Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Hidroelektrik Santraller ve Enerji Politikaları" başlıklı bir sempozyum veya konferans oturumunun kaydıdır. Oturumda Diyarbakır El Teknesi Odası Başkanı Mehmet Orak, Karadeniz Teknik Gezisi ile ilgili sunumunu yapacak Ahmet Göksoy, Bünyamin Sağlam (Gaziantep Yönetim Kurulu Üyesi ve DS'li Mühendis) ve diğer uzmanlar yer almaktadır.
- Video, Türkiye'deki hidroelektrik santrallerin ekonomik, ekolojik ve kültürel etkileri üzerine odaklanmaktadır. Özellikle İlişu Barajı ve Hasankeyf'in tarihi önemi, barajların ekonomik verimliliği, alternatif beşli sistem önerisi ve Karadeniz Teknik Gezisi deneyimleri ele alınmaktadır. Konuşmacılar, su kaynaklarının korunması, havza planlamaları ve enerji politikalarının kamulaştırılması konularında görüşlerini paylaşmaktadır.
- Oturumda ayrıca GAP projesi, İlişu, Birecik gibi barajların etkileri, Türkiye'nin su havzaları planlaması ve küçük barajların sorunları gibi konular da tartışılmaktadır. Konuşmacılar, suyun doğal bir varlık olduğu, insanlar için değil, aynı zamanda diğer canlılar için de vazgeçilmez bir kaynak olduğunu vurgulayarak, su yönetiminin havza bazında demokratik ve ekolojik yöntemlerle yapılması gerektiğini savunmaktadırlar.
- Hidroelektrik Santraller ve Enerji Politikaları Oturumu
- Oturumda hidroelektrik santraller ve enerji politikaları konusu ele alınacak.
- İsmail Küçük Yusufeli ve Çoruh Havzası ile ilgili sunumu yapacak olan konuşmacı mazeretle katılamamış.
- Mehmet Orak (İlısu Barajı) ve Ahmet Göksoy (Karadeniz Teknik Gezisi) konuşmacılar olarak belirlenmiş.
- 01:48Mehmet Orak'ın Sunumu
- Mehmet Orak, Diyarbakır El Teknesi Odası Başkanı olarak kendini tanıtıyor.
- Platon'un "güçün haklı çıktığı yerde adalet bekleme" sözünü anlatarak, şu anki zihniyete eleştiri yöneliyor.
- Güçlüsü ve demokrasiyi yok eden bir zihniyetle karşı karşıya kaldığımız bir durumda, belediye başkanlarının iradelerinin gasp edildiği durumu eleştiriyor.
- 03:12İlısu Barajı ve Hasankeyf
- İlısu Barajı, 12.000 yıllık tarihi bir yapı olan Hasankeyf'i sular altında bırakacak.
- Ülkenin enerjiye dışa bağımlı hale getirilmesi nedeniyle, yanlış yer seçimleri ile hayata geçirilen hidroelektrik santralleri, korunmak istenen yörelerde ekolojik, kültürel, toplumsal, sosyolojik ve psikolojik yıkımın habercisi haline gelmiş.
- Yerinden yurdundan göç ettirilen yöre halkları çeşitli travmalar yaşamaktadır.
- 04:38İlısu Barajı'nın Tarihi
- 1950'li yıllarda konuşulmaya başlayan İlısu Barajı, 1954'te proje haline gelmiş.
- 1982'de Güneydoğu Anadolu GAP Projesi kapsamına alınmış ve 1997'de yatırım planına alınıp finansal sorunlar nedeniyle bekletilmiştir.
- AKP'nin iktidara gelmesinden sonra 2005 yılında tekrar gündeme getirilerek temel atma töreni yapılmış.
- 06:02Barajın İnşaat Süreci
- Proje atıldığı töreni yapıldıktan sonra, buna destek veren ülkelerin finansman kuruluşları hem ülkelerinden hem de yerel bölgede olan protestolar yüzünden beklemeye almışlar.
- 7 Şubat 2018 tarihinde barajın açılışı yapılmış, 23,7 milyon metreküp su tutulmaya başlanmış.
- 2019 yılında baraj kapakları kapatılarak su tutulmaya başlanmış ve 2020'nin Şubat ayında enerji üretimi yapılacağı bekleniyor.
- 06:59ÇED Raporu ve Barajın Yasağı
- 1980'li yıllarda mevzuat gereğince HES projelerinden ÇED raporu istenmiyordu.
- 1997-2003 yıllarında değişiklik yapılarak ÇED raporları verilmesi şartı konulmuş.
- İlısu Barajı için 1990 öncesinde yapılan projelerin ÇED kapsamı dışında tutulması kararı alınmış ve barajın yapımına izin verilmiş.
- 09:14Barajın Ekonomik Değerlendirmesi
- Barajın yıllık üreteceği ortalama enerji 3,83 milyar kilowatt olarak belirtilmiş.
- Baraj gölü 331 bin kilometrekare olup, bu alanın neredeyse %50'si tarım alanı.
- Yıllık güvenilir enerji üretimi 3,1 milyar kilowatt olarak belirtilmiş ve inşaat maliyeti 2 milyar Euro olarak söylenmiş.
- 11:48Barajın Katkı Değerlendirmesi
- Türkiye'nin kurulu gücüne oranı %1,30, enerji üretimine ise %1 olarak katma değeri olduğu görülüyor.
- Üretilecek enerjinin sağlayacağı katkıda yapılan araştırmalarda 2 milyar dolar yıllık gelir olduğu söylenmiş, ancak reel payı 1 milyar TL olarak belirlenmiş.
- 50-60 yıllık baraj ömrü için elde edilecek 50-60 milyar TL'lik gelir, ülkenin savaş çıkmazsa, iç ve dış savaşlar yapılmazsa, bu paralar oraya gitmezse gerekli olmayacak.
- 14:14İktidar Eleştirisi
- İktidar, çoğunlukçu bir demokrasi dedikleri aslında dikta dediğimiz bir hükümet sistemi.
- Kendisinin dışında kimsenin doğru konuşmayacağını, doğru şeyler tespit edemeyeceği fikriyatında.
- Her şeyi biliyorlar, her doğruyu da biliyorlar diye düşündükleri için kimsenin fikriyatına saygı duymuyorlar ve istedikleri her yerde ormanları yakıyor, tarihi mirasları yok ediyor, barajları yapıyorlar.
- 15:07Barajların Enerji Üretim Etkinliği
- Barajların kurulu gücü ve üretilen elektrik miktarı karşılaştırıldığında, Atatürk Barajı gibi büyük barajların enerji üretimi beklentilerine oranla yeterli değil.
- Karakay Barajı'nın kurulduğu güç 1.33 megavat elektrik olmasına rağmen, yıllık üretim kapasitesi Atatürk Barajı'nın yaklaşık yarısı olan 1.80 GWh'dir.
- Barajların asıl amacı enerji üretimi değil, suyun komşu ülkelere gitmesini engellemektir.
- 17:17Barajların Ekonomik ve Ekolojik Etkileri
- Barajlar turizm gibi diğer alanlarda daha fazla katma değer elde edilebilirken, hükümet enerjiyi istedikleri gibi kullanıyor ve enerjiden elde edilen gelirleri sömürüyor.
- İllüsu Barajı beş ilin 199 yerleşim alanını su altında bırakacak ve 12.000 yıllık tarihi mekan olan Hasankeyf'i yok edecek.
- Hasankeyf'te 550 kültürel ve tarihi varlık bulunuyor, ancak 1986'dan beri yapılan kazılarda sadece kazılan alanların %5-7'si araştırılmış durumda.
- 21:10Hasankeyf'in Tarihi Önemi
- Hasankeyf Antik Kenti 3600 yıldır biliniyor ve ismi Suriye'de bulunan bir tablette Akadça, Asurca olarak kayıtlı.
- Bölgede Pers, Roma, Bizans, Emevi, Abbasi, Eyyubi, Osmanlı gibi 20'den fazla medeniyetin izleri görülebiliyor.
- Hasankeyf, UNESCO'nun on kriterinden dokuzunu sağlayan ender antik kentlerden biri olmasına rağmen sular altında kalacak.
- 22:28Hasankeyf'in Kültürel ve Ekolojik Değeri
- Hasankeyf, Yahudi, Hristiyan ve İslam kültürlerini bir arada yaşatan bir kent olup, yukarı Mezopotamya'dan Anadolu'ya ve doğudan batıya geçiş güzergahı üzerinde bulunmaktadır.
- Kurtik Tepe ile yapılan kazılar, 11.500 yıl öncesine ait yerleşim yeri olarak belirlenmiştir.
- Hasankeyf çevresinde 266 endemik bitki türü bulunuyor, bunlardan 66'sı GAP ile sınırlı ve 129'u Türkiye'de ender olan türlerdir.
- 26:26Barajın Sosyal ve Ekonomik Etkileri
- Baraj projesi demokratik bir şekilde değerlendirilmedi ve yerel halkın görüşü alınmadı.
- Silvan Barajı örneğinde, yerinden edilen insanlar şehirlere taşındı ancak maddi gelirlerini yönlendirecek bir yapı olmadığı için tutunamadılar.
- İllüsu Barajı'nda 55 bin kişilik bir göç olacağı ve yerinden edilen insanların mutlu olamayacağı öngörülüyor.
- 29:21Hasankeyf'in Taşınması ve Korunması
- Hasankeyf'in tarihi yapıları bulunduğu yerde kalması gerekirken, Hollanda firması tarafından taşınma işlemi gerçekleştiriliyor.
- Zeynel Bey Türbesi, Sultan Süleyman Koç Külliyesi ve Eyyubi Kızlar Camii gibi eserler taşınmış durumda.
- Barajın tamamlanmasıyla 23 Temmuz'da sular tutulmuş ve 2020 Şubat ayında enerji üretimine geçeceği belirtiliyor.
- 32:09İlişu Barajı Alternatif Sistemi
- ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü 2010 yılında yapılan bir araştırmada İlişu Baraj Projesi için alternatif beşli sistem tasarlanmış.
- Alternatif sistemde baraj kreat kotu 530 metreden 459 metreye düşürüldüğünde Hasankeyfe çevresindeki arkeolojik yerler su altında kalması engelleniyor.
- Baraj gövde yüksekliği 30 metreden 59 metreye düşürüldüğünde kurulu güç 1200 MW'dan 398,40 MW'a inmiş.
- 33:20Alternatif Sistem Avantajları
- Kaybedilen enerjinin temin edilmesi için jeneri membasında ve kollarında dört yeni baraj yeri tespit edilmiş.
- Mevcut proje ile tam gelişmeli memba durumunda 3833 GWh'lık yıllık ortalama enerjinin elde edilmesi mümkün olmadığı tespit edilmiş.
- Yeni oluşturulan beşli sistemde toplam kurulu güç 877 MW ve yıllık üretim 3139 GWh olarak görünüyor.
- 34:25Alternatif Sistem Ekonomik ve Ekolojik Avantajları
- Beşli sistem ile su altında kalan toplam arazinin mevcut proje ile kıyaslandığında yaklaşık %20 daha az olduğu tespit edilmiş.
- Beş baraj yapılması maliyetindeki artışın istimlak ve elektro-mekanik donatım maliyetindeki azalma ile dengelenebileceği öngörülmüş.
- Alternatif olarak yenilenebilir enerji kaynakları (rüzgar, güneş) da düşünülebilirdi, ancak 2009 verilerine göre bu kaynakların kurulu güce %13 etkisi var.
- 35:58Hasankeyfe'nin Önemi
- Enerji üretiminin her zaman bir alternatifi vardır, ancak binlerce yıllık tarihi ve kültürel değeri olan Hasankeyfe'nin alternatifi yoktur.
- Jeotermal enerji de alternatif bir seçenek olarak değerlendirilebilir.
- Atatürk Barajı sulama amaçlı da kullanılırken, Keban ve Karakaya gibi diğer barajlar sadece enerji üretimi için kullanılmaz.
- 37:34Barajların Ekonomik ve Siyasi Boyutları
- Türkiye'de barajlar doğanın metalaşması ve kullanım hakkının devri gibi sermaye kapitalist konuları için araç olarak kullanılmış.
- İlişu Barajı güvenlik ve askeri amaçlı bir kontrol hattı olarak görülmüş.
- Barajların özel sektör tarafından değil devlet tarafından yaptırıldığı ve YAP-İŞLET-DEVRET modeliyle finansmanının devlet tarafından garantörlüğünün sağlanıldığı belirtiliyor.
- 41:30Atatürk Barajı Hakkında Bilgiler
- Atatürk Barajı'nın temeli 1930'lara dayanıyor ve Alman jeologlar tarafından üç aşamalı baraj olarak düşünülüyor.
- Atatürk Barajı'nın 182 kilometre baraj göl uzunluğu ve 712 kilometre kare alanı var.
- Atatürk Barajı'nda Urfa Tüneli ile 32 kilometre uzunluğunda dünyanın en uzun tüneli yapılmış ve Harran Ovası'na su taşınacak.
- 43:12Barajların Ekonomik Etkileri
- Barajların yapıldığı alanlarda tarım ve hayvancılık kaybediliyor, ancak elektriğin %5'i bile pompalı sulama için kullanılıyorsa sulak tarım arazisi artabilir.
- Barajların yapımında kredi veren kuruluşların ve elektromekanik tesisat satan firmaların amaçları farklı olabiliyor.
- Atatürk Barajı 1980'lerde yapılmış, 1990'larda bitirilmiş ve 1991 yılında bütün üniteleri devreye alınmış.
- 45:47Su Politikaları ve Karadeniz Gezisi
- Konuşmacı, 1990-2006 ve 2008 yılları arasında TMMOB Su Politikaları Kongresi'nin yürütücülüğünü yapmış ve su yapıları ile ilgili çalışmalarda bulunmuştur.
- Karadeniz teknik gezisi, Ağustos 24'te başlamış ve yaklaşık kırk kişilik bir grup (elektrik mühendisleri, gazeteciler, meteoroloji mühendisi) katılmıştır.
- Gezide sabah geziler yapıldıktan sonra akşamları otelde toplanarak görülen yerler ve bilgiler tartışılmış, bu sayede konferans benzeri bir verimlilik sağlanmıştır.
- 48:27Su Hakkında Yeni Tespitler
- 2011'deki geziden farklı olarak bu gezide suyun bir kaynak değil, bir doğal varlık olduğu tespit edilmiştir.
- Su aktığı mecrada can suyudur, onun yüzde biri veya beşi can suyu değildir, suyun tamamı can suyudur.
- Su kaynaklarının yatağına giren insanlar, suyun debisinin değişmesiyle felaketlere maruz kalmışlardır.
- 50:08HES Projeleri ve Ekonomik Analiz
- HES projelerinde hidrolojik değerlerin yanlış alınması tespit edilmiştir.
- Kapitalizm büyüme ve kalkınma üzerine kuruludur, ancak bu büyümenin gerçekte yüksek kar elde etmek için kullanıldığı belirtilmiştir.
- Finans sektörü, enerji sektörüyle iç içedir ve yatırımların getirisi ve ödenebilirliği detaylı olarak incelenir.
- 51:38Su ve Enerji İlişkisi
- Su doğal bir varlıktır ve su üzerinde enerji elde etmek için tasarruf hakkı olması gerekir.
- Su kuvvet olarak görülmelidir, özellikle ortak su alanlarında.
- 2009 yılında Türkiye'de düzenlenen Dünya Su Forumu'nda Türkiye'ye su kaynaklarını depolayarak güvenli bir alan oluşturması görevi verilmiştir.
- 53:39Karadeniz'deki HES'ler ve Ekonomik Kriz
- İlısu barajı bugün için enerji ihtiyacına karşılık vermek için yapılmamıştır.
- Karadeniz'deki HES'ler bugün için verimli çalışmamaktadır çünkü enerjiye ihtiyaç yoktur.
- Kapitalizm sürekli üretmek ve büyüme sağlamak zorundadır, tüketilemeyen ürünlere ekonomik kriz başlar.
- 56:05Tahribat ve Altyapı Sorunları
- Karadeniz gezisinde görülen HES'lerde tahribat oldukça fazladır ve maden ocakları, yollar daha fazla tahribat yapmıştır.
- HES projeleriyle birlikte yapılan viyadükler ve ulaşım altyapısı ihtiyaç dışıdır.
- Trabzon gibi önemli bir liman kentine demiryolu hala gelmemiştir.
- 56:54HES ve Su Kullanımı
- Karayolu yapımı ve HES (Hidroelektrik Santral) kurulumu doğal alanları tahrip etmektedir.
- HES'ler vatandaşlara ucuz elektrik vaat edilerek kurulmaktadır.
- Ekolojik ve demokratik kurulmuş HES'ler küçük ölçekli olabilir ve bir köyün ihtiyaçlarını karşılayabilir, ancak büyük ölçekli HES'ler enerji üretimi ve entekte sisteme verim yapmaktadır.
- 58:51Emperyalizm ve HES
- Karadeniz'de HES yapanlar ve nehir tipi hidrolitik santral yapanlar, büyüme ve genişleme sevdasıyla emperyalist bir mantıkla hareket etmektedir.
- Fırat Kalkanı operasyonu gibi生态保护运动得到了80%的公众支持，但人们并没有意识到HES的危害。
- 1:00:19共享资源与保护
- 我们的共享资源包括森林、水源、鸟类、海洋和自然财富，这些都是我们共同拥有的。
- 在与全球资本和资本主义的斗争中，我们这些爱国者、工人、左派、革命者和社会主义者正在努力保护这些共享资源。
- 有些人热爱国家、国旗和清真寺，但他们并不热爱土地、昆虫、树木和水源，他们正在掠夺这些资源。
- 1:02:52关于水资源的宣言
- 自然界中每个生物都有权获得足够数量和质量的水，这是不可剥夺的生活权利。
- 水不仅是人类的权利，也是土地和所有其他生物的权利，我们不能剥夺它们的水资源。
- 人类关系中，水资源的获取是社会公正的前提条件之一。
- 1:03:40水资源的重要性
- 水是一种无法替代的自然资源，一毫克水结冰时会释放80毫克的热量，融化时会吸收80毫克的热量。
- 水由两个氢原子和一个氧原子组成，尽管氢和氧都是易燃的，但水却能灭火。
- 所有天启宗教都将水视为神圣的，水是生命延续不可或缺的基本权利，不能被商品化。
- 1:05:41水资源管理
- 没有人、组织、阶级或国家有权污染水资源或从水中获利。
- 地球上的陆地生态系统应以流域为基础管理水资源，通过民主和生态的流域管理实现。
- 人类身体的70%是水，我们必须考虑气候变化或其他原因对水资源需求的影响。
- 1:06:40水资源的使用
- 我国水资源的70%用于农业，15%用于饮用水，10%用于工业。
- 在发达、民主的社会中，饮用水的比例可以提高到40%。
- 能源部门的用水应该根据当地居民的需求和不损害他们的利益来使用，而不是通过水库储存和销售来获利。
- 1:08:01水资源的现状
- 在我小时候，我们从泉水和井中取水饮用。
- 现代城市中，尽管有高楼大厦和立交桥，但自来水已经不能直接饮用。
- Hamidiye水（始于阿卜杜勒哈米德二世时期）在1979年被私有化，成为第一个被私有化的公共事业。
- 1:09:00水资源的讨论
- 关于是否接管Hamidiye水的讨论正在进行，Hamidiye水应该脱离私有化体系。
- 水不应该被买卖，它是不能被买卖的资源。
- 从水力发电的角度来看，能源问题也是重要的。
- 1:09:35Enerji Politikalarının Ekolojik Etkileri
- Üretim ve tüketim döngüsü içerisinde enerjiye olan ihtiyaç ve bağımlılık, egemen ve kapitalist güçlerin kar hırsıyla ve sürekli tüketimin dayatıldığı yaşama anlayışıyla doğayı ve ekosistemleri geri dönülemez bir yıkıma sürüklemektedir.
- Neoliberal piyasa modelinin enerji ihtiyacı söylemin arka planda enerjinin piyasalaştırılıp aşırı tüketimi dayatan bir sistem öngörmesi yatmaktadır.
- Neoliberal piyasa mantığı içerisinde kentleşme, ulaşım, tarım, beslenme gibi alanlar fethedilmekte, yaşam doğadan koparılmakta ve yerli döngüler, dayanışmacı yapılar yok edilmektedir.
- 1:11:53GAP Projesi ve Enerji Politikaları
- Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) bir yalan projedir, hiçbir bilimsel veriye dayanmamaktadır ve sadece o günkü mantığı itibariyle bir büyüme projesidir.
- GAP projesi içerisindeki 19-20 büyük baraj, ekonomik kaynakları alıp götürmüş, karşılığında bir şey sağlamamıştır.
- Kapitalizm sınırsız büyüme eğilimine sahip bir sistemdir, büyümeden varlığını sürdüremez ve enerji üretimi ile tüketimi finans sektörü ile iç içedir.
- 1:14:22Enerji Politikalarının Alternatifleri
- Enerji herkese ait olması gereken bir müşterek değer iken, birileri tarafından sahiplendiği, özelleştirildiği ve bir kar aracı aracına dönüştürüldüğü koşullarda enerji üretimini ve tüketimini sınırlamak mümkün değildir.
- Enerjinin tüm bileşenleri topluma mal edilmesi, kamulaştırılması ve sosyalleştirilmesi gerekmektedir.
- Ekolojik geçişi sağlamak amacıyla suyun, ormanların, toprakların, biyolojik çeşitliliğin, bilginin ve kültürün müşterekler alanına çekilmesi ve kolektif tarzda yönetilerek kullanılması gerekmektedir.
- 1:17:17Türkiye'nin Su Havzaları Hakkında Değerlendirme
- Türkiye'nin su havzaları haritasında 26 açık ve kapalı havza olduğu belirtilirken, bazı uzmanlar Fırat ve Dicle'nin ayrı havzalar olarak değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.
- Havza planlaması ve tespiti bir bilimsel yöntem gerektirir, ancak Türkiye'de bu konuda şehir plancıları dahil edilmemektedir.
- Türkiye'de su raporlarında 25 havza olarak gösterilmesi, 26 havza olduğu gerçeğiyle çelişmektedir ve bu durum bir "korsan girişi" olarak değerlendirilmektedir.
- 1:22:52Demiryolları ve Ulaştırma Sektörü
- Demiryolları, karayollarından daha az ekoloji tahripi yapan, daha ucuz, masrafsız ve az kirleten bir ulaşım aracıdır.
- Liman şehirlerinde demiryolu olmazsa olmaz bir unsur olup, hiçbir liman şehri demiryolusuz olmamalıdır.
- Ulaştırma sektöründe en ucuz ulaşım aracı deniz yolu, sonra demiryolu, en pahalısı ise karayoldur.
- 1:25:27Kaynak ve Varlık Kavramları
- Bir şeyi kaynak olarak görürseniz istediğiniz kadar kullanabilirsiniz, ancak varlık olarak görürseniz korumak zorundasınız.
- Rüzgar ve güneş gibi kaynaklar korunmak zorundadır çünkü insanlar tarafından elde edilmezler.
- Su hem azlığı hem çokluğu ciddi sorunlara yol açar, dolayısıyla su yatağına girmemek ve suyun mecrasına girmemek gerekir.
- 1:28:07Havza Planlaması ve Barajlar
- Havza planlaması Osmanlı zamanından beri aynı şekilde yapılmaktadır ve yağışların düştüğü ve toplandığı yerler ele alınmaktadır.
- Büyük akarsularda can suyu meselesi yoktur, ancak küçük barajlarda sorun yaşanmaktadır.
- Barajlar merdiven basamağı gibi düşünülerek tasarlanmaktadır, birinin kuyruk suyu diğerinin memba suyu olarak değerlendirilmektedir.
- 1:30:00Baraj Projesi Hataları
- Barajların hesabı yükseklik, kütle ve yerçekimi formülüne dayanır ve su debisine göre proje yapılır.
- Karadeniz'deki ve Doğu Anadolu'daki küçük barajlar batmaktadır çünkü hesaplanan su debisi ile gerçek su debisi aynı değildir.
- Baraj tasarımı yaparken 20-30 yıl boyunca akım gözlem istasyonları kurularak detaylı ölçümler yapılmalıdır.