Buradasın

Hayvan Deneyleri Bilimsel Eğitim Sunumu

youtube.com/watch?v=PnR88Z-0ETg

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, bir sağlık bilimleri enstitüsü tarafından düzenlenen akademik bir aktivitede kaydedilen eğitim sunumudur. Sunumda Selma Hoca, Emel Ulupınar Hoca, Kubilay Özer, Abdullah Bey, Selcan, Fatih ve Nurdan gibi çeşitli uzmanlar ve öğretim üyeleri yer almaktadır.
Video, hayvan deneylerinin sağlık bilimleri ve tıp araştırmalarındaki önemi, uygulama teknikleri ve etik prensipleri üzerine kapsamlı bir eğitim içeriğidir. İçerik, hayvan deneylerinin tanımı ve amacından başlayarak, farklı hayvan modelleri, deney hayvanlarının anatomik özellikleri, deney tasarımı, anestezi teknikleri, damar giriş yöntemleri ve etik kurallar (3R ve 5R prensipleri) gibi konuları detaylı şekilde ele almaktadır.
Sunumda ayrıca hayvan deneylerinin sağlık bilimleri alanında (mekanizmaları aydınlatma, ilaç geliştirme, eğitim amaçlı, ürün testi ve adli tıp araştırmaları) kullanımı, farklı hayvan modellerinin (fare, sıçan, tavşan, primatlar) tercih edilme nedenleri ve laboratuvar teknikleri hakkında pratik bilgiler de paylaşılmaktadır. Video, soru-cevap bölümleriyle desteklenmekte ve hayvan deneylerinde etik yaklaşımların önemi vurgulanmaktadır.

00:31Hayvan Deneylerinin Önemi: Konuşmacı, hayvan deneylerinin bilimsel bilginin temelini oluşturduğunu vurguluyor.
Programın kısa sürede hazırlandığını ve öğretim üyelerinin büyük özveriyle hazırlıklarını yaptığını belirtiyor.
Emel Ulupınar'ın neden hayvan deneyi yapılmalı sorusunun cevabını vereceği belirtiliyor.
02:34Hayvan Deneyinin Tanımı: Hayvan deneyi, insanın dışında kalan tüm omurgalı ve omurgasız canlı türleri üzerinde yapılan, normal biyolojik olaylar veya patolojik durumların bilimsel hipoteze dayalı bir amaçla araştırılmasıdır.
Hayvan deneyleri sağlık bilimleri enstitüsü çatısı altında temel biyolojik araştırmalar, mekanizmaları aydınlatma, klinik ve ilaç geliştirme, eğitim, insan ve hayvan sağlığı korunması ve refahı için yapılır.
Ayrıca yeni ürünlerin geliştirilmesi, kalitesi ve kontrolü, adli tıpla ilgili araştırmalar ve askeri amaçlarla da kullanılmaktadır.
04:44Hayvan Modellerinin Avantajları: Hayvanların biyolojik açıdan insanlara büyük benzerlik göstermesi, özellikle farelerin insanlarla %98'den fazla genetik benzerliğe sahip olması, insan hastalıklarını taklit etmeleri önemli bir avantajdır.
Hayvanların kısa yaşam döngüsü, bir yaşam döngüsü boyunca yapılan manipülasyonun etkisini incelemeyi ve hastalığın progresyonunu izlemeyi sağlar.
Her hayvan modeli insan hastalığını tam olarak temsil etmez ancak yaklaşık fikirler verir ve yeni modeller sürekli geliştirilmektedir.
07:03Hayvan Deneylerinin Gerekliliği: Hayvan deneylerinin gerekliliği konusunda tutkulu savunucular ve karşıtlar vardır, ancak bilim insanları için insan ve hayvan sağlığı ile ilgili hastalıklar hakkında ilerleme için bu modellerin kullanımı zorunludur.
Son otuz yılda fizyoloji ve tıp alanındaki Nobel ödüllü bilim insanlarının araştırmalarında hayvan deneyleri kullanılmıştır.
İlaçlar, antibiyotikler, aşılar, insülin gibi tedavi yöntemleri ve organ nakli için hayvan deneyleri yapılmıştır.
09:40Hayvan Modellerinin Seçimi: Hangi modelin hangi amaçla kullanılacağı önemlidir; memeli olmayan hayvanlar bazı çalışmalar için uygun olabilir ancak her çalışmada kullanılamaz.
Kemirgenler özellikle genetik manipülasyonlarının elverişli olması ve maliyetlerinin düşük olması nedeniyle sıkça kullanılmaktadır.
Bazı hastalıklar için daha büyük hayvan modelleri veya primatlar tercih edilebilir, ancak bunlar maliyet ve etik problemler getirebilir.
12:27Hayvan Modellerinde Etik Önem: Hayvan modelleri Alzheimer, ALS ve Parkinson gibi hastalıklar için ilaç geliştirme amaçlı kullanılmaktadır.
Yeni geliştiren ilaçların onay alabilmek için en az bir küçük hayvan türü ve bir büyük hayvanda toksite testi yapılması zorunludur.
Hayvan modelleri kullanırken etik onay almak için hayvanın amaca uygunluğunu detaylı açıklamalarla etik kurul başvurularında bildirmek gerekir.
13:53Hayvan Modellerinin Özellikleri: Hayvan modelinin insandaki hastalığı fizyolojik veya patolojik özellikler olarak taklit edebildiğini göstermek ve literatürdeki çalışmalarla belirteçleri izleyebileceğimizi kanıtlamak gerekir.
Araştırmaların sabit sonuçlar vermeli ve farklı araştırmacılar da aynı modeli kullanarak benzer sonuçlara ulaşabilmeli.
Hayvan deneyleri sağlık bilimleri alanında genetik, farmakolojik ve elektriksel simülasyon çalışmaları gibi amaçlarla yapılır.
15:53Translasyonel Tıp ve Hayvan Deneyleri: Hayvan deneyleri ile elde edilen verilerin doğruluğu onaylandıktan sonra insanlarda uygulanabilir.
İnsanlarda görülen patolojileri hayvanlarda araştırmak, hastalıkların oluşumunu anlamak ve bireysel tedavi yaklaşımı geliştirmek amaçlanır.
Translasyonel tıp artık ütopya değil, bir realite haline gelmiştir.
16:59Hayvan Deneylerinin Sınıflandırılması: Hayvan deneyleri keşif (explorator) amaçlı, karmaşık problemleri açıklamak için veya tahmini çalışmalar için üç grupta sınıflandırılabilir.
Beş temel model vardır: indüklenmiş deneysel modeller, genetiği değiştirilmiş modeller, spontan olarak gelişen modeller ve orfan hastalık modelleri.
İndüklenmiş modeller örneğin STZ madde ile diyabet modeli veya sigara dumanı maruziyeti ile enf modeli oluşturmak için kullanılır.
19:07Genetiği Değiştirilmiş Modeller: Genetiği değiştirilmiş modeller, transgenik ve kloņ modeller, özellikle fareler gibi çok yavru yapabilen hayvanlarla sıkça kullanılır.
Bu modeller dejeneratif hastalıklarda, kanserde ve kronik hastalıklarda kullanılır.
Gen transferi ve gen editleme çalışmaları günümüzde gündeme gelmiş, 2020 yılında Nobel Ödülü kazanan Jennifer ve KrisPR tekniği ile gen editleme hızlanmış.
20:48Gen Editleme Çalışmaları ve Örnekler: SMA hastalığı gibi monogenik hastalıklarda gen editleme çalışmaları çok uygun bir tedavi yaklaşımı sunmaktadır.
Musküler distrofi gibi hastalıklarda hasarlı genin yerine konulması sonucunda histopatolojik iyileşme görülmektedir.
Leptin veya leptin reseptörleri mutant hale getirildiğinde obezite modeli oluşturulabilir ve insanlara uyarlanabilir.
22:12Spontan Gelişen ve Negatif Modeller: Spontan gelişen hayvan modeller özellikle kanser çalışmalarında kullanılır ve immün yetmezlikli hayvanlar tedavi yaklaşımlarını geliştirmek için değerlidir.
Negatif modellerde bazı etkenler bazı hayvan türlerinde etkili olmaz veya hastalık oluşturmayabilir.
Karşılaştırmalı analizlerde, neden bazı hayvanlar diğerlerine göre dirençli olduğu araştırılabilir.
23:22Stres Maruziyeti Çalışmaları: Gebelik döneminde maruz kalınan stres, toplumda önemli bir halk sağlığı problemi oluşturur.
Gebelerde maruz kalınan stres, yavrularda ileri dönemdeki nöropsikiyatrik hastalık riskini artırır.
Meta analizler gebelik döneminde strese maruz kalan annelerin çocuklarında ileri yaşamlarda nöropsikiyatrik hastalıklarda risklerin arttığını göstermektedir.
24:43Hayvan Deneylerinin Önemi: İnsanlarda stres etkilerini çalışmak zordur çünkü herkesin stres tipi, süresi ve dozu farklıdır.
Hayvan deneylerinde stres süresi, dozu ve şekli değiştirilebilir, bireysel farklılıklar azaltılabilmekte ve yaş ve cinsiyet faktörleri göz önünde bulundurulmaktadır.
Deney hayvanlarının beyinlerindeki morfolojik ve moleküler değişiklikler inceleyebiliriz, bu insanlarda mümkün değildir.
25:45Hayvan Deney Modelleri: Gebe hayvanlar hareketsizlik sitesine bırakılabilir veya zenginleştirilmiş ortama konulabilir, yabancı düşman tehdidi veya sosyal stres parametreleri eklenebilir.
Bebekler annelerinden belirli sürelerle ayrılabilir, böylece çok kontrollü modeller oluşturulabilir.
Hayvanlarda bireysel farklılıklar azaltılabildiği için hem şartları hem hayvanların yanıtlarını kontrol edebiliriz.
27:33Hayvan Deneylerinin Gerekliliği: Dışarıdan gözle görülen davranışsal değişiklikler "buzdağının küçük bir kısmı"dır, büyük olaylar histomorfolojik, genetik veya hücresel düzeyde meydana gelir.
İnsanlarda sadece dışarıdan görülen değişikliklere bakarak veya kan örnekleri alarak çalışmak yeterli değildir.
Teknolojik gelişmelere yakalanabilmek için hayvan deneylerine ve disiplinler arası yaklaşıma ihtiyaç vardır.
28:59Epigenetik Değişikliklerin İncelenmesi: Bebekleriyle ilgilenen ve ilgilenmeyen anne modellerinde, çevresel ortam değiştirildiğinde hipokampüsünde epigenetik değişiklikler olduğu görülmektedir.
Epigenetik değişikliklere iyi gelen ilaçlar, bebekleriyle ilgilenmeyen anneye enjekte edildiğinde daha iyi ilgilenir hale getirilebilir.
Genetik ve epigenetik modifikasyonları test etmek için hayvan deneylerine ihtiyaç vardır.
29:50Hayvan Deneylerinin Etik Standartları: Hayvan deneyleri alternatif bir yöntem mümkün olmadığında yapılmalı ve uygun altyapı, koşullar ve bakım koşulları en iyi etik standartlarda sağlanmalıdır.
Deneylerde gerek planlama aşamasında gerek süreç esnasında hayvanlara zararı en aza indirecek şekilde deneyimli araştırmacılardan destek alınmalıdır.
Her modelin üstünlükleri ve kısıtlılıkları vardır, bunları önceden araştırıp oluşacak riskleri öngörebilmek önemlidir.
31:20Hayvan Deneylerinin Etkinliği: Hayvan deneyleri yüzde yüz sonuç vermez, bazı ilaçlar hayvanlarda iyi sonuç verse de insanlarda etkili olmayabilir.
Hayvan deneyleri gelişmeye açık bir durumdur ve hem kendilerinin hem insanların sağlığını daha iyi hale getirmek için bize yardımcı olmaktadır.
Hayvan deneyleri kötü koşulların ölüm vadinin üstünden atlamamıza yardımcı olan bir köprü görevi görür.
33:24Hayvan Deneylerinin Geleceği: Kültürlere ve yapay zekanın yaygınlaşması sonucunda hayvan deneylerinde kullanılan hayvan sayısı azalacaktır.
İn vitro deneyler mekanizmaya yönelik mekanistik çalışmalarda etkilidir ancak invivo ortamı çok iyi taklit edemez.
Hayvan deneylerine geçmeden önce in vitro deneyler yapılması gerekmektedir, aksi takdirde proje başvuruları ret edilebilir.
36:43Hayvan Deneyleri ve Önemi: Hayvan deneyleri, insan üzerindeki çalışmalara geçmeden önce gerekli bir aşamadır.
Bilimsel araştırmalarda, ilaçlar ve pek çok çalışma için hayvan deneyleri kritik bir basamaktır.
Hayvan deneyleri, bilimsel çalışmalarda önemli bir eşiği aşmamızı sağlar.
37:24Hazırlık ve Tanışma: Hazırlık, hayvan deneyleri için tanışma olarak nitelendirilir; kendi deneyimimizle, hayvanımızla ve organizasyonumuzla tanışmamız önemlidir.
Tanışma süreci ne kadar sağlam olursa, deneyimizle hayvanımızla o kadar iyi bir ürün ortaya çıkarırız.
Hazırlık sürecinde kendimizi, hayvanımızı, bütçemizi ve neler yapabileceğimizi tanımayı öğrenmek çok önemlidir.
38:51Deney Hayvanı Tanımı: Deney hayvanı, prosedürlerde kullanılan serbest yaşayan veya çoğalan larva biçimleri, canlı kafadan bacaklılar ve normal fetal gelişimlerinin son üçte birlik döneminden itibaren memeliler dahil insan olmayan herhangi bir omurgalı canlıdır.
Hayvan deneyleri ile ilgili pek çok yönetmelik vardır ve bu yönetmeliklere etik kurullar göre hareket eder.
Deney hayvanları arasında fare, sıçan, kobay, hamster, köpek, kedi, primatlar, kurbağa, tavşan ve zebra balığı bulunmaktadır.
40:28Deney Hayvanı Sertifikaları: Deney hayvanı sertifikaları gruplandırılmıştır ve sadece kendi sertifikamızın kapsadığı hayvanlarla çalışabiliriz.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi'nin verilen sertifika fare, sıçan, kobay ve tavşanı kapsarken, maymun, kedi veya köpek üzerinde çalışma için farklı sertifikalar gereklidir.
Deney hayvanı olarak kullanılan hayvanların %95'i kemirleyenler oluşturur ve tavşan dışarıda kalan %5'lik dilim içerisinde yer alır.
42:29Hayvan Seçimi ve Standardizasyon: Fare, sıçan, hamster gibi hayvanlar üzerinde çalışmanın sebepleri: düşük maliyet, dar yaşam alanları, yüksek üreme sıklığı ve kısa jenerasyon aralığıdır.
Kemirgenler takımına giren hayvanlar (fare, sıçan, gerbil, kobay, hamster) bir çift kesici diş hem alt çenede hem üst çenede bulundururlar.
Standardizasyon, standart hayvanlar, kafesler, yemler ve ortam şartlarını sağlamak için önemlidir.
46:13Standardizasyon Faktörleri: Standardizasyonda yaş önemli bir faktördür; yaşlı ve genç hayvanlarda yapılan deneyler aynı sonuçları vermez.
Cinsiyet de standartizasyonda önemli bir faktördür; özellikle dişilerdeki menstrüel siklustan dolayı erkek hayvanlar tercih edilir.
Soy üreme aşaması, kafesteki hayvan sayısı, latent enfeksiyon varlığı, diyet, yataklık, aydınlatma gibi pek çok faktör standardizasyonu etkiler.
47:50Hayvan Deneylerinde Etken Faktörler: Erkekler ve dişilerin aynı kafeste tutulması veya ayrı kafeste tutulması, hayvanların östrus siklusunu değiştirebilir ve farklı sonuçlar ortaya çıkarabilir.
Hayvanlar için feromonlar (kimyasal koku alarmları) çok önemlidir; bunları algılayan vomeronazal organ sayesinde eşlerini seçerler.
Bruce etkisi, yeni bir erkeğin kafeye gelmesi durumunda rahim duvarına tutunamaması sonucu çiftleşme başarısını etkiler ve yaklaşık 21-23 günlük bir süreç boyunca tekrar çiftleşme olmaz.
50:31Deney Hayvanlarının Anatomik Özellikleri: Sıçanların abdomeni insan abdomeniyle benzer olsa da farklılıklar içerir; örneğin, sıçanlarda kör bağırsak (sekom) sol alt kadranda ve çok daha geniş olup, gıdaların sindirimini ve vitamin sentezi için önemlidir.
Sıçanlarda safra kesesi yoktur, safra karaciğerden üretilerek doğrudan bağırsaklara atılır.
Sıçanların pankreası bağırsağa yapışık zar şeklinde ve gizli bir pozisyonda bulunur, bu nedenle açıldığında pankreasın olmadığına dair yanlış bir sonuca varılabilir.
53:51Genital Sistem ve Deney Hayvanlarının Avantajları: Sıçanların dişi genital sisteminde insanlardaki gibi iki boynuzlu bir rahim (uterus) yoktur, uzunlamasına bir yapıya sahiptir.
Sıçanlarda over (ovaryum) pelvisin içinde değil, abdomenin içinde böbreğin komşuluğunda bulunur.
Deney hayvanlarının cinsel olgunluğa erişme süresi insanlara göre çok daha kısa (4-8 hafta) olduğundan, insan yerine deney hayvanı kullanmak deney süresini kısaltır.
56:01Tavşanların Hayvan Deneylerinde Kullanımı: Tavşanlar kemirgen grubuna girmiyorlar çünkü üst çenede bir çift, alt çenede bir çift kesici diş istenirken tavşanlarda iki çift kesici diş vardır.
Tavşanlarda kusma refleksi yoktur, bu nedenle vertigo ile ilgili deneylerde kusma parametresi kullanılamaz.
Tavşanlarda idrar miktarı diğer memelilere göre daha fazladır ve bu durum patoloji değerlendirmesinde dikkate alınmalıdır.
57:27Deneylerde Kontrol Grubu ve Standardizasyon: Deney aşamasında her zaman kendi kontrol grubu oluşturulur ve bu grubun değerleri referans değerlerdir.
Standardizasyon şartları her zaman değiştiği için hayvanın yaşı, cinsiyeti, bakım ortamı ve konumu sonucu etkiler.
Makale yazarken tartışma kısmında diğer deneylerin kontrol ve deney gruplarıyla karşılaştırma yapılır.
58:36Tavşanların Spesifik Özellikleri: Tavşanlar B vitamininden zengin dışkı üretirler ve bu dışkıları tekrar tüketerek B vitamini alırlar.
Tavşanların en önemli özellikleri kulaklarıdır ve bu kulakların büyüklüğü onları enfeksiyona açık hale getirir.
Kulakla ilgili çalışma yapacaklara tavşan dışında bir hayvan seçmeleri önerilir.
59:44Örnek Alma Yöntemleri ve Kan Alımı: Literatürde belirtilen örnek alma yöntemlerini mümkün olduğunca uygulamak gerekir.
Kan alımı yaparken hayvanın yaşamını devam ettirebileceğiniz kadar kan almanız önemlidir.
Hayvandan alınacak kan miktarı, kan türü (venöz veya arteryal), alım aralıkları ve hayvanın psikolojik durumu deney sonuçlarını etkiler.
1:01:43Kan Miktarı ve İyileşme Süresi: Hayvanlarda tahmin edilen kilogram ağırlıkta bulunan mililitre kan miktarları önemlidir.
Hayvandaki tüm kan volümünün %7,5'ini alırsanız o hayvana bir hafta, %10'unu alırsanız iki hafta, %15'e kadar alırsanız dört haftaya kadar iyileşme süresi verilmelidir.
%20'lik kan miktarı alınsa bile, hayvanı terminal dönemde kan alarak uygun şekilde ötenazi etmek gerekir.
1:03:03İlginç Bir Çalışma: Çin'de yapılan bir çalışmada erkek sıçanlar doğum yapmıştır.
Öncelikle bir dişi sıçana rahim nakli yapılmış, sonra bu rahim erkeğe bağlanarak kanlanması sağlanmıştır.
Dişiyle erkeği çiftleştirerek dişinin rahiminde oluşan embriyoyu doğrudan erkeğin rahmine aktararak yaklaşık 20-21 gün sonra sezeryanla doğum yapılmıştır.
1:06:47Fizyoloji Araştırmaları ve Sistemik Araştırma Modeli: Kubilay Özer, fizyoloji ana bilim dalı öğretim üyesi ve hayvanları araştırma merkezinin müdürüdür.
Araştırmada insan vücudundaki mekanizmaları ortaya çıkarmak, hem insan vücudunu anlamak hem de klinikte teşhis ve tedaviyi geliştirmek için son derece önemlidir.
Fizyoloji araştırmaları moleküler fizyoloji, hücre düzeyi, doku düzeyi ve organ düzeyi gibi çeşitli seviyelerde yapılabilir.
1:08:34İndibo Sistemik Araştırma Modeli: İndibo sistemik araştırma modelinin üstünlüğü, bütün sistemlerin var olduğu bir ortamda ilaç testi yapabilmesidir.
Hücre ve doku düzeyinde yapılan araştırmalarda sadece birkaç hücre grubu veya doku grubundan etki görülebilir, ancak ilaç geliştirme için tüm sistemlerin olduğu bir ortamda test yapılması gerekir.
Sistemik araştırma modelinin de sınırlamaları vardır; etki eden tam dokuyu ve reseptörleri bilemeyebilirsiniz.
1:09:47Kan Basıncı ve Hipertansiyon Çalışmaları: Konuşmacı yıllardır kan basıncı üzerine çalışmaktadır çünkü hipertansiyon (yüksek tansiyon) kliniklerin en önemli sorunlarından biridir.
Hipertansiyon kişiyi, ailesini, toplumu ve devletleri maddi ve manevi büyük sıkıntılara sokan, sakat bırakan ve dünyada ölümlerin en önemli nedenlerinden biridir.
Hipertansiyon multi-faktöriyel bir durumdur; nöronal, hormonal ve metabolik faktörlerin rolü vardır.
1:10:36Kan Basıncı Düzenleme Sistemleri: Kan basıncı düzenlenmesinde anjiyotensin-renin, anjiyotensin-aldesteron sistemi ve endotelin önemli rol oynamaktadır.
Nitrik oksit, Nobel ödülü kazanan bir bulgudur ve endotel varlığında ve yokluğunda asetik koloninin farklı cevaplarını göstererek varlığını kanıtlamıştır.
Son yıllarda eritropolitin üzerinde durulmuştur; böbrekler %90'dan fazla eritropolini üretir ve salgılar, ancak nedeni hala meçhuldür.
1:13:16Fizyolojik Performans ve Kan Perfüzyonu: Fizyolojik performans için üç önemli faktör vardır: genetik altyapı, epigenetik faktörler, ve kullanım şartları.
Vücudun enerjiye ihtiyacı vardır; ATP'nin yenilenmesine 3-4 dakikaya geçen bir sürede kesilirse miyositler, kalp hücreleri ve beyin hücreleri ölmektedir.
Kan perfüzyonu ve doku perfüzyonu sürekli olmak zorundadır.
1:16:22Sıçan Deney Hayvanı ve Araştırma Tavsiyeleri: Sıçan mükemmel bir deney hayvanıdır; küçük olması, ekonomik olması, kısa yaşam ömrü ve yavrulama hızı sayesinde teratojenik takip yapılabilir.
Cerrahi çalışmalarda sağlıklı bir hayvanın hareketli, araştırmacı ve meraklı olması, dışa açılan deliklerinde yara veya akıntı olmaması ve tüylerinin temiz olması önemlidir.
Araştırma sırasında hayvanların ağırlığı tartılmalı ve laboratuvarda her zaman bir araştırma defteri tutulmalıdır; bu günlük, gözlemler, bulgular ve deneyle ilgili tüm detayları içermelidir.
1:19:09Hayvan Deneyleri İçin Anestezi ve Teknikler: Konuşmacı, 1988'de havlu metodunu korkudan dolayı keşfettiğini ve bu teknik daha sonra bir dergide yayınlandığını belirtiyor.
Ameliyat sırasında intropera enjeksiyon anestezisi kullanıyor, ancak inhalasyon anestezisi daha tercih edilebilir.
Ketamin anestezi için kullanılıyor ve kilogram başına 10 mg, toplam 50 mg kadar verilebilir.
1:20:01Ameliyat Masası ve Gereçler: Ameliyat masası ısıtmalı olup, deney hayvanının sıcaklığı deney boyunca 36,5-37,5°C arasında tutulmalıdır.
Perfüzyon pompası kullanılarak hayvana fizyolojik serum verilir, idrar hızı yaklaşık 15-25 mikrolitre/dakika civarındadır.
Kateterler, kolay erişilebilirliği nedeniyle boyun tarafındaki karotis arterlerine yerleştirilir, ancak konuşmacı femoral arteri tercih ediyor.
1:22:33Kateterizasyon ve Monitörleme: Femoral arteri kateterize edilerek kan basıncı (sistolik, diastolik, MAP) ve kalp hızı ölçülebilir, gerekirse EKG de alınabilir.
Femoral beni de kateterize edilerek endojen veya egzojen maddeler verilebilir.
Ameliyat sonrası hayvanın sıcaklığını, kozalarını ve solunumunun ritmik olup olmadığını kontrol etmek gerekir.
1:24:16Anestezi Kontrolü ve Ventilasyon: Normal tansiyon 100 mmHg civarında olmalı, 70'lerin altına düşerse deneyden vazgeçilmelidir.
Solunumda veya mukozalarda morarma varsa oksijenasyonun yetersiz olduğunu gösterir.
Ventilasyon cihazı kullanılabilir, ancak kan gazı ölçmek gerekir; rahat bir solunum sağlarsanız spontan solunum da yeterli olabilir.
1:25:36Bilgisayarlı Monitörleme Sistemi: Kateter, üçlü bir musluk aracılığıyla transistöre bağlanır ve bilgisayardaki kompüterize programda anlık olarak görüntülenir.
Programda zaman ve kalibre edilen basınç gösterilir, 10 kanaldan çeşitli ölçümler yapılabilir.
Program matematiksel hesaplamalar ve formüller girilerek kullanılabilir.
1:29:18Femoral Arter Kateterizasyonu: Femoral arter, ingual kanalda hafif bir kesikle açılır ve sinir dikkatli bir şekilde ayrılır.
Damar askıya alınır, kurumaması için serum fizyolojik konulur ve ince damar makasıyla yaklaşık 45 derecelik açıyla kesilir.
Kateter damara yerleştirilir ve içeriye 1,20 ml heparin verilir.
1:33:14Deney Süreci: Kateterizasyon sonrası tansiyon ölçümü ve infüzyon başlar.
Hayvan yaklaşık yarım saat stabilizasyona bırakılır.
Anestezi verildikten sonra, deney sırasında ve deney sonrası yaklaşık bir saatlik periyod bilgileri alınır.
1:34:00Hayvan Deneylerinde Kan Alma Tekniği: Hayvan deneylerinde kuyruk kanı almak için önce hayvan sakinleştirilir veya anestezi altında tutulur.
Kuyruk ılık suyla temizlenerek plakasyon ve keratinize doku kalınlaşması giderilir.
Kuyruğun ucundan başlanmalı, damar bölgesi seçilip turnike uygulanarak damar şişirilir.
İğne damarın yanından girerek 45 derece açıyla damara girmelidir, doğrudan damara girmek hematoma neden olabilir.
1:37:33Hayvan Deneylerinde Etik: Hayvan deneylerinde etik, deney hayvanlarının üretim aşamasından ölümlerine kadar geçen süreçte bireylerin onlara yönelik eylemlerinde kural ve sınırların tanımlanmasıdır.
Hayvanların yetiştirilmesi, bakımı, beslenmesi, nakilleri ve deneylerde gerekliliğinin bilinmesi bireysel ve kurumsal bir sorumluluktur.
İnsanların davranışları çevrelerindeki kültürel ve moral etkilerle şekillenir, bu nedenle hayvanlara karşı düşünceler ve davranışlar da çevreden etkilenir.
1:44:03Hayvana Karşı Yaklaşımlar: Hayvana karşı yaklaşım iki ana model üzerinden temellendirilir: antroposentizm (insan merkezli) ve fizyosentizm.
Antroposentizmde insan dışındaki varlıkların değeri insana yararları ile ölçülür.
Katı antroposentizm Descartes'ın düşüncelerine dayanır ve hayvanları makineye benzetir, yumuşak antroposentizm Kant'ın düşüncelerine dayanır ve hayvanların acı çekebileceğini kabul eder ancak bu onların değerli olduğu anlamına gelmez.
1:46:22Hayvanlara Yaklaşım Felsefesi: Hayvanlara insanca yaklaşım, hayvanların değeri yerine insanlara olan faydalarıyla ölçüldüğünü gösteriyor.
Fizyotentizm, doğayı merkeze alan bir felsefi yaklaşım olup, fizyosentezm, patosentez ve biyosentizm olmak üzere üç farklı modeli bulunuyor.
Patosentizm modelinde tüm canlılarda ızdırap duyabilme yeteneği etik bir değer olarak ifade edilirken, biyosentizmde tüm canlılara bir haysiyet atfedilir.
1:47:43İnsan-Hayvan Etkileşimi ve Hayvan Koruma Felsefesi: İnsanların hayatta kalmaları için bitkisel ve hayvansal beslenme yapmaları gerekiyor, bu da insan-hayvan etkileşiminin temelini oluşturuyor.
İnsan-hayvan etkileşimi içinde hayvanlara karşı davranışların sistematize edilmesi gerekiyor.
Hayvan koruma felsefesinin temel ilkesi, insanın hayvanların yaşamını ve refahını koruma sorumluluğu olduğunu ve hayvanlara makul bir gerekçe olmaksızın zarar vermemesi gerektiğini belirtiyor.
1:49:42Hayvan Deneylerinde Etik Yaklaşım: Hayvan deneylerinde hangi disiplinlerde ve amaçlarla çalışmalar yapıldığı bilgisi verilirken, bu sunumda araştırmalarda dikkat edilmesi gereken noktalara odaklanılacak.
Hayvanların deneylerde kullanımı tarihsel süreç içerisinde Hipokrat'tan başlayıp 13. yy'da Klord Bernard ve Robert Koch'a kadar gelişmiştir.
1959 yılında Rachel ve Burge tarafından yayınlanan "The Principles of Human Experimental Technic" eserinde hayvan deneylerinin insani yönlerinin nasıl azaltılabileceği sorusu üzerinde durulmuş ve 3R kuralı ortaya çıkmıştır.
1:51:393R Kuralı - Reduction: Reduction (indirgeme/azaltma), mümkün olan en az sayıda hayvan kullanılarak en iyi sonuca ulaşmayı ifade eder.
Araştırmalarda gereksiz hayvan tüketiminin ortadan kaldırılması amaçlanırken, anlamlı sonuç almayı engelleyebilecek seviyede deney hayvanı sayısının azaltılması da öngörülmüyor.
En iyi sonuca ulaşmak için uygun deneysel seçim yönteminin belirlenmesi, çevresel faktörlerin kontrol edilmesi ve hayvan türlerinde standartlaşmaların sağlanması gerekiyor.
1:53:103R Kuralı - Refinement: Refinement (iyileştirme), deneysel araştırmalarda hayvanlara uygulanacak işlemler sırasında ağrı ve acısının en aza indirilmesi ve stresin ortadan kaldırılması anlamına gelir.
Hayvanın biyolojik gereksinimlerinin daha iyi öğrenilerek dengeli bakım, yönetim ve beslenme koşullarının sağlanması gerekiyor.
Hayvanın fizyolojik ve davranışsal gereksinimlerine bağlı olarak çevre düzenlemesinin hem hayvan refahına hem de deney kalitesine uygun şekilde oluşturulması önemli.
1:54:20Hayvan Bakımı ve Deney Koşulları: Her hayvan türü için en iyi yaşayabilecekleri koşulların belirlenmesi gerekiyor; kafes özellikleri, sıcaklık, nem, ışık, havalandırma ve gürültü gibi faktörler istenilen yönde olmalı.
Personelin hayvan bakımı konusunda eğitimli olması, veteriner hekim bulunması ve düzenli kontroller yapılması gerekiyor.
Deney sürecinde cerrahi işlemler anestezi altında yapılmalı ve cerrahi işlem sonrası oluşan ağrı durumları için gerekli tedaviler uygulanmalı.
1:56:373R Kuralı - Replacement: Replacement (yerine başka bir şey koyma), deneylerde yüksek sinir sistemine sahip hayvanların kullanılmamasını ve daha az duyarlı olan hayvanların kullanılmasını veya alternatif yöntemlerin kullanılmasını ifade eder.
Alternatif yöntemler olarak doku, organ kültürleri, tek hücreliler, bilgisayar ve veri bankaları, ektomiyolojik çalışmalar, matematiksel modeller kullanılabilir.
1985 yılında International Foundation for Ecal Research tarafından "Responsibility" (sorumluluk) kuralı daha sonra 3R kuralına eklenmiştir.
1:59:03Ek R Kuralları: 2002 yılında Addle Shamo ve David Resnick ile Sponsfile Conduct of Research eserlerinde "Risk-Yarar Dengesi" (Revance) ve "Tekrarlanan Deneylerden Kaçınma" (Reden Dancy) kuraları ifade edilmiştir.
Neil Cressberg tarafından Animal Science Society başlıklı makalede "Regulation" (yasa) kuralı altıncı R kuralı olarak listeye eklenmiş durumdadır.
1:59:31Risk-Yarar Dengesi: Relonce kavramı, risk-yarar dengesi içinde araştırmaya ilişkin soruların sadece bilimsel değil, aynı zamanda sosyal ve etik açıdan da değerlendirilmesi gerektiği anlamına gelmektedir.
Araştırmalarla ilgili soruların sadece bilimsel sınırlar içinde kalmaması, ayrıca sosyal ve etik boyutlardan da ele alınması ve bu soruların temellendirilmesi gerekmektedir.

Hayvan Deneyleri Bilimsel Eğitim Sunumu

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir