.
- 00:02Hikaye Nedir?
- Hikaye (öykü), yaşanmış ya da yaşanması muhtemel olayların bir yazar tarafından okuyucuda heyecan ve zevk uyandıracak şekilde kısaca anlatıldığı edebi metinlerdir.
- Hikaye ve roman arasındaki en büyük fark, hikayelerin kısa bir şekilde anlatılmasıdır.
- Hikayeler sade bir olay örgüsüne dayanmakla beraber genellikle birkaç mekanda az sayıda kişiye yer verir.
- 01:15Hikayenin Özellikleri
- Hikayeler birkaç sayfada olayları özlü bir şekilde anlatmaya çalışır ve genellikle üç-beş sayfadan oluşur.
- Dünya edebiyatında hikayenin ilk örneğini İtalyan yazar Civan Bakaya'nın "Decameron" adlı eserinde vermiştir.
- Hikayenin Türk edebiyatımıza gelmesi 19. yüzyılda olmuştur ve ilk örneğini Ahmet Mithat Efendi'nin "Letaif-i Rivayet" adlı eseriyle vermiştir.
- 03:14Türk Edebiyatında Hikaye Geleneği
- Tanzimat öncesinde Türk edebiyatında destandan halk hikayelerine, halk hikayelerinden zamanla roman ve hikayeye geçiş olmuştur.
- Türk edebiyatında destanlar, mesneviler ve halk hikayeleri, roman ve hikaye geleneğini yabancı kılmamıştır.
- Tanzimat döneminde hikaye ve romana geçerken zorlanılmamıştır çünkü daha önce de benzer türler kullanılmıştır.
- 04:27Hikayenin Yapı Unsurları
- Hikaye olay çevresinde oluşan bir metin olup, yapı unsurlarında olay, kişi, zaman ve mekan olmak zorundadır.
- Hikayelerde genellikle tek bir olay ele alınır ve bu olay öncesi sonrası hakkında pek bilgi verilmez, hayal gücümüze bırakılır.
- Hikayelerde kişi sayısı azdır, zaman kavramına pek yer verilmez ve mekan tasvirleri pek yer verilmez.
- 07:53Hikaye Türleri
- Tüm dünyada hikayeler yazılırken iki teknikten yararlanılır: olay hikayeleri ve durum hikayeleri.
- Olay hikayelerinde merkezinde bir olay vardır ve bu olay serim-düğüm-çözüm bölümlerine mantıksal bir uyumlulukla sonuçlanır.
- Durum hikayelerinde olaylar ikinci planda tutulur ve hayatın belli bir alanından alınmış bir kesit ön plana çıkarılır.
- 10:39Durum Hikayelerinin Özellikleri
- Durum hikayelerinde olayın değil, yaşamın belli bir kesiti ön plana çıkarılır, örneğin kahvehanede oturup üzgün bir durum anlatılır.
- Olay hikayelerinde daha çok bir olay olduğu için heyecan verici öğeler bulunurken, durum hikayelerinde bir kesit ele alındığı için heyecan bulunmaz.
- Durum hikayelerinin bitmesiyle her şey bitmez çünkü belli bir durum ön plana çıkarıldığı için hikaye bittiğinde olaylar bitmemiş olur ve bundan sonrası hayal gücümüze kalmış olur.
- 11:54Durum Hikayelerinin Temsilcileri
- Dünyadaki temsilcisi Rus yazar Anton Çehov'dur ve durum hikayeleri çoğu tarzı hikayeler olarak da adlandırılır.
- Türk edebiyatında durum hikayesi denildiği zaman akla gelen ilk isimler Sait Faik Abasıyanık ile Memduh Şevket Esendal'dır.
- 12:20Hikayenin Bölümleri
- Hikayeler serim (giriş), düğüm (asıl olay) ve çözüm (sonuç) bölümlerinden oluşur.
- Serim bölümünde olaylar başlar, kişi, zaman ve mekan hakkında kısa bilgiler verilir.
- Düğüm bölümünde asıl merak ve heyecan duygusu ön plana çıkar, asıl olay gerçekleşir.
- Çözüm bölümünde olaylar sonuçlanır ve okuyucunun kafasındaki merak duygusu giderilir.
- 13:34Hikayenin Özeti
- Hikaye yaşanmış ya da yaşanması muhtemel olayları anlatır ve romanlara göre olaylar çok daha kısa bir şekilde anlatılır.
- Hikayelerin olay ve durum olmak üzere iki ayrı türü vardır.
- İlk hikaye örneği Bakaç tarafından verilen ortaya konulan eser olan Dekameron'dur ve 16. yüzyılda İtalya'da yazılmıştır.
- Türk edebiyatındaki ilk hikayesi Ahmet Mithat Efendi'nin yazmış olduğu "Detay Bir Rivayettir".
- Hikayeler dört yapı unsurdan oluşmaktadır: olay, kişi, zaman ve mekan.
- Hikayede plan serim, düğüm, çözüm şeklinde olup, romana göre kişi sayısı daha azdır.
- 14:31Hikaye ile Roman Arasındaki Farklar
- Hikayeler kısa ya da orta uzunluğa sahipken, romanlar oldukça uzundur; hikayeler 3-10 sayfa olabilirken romanlar yüzlerce sayfa uzunlukta olabilir.
- Hikayede kişi sayısı romana göre daha azdır.
- Hikayede genellikle tek bir olay anlatılırken, romanda birbirine bağlı çok sayıda olay anlatılabilmektedir.
- Romanlarda kişi ve mekan tasvirlerine ağırlık verilirken, hikayede bu durum böyle değildir; hikayede kişi ve mekan tanıtımı daha basit yapılır.