Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türk tarihi hakkında bilgi veren eğitici bir içeriktir. Konuşmacı, Hazar Kağanlığı'nın tarihini ve Arap-Hazar çatışmalarını kronolojik olarak anlatmaktadır.
- Video, üç bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde Göktürk Kağanlığı'nın kuruluşundan Hazar Kağanlığı'nın kuruluşuna kadar olan süreç, İpek Yolu'nun stratejik önemi ve Göktürk Kağanlığı'nın bu yolu ele geçirmek için yaptığı çabalar ele alınmaktadır. İkinci bölümde ise 653 yılında Arap komutan Selman'ın Belencer'e yaptığı sefer ve 642 yılında Hazar Kağan'ın Arap ordusunu Belencer'de yenmesi detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Belencer Muharebesi, Arapların Kafkasya'daki ilerlemesini durduran ilk ciddi askeri başarı olarak nitelendirilmekte ve bu olayın Arapların Van Gölü civarına çekilmesi ve Güney Kafkasya'da otorite boşluğu oluşmasına yol açtığı belirtilmektedir. Video, bu çatışmanın sadece ilk devresi olduğunu ve Emevilerin iktidarı ele almasıyla ve Hazarların güçlenmesiyle devam edeceğini vurgulayarak sona ermektedir.
- Hazar Kağanlığı Tarihi Serisi
- Türk tarihi çalışmalarına önem veren kanal, Hazar Kağanlığı'nın tarihini üç ayrı bölümde aktaracağını belirtiyor.
- Kronik Kitap'ın "Devletler Serisi" kitaplarından bahsediliyor, bu kitaplarda Hazar Kağanlığı, Moğol İmparatorluğu, Habsburglar, Fatımi İmparatorluğu gibi devletlerin kuruluşlarından yıkılışlarına kadar aktarılmış.
- 01:15Ipek Yolu ve Göktürk Kağanlığı
- Çin'in iç bölgelerinden Karadeniz'e uzanan ipek yolu, Asya toplumları için büyük bir gelir kaynağıydı ve bu yolun kontrolü, Asya'ya hükmetmenin anahtarıydı.
- 6. yüzyılın ortalarında kurulan Göktürk Kağanlığı, ipek yoluna hakim olmayı ana hedeflerinden biri olarak belirlemişti.
- 557 yılında İstemİ Yabgu, Eftalitlerle savaşarak onların topraklarını işgal etti ve Maveraünnehir'i sınır olarak belirleyerek ipek yoluna hakim oldu.
- 02:25Göktürklerin İran'a ve Karadeniz'e Hareketi
- Göktürkler ipek yolunun İran'dan geçen kısmına hakim olup denize ulaşmayı hedeflediler, bu da onları Sasanilerle karşı karşıya getirdi.
- Doğu Roma İmparatorluğu ile Göktürkler arasında diplomatik ilişkiler gelişti ve 571 yılında bir ittifak kuruldu, ancak Göktürklerin Sasaniler tarafından yenilgisi üzerine barış yapıldı.
- İstemİ Yabgu, İran'ı atlayıp Hazar Denizi'nin kuzeyinden Kafkasya'ya varmayı hedefleyerek 572 yılında batı seferine çıktı ve ana Gru boylarını hakimiyetlerine aldı.
- 04:06Göktürklerin Karadeniz'deki Faaliyetleri
- Büyük Kağan Muka'nın ölümü haberi, Türklerin batıdaki ilerleyişini durdurdu ve yerine Taspar Kağan geçti.
- Doğu Roma ile Göktürkler arasındaki ittifak sağlanamadı çünkü İstemİ'nin ölümü, Göktürklerin ipek ticareti rotasını değiştirmesi ve Romalıların Avarlar konusunda Göktürklerin isteklerini geri çevirmesi nedeniyle.
- 577 yılında Göktürkler Kırım Yarımadası'na saldırdı ve Kerçi'yi aldı, ardından 581 yılında Kerson Kalesi'ni hedefleyen seferi, Büyük Kağan Taspar'ın ölümüyle sona erdi.
- 05:48Doğu Roma İmparatorluğu ve Sasani Savaşları
- 7. yüzyılın başında Doğu Roma İmparatorluğu, Balkanlarda Avarların saldırıları ve 603 yılında başlayan Sasani saldırıları gibi iki büyük tehlikeyle karşı karşıyaydı.
- Heraklius tahta oturdu ve savaşın dengesini değiştirmek için büyük çaba sarf etti, İran topraklarına seferlerde eski müttefikleri olan Göktürklerden yardım istedi.
- 624 yılında Heraklius, Batı Göktürk Kağanı Tong Yabgu'ya elçi yolladı ve Yabgu, İmparatorun teklifine sıcak bakıp yardıma karar verdi.
- 06:42Göktürklerin Kafkasya Seferleri
- Tong Yabgu, İtil ve Don Nehri arasındaki boylardan bir ordu kurup yeğeni Bry Sd komutasında bu orduyu 627 yılında Kafkaslara yolladı.
- Heraklius ve Tong Yabgu Haziran 627'de Tiflis önlerine gelip kenti beraber kuşattılar, ancak Tiflis düşmedi ve Tong Yabgu kalabalık bir birliği Romalılara yardımcı olarak bırakıp merkezine döndü.
- 629 yılında Tong Yabgu yeni bir sefere çıktı, Derbent geçitlerini aşıp Tiflis önlerine geldi ve bu sefer kent düşüşü Göktürklerin Kafkasya'daki en büyük başarılarından oldu.
- 08:26Hazar Kağanlığı'nın Kuruluşu
- Tong Yabgu 630 yılında Seyhun Nehri'ne yakın başkenti Suyab'da vefat etti, oğlu ve hanedanın bazı üyeleri merkeze dönmeden Kafkasya'da kaldılar.
- Bu gruplar kısa süre sonra kaynaklarda Hazar Kağanlığı olarak anılacak siyasi yapıyı oluşturdu.
- Hazarların Gur boylarından olduğu, 6. yüzyıl sonunda buraya göç eden Töles boylarından olduğu veya Sabir konfederasyonunun sonradan güçlenen bir parçası olduğu gibi farklı fikirler mevcuttur.
- 09:20Müslüman Fetihleri ve Hazarlarla Arapların Karşılaşması
- Hazarların tarih sahnesine çıktığı dönem, İslamiyet'in doğuşu ve yayılışıyla aynı döneme denk gelmektedir.
- Müslümanlar 641 yılında Azerbaycan bölgesine sefere çıktılar ve vali İsfendiyad'ı esir alıp hakimiyetini sağladılar.
- 642 yılında Selman bin Rebia, Derbent'i geçerek Belencer'e kadar ilerledi ve Hazarların ilk başkenti olduğu belirtilen bu kenti ele geçirdi.
- 11:00Selman'ın Belencer Seferi
- Selman'ın amacı kentleri ele geçirmek değil, varlığını hissettirmek ve Kafkas Dağlarının ötesini keşfetmekti.
- Belencer seferi Araplara maddi kazanç sağlamasa da ileride yaşanacakların bir ön gösterimi niteliğindeydi.
- Hazar Türkleri daha yapılanma sürecinde olduklarından ve asıl yaşam sahaları İtil boyları olduğundan güneylerindeki olaylarla çok ilgilenmediler.
- 11:32Arapların Kuzeye Yükselişi
- Müslüman Araplar etki alanlarını Kafkasya'nın kuzeyine de yaymaya hevesliydiler.
- Halife Osman, Selman'a mektup yazıp Derbentin ötesine gerçek anlamda bir sefer yapılmasını istedi.
- 11 yıl sonra 653'te Arap komutan Atına atlayıp ordusunu topladı ve kuzeye yöneldi.
- 12:17Belencer Kuşatması
- Ordu önce Derbent'e vardı, sonra Tarku'ya geldi ve kent halkı ordunun geldiğini öğrenince kenti boşaltmıştı.
- Araplar yanlarında mancınık ve arrada denilen kuşatma silahlarını getirmişlerdi.
- Araplar defalarca surlara saldırdılar, merdivenlerin yardımıyla burçların tepelerine çıkıp göğüs göğüse mücadele ettiler.
- 13:31Hazar Kağan'ın Müdahalesi
- Selman ve Habib'in bilmediği şey, Belencer halkının Hazar Kanundan yardım istemesiydi.
- 642 yılındaki seferde ortalıkta olmayan Hazarlar güçlenmiş ve güneye müdahale edebilir konuma gelmişlerdi.
- Hazar Kağan'ı, kırkbin kadar olduğu tahmin edilen ordusuyla Sulak Nehri geçmiş ve Arap ordusunun arkasına sarkmıştı.
- 14:10Belencer Muharebesi
- Kağan'ın planı, Arap saldırılarına ara verildiği bir sırada kentteki garnizonu sur dışına çıkarıp huruç yaptırmak ve arkadan kendi ordusuyla düşmanı arkasından vurmaktı.
- Selman'ın askerleri garnizondaki askerlerin saldırısını göğüslemeye çalışırken, ağaçlık alandan gelen savaş nidalarını duyunca afalladılar.
- Türk Kağanı, dört nala koşan atlılarıyla Arap ordusunu Belencer garnizonuyla arasına alıp ezdi ve 4000 Arap asker öldürüldü.
- 15:09Muharebenin Sonuçları
- Arap ordusu komutanlarını kaybetmenin ve baskın yemelerinin verdiği etkiyle dalıverdi, kaçışan askerler Derbend'e varabilmek için canlarını dişlerine takarak koştu.
- Hazar Kağan'ı onların peşini bırakmayarak takip etti ve bu takip harekati boyunca 6000 kişi daha öldürüldü.
- Belencer muharebesi Araplar tarafından bir facia olarak değerlendirildi ve Arapların ilerleyişi karşısındaki ilk ciddi askeri başarıydı.
- 16:02Sonrası
- Habib bin Mesleme hayatını kurtarıp geri dönen komutan olarak merkez tarafından intikam için görevlendirildi.
- Belencer faciasından sonra Müslüman Araplar bölge merkezlerini Van Gölü civarına çekmek zorunda kaldılar.
- 656'da halife öldü ve Müslümanlar birbirine düştü, Güney Kafkasya'da otorite boşluğu oluştu ve yerel hanedanlar bağımsız hareket etmeye başladılar.