Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Hazar İmparatorluğu'nun kuruluşundan yıkılışına kadar olan tarihini anlatan bir eğitim içeriğidir. Hazar İmparatorluğu'nun 630 yılında kurulduğu, 965 yılında yıkıldığı ve Göktürk boyu olan Hazarların İdil kıyıları ve Kırım yarımadası arasında imparatorluk kurduğu belirtilmektedir.
- Video, Hazar İmparatorluğu'nun tarihini kronolojik olarak anlatmaktadır. İmparatorluğun Sasaniler, Bizans ve özellikle Araplar ile olan ilişkileri, 717-718 yıllarındaki Arap saldırıları ve sonrasında yaşanan gelişmeler detaylı şekilde ele alınmaktadır. Ayrıca Hazarların dini hayatı, şehirlerinin yapısı, ticaret sistemi ve devlet teşkilatı hakkında bilgiler verilmektedir. Video, Hazar İmparatorluğu'nun Rus, Selçuklu ve Kıpçak saldırıları sonucu yıkılışına kadar olan süreci kapsamlı bir şekilde sunmaktadır.
- 00:05Hazar İmparatorluğu'nun Kuruluşu ve Özellikleri
- Hazar İmparatorluğu'nun kuruluş tarihi 630, yıkılış tarihi 965, kurucusu Hazar K. ve başkenti Semender'dir.
- Hazarlar, İdil kıyıları ve Kırım yarımadası arasında imparatorluk kuran bir Türk boyudur.
- Hazarlar Batuhan devletinin yıkıntıları üzerine devlet kurmuş, Göktürk İmparatorluğu'nun batı kolu olarak gelişme göstermiş ve Göktürkler ile eş kaynaktan gelmeleri anlaşılmıştır.
- 00:39Hazarların Dış İlişkileri
- Hazarlar Sasaniler ile sık sık savaşırken, Bizans ile aralarında daha çok barışa dayanan bağlantılar vardı.
- 627 yılında yapılan Bizans-İran savaşı'nda Hazarlar Sasanilere karşı Bizans'ı tuttular.
- 7. yüzyılın sonlarına doğru Ağıran Hristiyanların Hazarlar üzerine ektiği dini baskıları arttı ve yavaş yavaş eski dinleri olan şamanlığı bıraktılar.
- 01:04Arapların Hazarlar'a Saldırıları
- İslam'ın doğuşundan sonra hızla gelişen Arap saldırıları kısa bir süre içinde Azerbaycan'a yayıldı.
- Bizans'ın yardımına koşan Hazarlar, Arapların tepkisini üzerine çektiler ve Araplar 721-723 yıllarında Hazar topraklarına saldırdılar.
- Araplar başkenti Belkeri aldıktan sonra Hazarlar Hanı İdil Irmağı kıyısındaki Akkale ili'ni başkent edindiler.
- 01:48Mervan bin Muhammed'in Hazarlara Saldırısı
- 737 yılında Mervan bin Muhammed 150 bin kişilik büyük ordu ile İtil şehri üzerine yürüdü.
- Mervan, ordusunu Derben ve Daryal geçidi olmak üzere iki ayrı yoldan geçirerek birden bire Hazarlara saldırdı.
- Hazarlar bu beklenmedik saldırı karşısında pek tutunamadılar ve Mervan bin Muhammed ordusunu kolayca İtil'e gönderdi.
- 02:26Araplarla Barış İşlemesi
- Hazar Kağanı İdil Nehri'nin öteki kıyısına geçerek Tarhanlardan kurulu 40 bin kişilik bir ordu ile Arapların nehri aşmalarını önlemek istedi.
- Mervan bu çarpışma sonunda 20 bin aileyi esir alarak Derbent taraflarına sürdü ve Hazar Hakan'ı barış işlemek ve antlaşma imzalamak zorunda bıraktı.
- Mervan bin Muhammed, Hazar Hakan'la İtil'e dönme izni verdi ve İslam dinini Hazarlar arasında yaymak amacıyla iki Arap hukukçusunu Hazar Hakan'ın yanına bıraktı.
- 03:17Hazarların Kırım ve Azak Ülkeleri
- Araplar karşısında başarısızlığa uğrayan Hazarlar, 7. ve 8. yüzyıllarda Avrupa ve Bizans ülkelerin durumlarını korudular.
- Kırım ve Azak ülkelerini daha da güçlendirdiler ve Kırım Botları bu yüzyıllarda Hazarlara bağlıydı.
- Hazar Hakan tarafından tayin edilen bir vali bulunuyordu ve bu genel valilere Göktürk ve Hazar devletinin öteki bölgelerinde olduğu gibi Kırım'da da "Tüyün" adı veriliyordu.
- 03:40Hazarların Gotlarla İlişkileri
- Gotlar kendi iş yerinde bağımsızdılar ancak daha sonraki yıllarda Hazarlar yavaş yavaş Gotların bağımsızlıklarına son verdiler.
- Hazarlar Dondurma üzerinde Bozkur kavimlerinin saldırılarını önlemek amacıyla "Sahil" adını verdikleri bir kale yaptılar.
- Ucrayna'nın başkenti olan Kiev'de Hazar Hakan'a bağlı üç kardeşi tarafından yaptırılmıştı.
- 04:03Hazarlarla Araplar Arasındaki Mücadele
- Ağır yenilgilerden sonra Hazarlarla Araplar arasındaki gerginlik arttı.
- Az Tarkan'ın komutanlığı'nda 100 bin kişilik bir Hazar ordusu Kafkas Dağları'ndan hızla güneye indi ve Arapların saldırısına uğrayan Ermeniye ve Azerbaycan'a girdi.
- Hazar kumandanı 100 bin Müslümanı esir alarak götürdü ve otuz yıl önceki ağır yenilginin öcünü aldı.
- 04:28Hazarların Bizans İlişkileri
- Güneyde Araplara yenilen Hazarlar, batıda özellikle Avrupa devletleri karşısında önemli bir varlık olarak kaldılar.
- 787 yılında Gotların Kırım'daki kalelerini alarak ordaki hakimiyetlerine son verdiler.
- Bizanslılar da Hazarlarla bir takım akrabalıklar kurma yoluna gittiler; İmparator II. Justinus, Hazar Hakan'ın kız kardeşi ile, İmparator V. Konstantinos bir Hazar prensesi ile evlendi.
- 04:55Hazar İmparatorluğu'nun Yıkılışı
- Halife Harun-ür Reşit zamanında Hazar Hakanı ve yakınları Musevi dinine girdiler.
- Hazar İmparatorluğu bir yandan Norman Rus, bir yandan Selçuklu ve Kıpkaç saldırıları sonucunda sarsıldı.
- Gittikçe kuvvetlenen Ruslar Kiev'i Hazarların elinden aldılar ve bu olaydan sonra Rusların Hazar topraklarına yaptıkları akınlar sıklaştı.
- 05:18Hazarların Son Dönemi
- 965 yılında Siya Toslav kumandasındaki bir Rus ordusu bütün Hazar şehirlerini yakıp yıktı.
- Dağılan Hazar halkı bazı adalara sığınmak zorunda kaldı ve bir süre sonra Azak ve Kırım'da küçük prenslikler kurarak yaşamaya başladılar.
- Aynı yıllarda Aşağı İdil ve Terek'teki Hazar devletleri de Oğuz, Selçuklular ve Kıpkaçların saldırıları sonucunda ortadan kalktı.
- 06:08Hazarların Kültür ve Yaşam Tarzı
- Hazarların yazılan belgelerinden günümüze sadece iki adet kaldı; bunlardan biri Hazar Hakanı Yusuf bin Harun tarafından Endülüslü Musevi devletle bilim adamı Astey bin İshah bin Şapr'un gönderdiği mektuptur.
- Mektupta Hazar Hakanı Yusuf Seceresini saymakta ve Musevi dinine girmekle ilgili bilgiler verilmektedir.
- Mektuptan anlaşıldığına göre Hazarlar yarı göçebe, yarı şehir hayatı yaşıyorlardı; genellikle yazın çadırlarda, kışın şehirlerde oturuyorlardı.
- 07:07Hazarların Şehirleri ve Hakanlık Sistemi
- Hazarların en ünlü şehirleri İtil, Sakson, Belencer, Sarkil ve Semenderdi.
- Başkent İtil'in İdil Irmağı kıyısındaki kurulduğu sanılır ve şehrin batı bölümü doğu bölümüne göre daha genişti.
- Hazar Hakanları savaşlarda "Oda de" denilen çadırlı bir arabaya binerlerdi; arabalar