Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Osmanlı Hanım Sultanları ve yaptıkları hizmetleri anlatan bir belgesel serisinin bir bölümüdür. Videoda Rusya'dan esir alınan Hatice Turhan Sultan'ın hayatı, saraydaki konumu ve yaptığı mimari projeler ele alınmaktadır.
- Video, Hatice Turhan Sultan'ın Sultan İbrahim'in karısı ve Sultan IV. Mehmed'in annesi olması, Kösem Sultan ile yaşadığı rekabet ve valide sultan olarak aldığı görevleri kronolojik olarak anlatmaktadır. Özellikle Çanakkale Boğazı'nın girişinde inşa ettirdiği Seddülbahir ve Kumkale kaleleri ile Eminönü'nde inşa ettirdiği Valide Camii ve Külliyesi'nin mimari özellikleri detaylı şekilde incelenmektedir.
- Videoda ayrıca Sultan IV. Mehmed'in tahta geçişi, Osmanlı donanmasının durumu ve Hatice Turhan Sultan'ın ölümünden sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun yaşadığı kargaşa da anlatılmaktadır. Kumkale ve Seddülbahir kalelerinin arkeolojik araştırmaları ve koruma çalışmaları hakkında bilgiler de sunulmaktadır.
- 00:08Osmanlı Saray Kadınları ve Etkileri
- Osmanlı saray kadınları, özellikle cariyeler, kız kardeşleri, eşleri, kızları ve anneleri tarihçilerden çok çekmiştir.
- Cumhuriyet'in ilk yıllarında saray kadınları imparatorluğun çöküşüne yol açan etkenler arasında sayılıyordu, ancak tarihçiler bu görüşün karmaşık olduğunu belirtmektedir.
- Osmanlı kadınları siyasetle uğraşmış, diplomatik yazışmalar yürütmüş, mimari projeler gerçekleştirmiş ve vakıflar kurmuşlardır.
- 03:12Hatice Turhan Sultan'ın Hayatı
- Hatice Turhan Sultan, Sultan İbrahim'in karısı ve Sultan IV. Mehmed'in annesidir.
- Genç Hatice, Rusya steplerinde Tatarlarca esir alınıp İstanbul'da Sultan'ın haremine alınmış, yaklaşık 12 yaşlarında odalık olmuştur.
- Hatice önce Kösem Sultan'a armağan edilmiş, sonra Atike Sultan'a verilmiş ve Osmanlı Türkçesi ve İslamiyet dersleri almıştır.
- 04:54Haremdeki Yaşam ve Valide Sultan Olma
- Osmanlı haremindeki cariyelerin gündelik yaşamı, 19. yüzyıl oryantalist sanatçıların resmettiği egzotik sahnelerden farklı, kuralları katı bir yatılı okuldaki gibi olmalıdır.
- Hatice, Sultan İbrahim'in dikkatini çekerek 1642'de IV. Mehmed'i doğurmuş ve valide sultan olmuştur.
- Valide sultan olunca Hatice, oğlu ve kendine geleceğini, çocuğuna karşı suikast entrikalarından ve diğer hasekilerden gelebilecek tehlikelerden koruma mücadelesi başlamıştır.
- 06:29Hatice Turhan Sultan ve Kösem Sultan Arasındaki Mücadele
- Hatice Turhan Sultan'ın önünde valide sultan sıfatını aldığından beri hayatını zorlaştıran önemli bir karakter vardı: kayınvalidesi Kösem Sultan.
- Kösem Sultan, iki oğluna da validelik yapmış ve saray siyasetine 20 yılı aşkın tecrübesiyle hizmet etmiştir.
- Hatice Turhan ve Kösem Sultan arasındaki rekabet, Kösem'in korkunç ölümüyle sona ermiş, Kösem Sultan 1651'de kendi saçlarıyla boğularak öldürülmüştür.
- 07:56Valide Sultan Olarak Hatice Turhan Sultan
- Hatice Turhan'ın hüküm sürdüğü dönemde karşısına pek çok zorluk çıkmış, ancak oğlu Mehmet yaşadığı sürece valide sultan sıfatıyla konumu çok daha güvencedeydi.
- Topkapı Sarayı'na valide ve mahiyetindeki hizmetkarlarına ayrılan geniş dairelere taşınmış, dairelerinin bitişiğindeki banyosu İznik çinileriyle bezenmişti.
- Sahip olduğu değerli eşyalar bugün Topkapı Sarayı Müzesi koleksiyonunda sergilenir, bunlar arasında Valide-i Gazi Sultan Mehmet Han yazisi hak edilmiş sedef bir mühür de vardır.
- 08:45Hatice Turhan Sultan'ın İlk İşleri
- Sultan Mehmet, Osmanlı padişahı olduğunda henüz küçük bir çocuktu ve imparatorluk yönetecek deneyimden yoksundu.
- Hatice Turhan, sadrazam ve kaptan-ı derya tarafından dikkatine sunulan çeşitli bunalımlarla uğraşırken, oğluna genellikle "aslanım" diye hitap etmiştir.
- Turhan Sultan'ın ilk işi başkent İstanbul'da ve memlekette düzeni sağlamak ve Osmanlı gemilerine, hacılara ve Doğu Akdeniz'deki mülklerine saldıran Venediklileri karşılamaktı.
- 10:04Çanakkale Boğazı'nın Korunması
- Uzun süren Kandiye Savaşı sırasında Venediklilerin Akdeniz'de arkası kesilmeyen saldırıları, Hatice Turhan Sultan'ın ilk büyük mimarlık projesini gerçekleştirmek gerekçeleri arasındadır.
- Avrupa kıyısında Seddülbahir, Anadolu kıyısında Kumkale olmak üzere Çanakkale Boğazı'nın girişinde iki kalenin yapımına başlandı.
- Fatih Sultan Mehmet'in 15. yy'dan kalma Çanakkale Kilitli Bahir ve Kale'nin etraflıca onarımını üstlenmesine ek olarak, Seddülbahir ve Kumkale kalelerinin inşası için bağışta bulunduğunu Turhan Sultan'ın vakfiyesinden biliyoruz.
- 12:23Eminönü'ndeki Yeni Valide Camii ve Külliyesi
- Eminönü'ndeki yeni Valide Camii ve Külliyesi, camiye ek olarak bir türbe, pazar binası (Mısır Çarşısı), ilkokul, küçük bir saray (Hünkar Kasrı) ve büyük bir çeşme (Sibilhane) bulunuyordu.
- Hatice Turhan, kendi büyük cami kompleksini inşa ettirmek için önceki validelerden III. Mehmet'in annesi Safiye Sultan'ın yerini seçti, ancak Safiye'nin projesi tartışmalı bir istimlak gerektirdi.
- 1655'te tamamlanan proje büyük çaplı bir istimlak gerektirdi, ancak Evliya Çelebi'ye göre istimlak doğru düzgün bir biçimde yapıldı.
- 13:46Külliye'nin Yapısı ve Amacı
- Camideki yazıların bölümleri ve vakviyedeki proje tanımlaması, Hatice Turhan'ın inşaat projesinin oğlunun hocası ve cami vaizi Bani Efendi'nin cesaretlendirmesiyle başkentin kafir cemaati üzerine küçük bir fetih olarak tasarlandığını gösteriyor.
- Külliye için gereken geliri sağlayacak gümrükler ve Hariç Limanı'nın ticari potansiyeliyle ilgileniyordu, Mısır Çarşısı'nın görkemli varlığı da külliyenin ticari yapısını doğruluyor.
- Hatice Turhan ve oğlu IV. Mehmed'in gömüldüğü Valide Türbesi dışında, Hünkar Kasrı da külliye içinde yer alıyordu.
- 14:55Hatice Turhan Sultan'ın Hayatı ve Ölümü
- Hatice Turhan Sultan yaşamının sonuna kadar politikayla ve Osmanlı İmparatorluğu'nun yönetimiyle aktif olarak ilgilendi, Kandiye'nin fethedilmesinde kiliseleri camiye çevirttirdi.
- Oğlu IV. Mehmed'i önemli bir savaşçı devlet adamı olarak yetiştirme çabaları pek başarılı olamadı, IV. Mehmed'in İstanbul'u sevmediği ve Edirne Sarayı'nda kaldığı bilinir.
- Turhan Sultan 4 Ağustos 1683'te, Osmanlı birliklerinin Viyana kuşatması için yola çıkmalarından kısa bir süre sonra, 50'lerin sonlarındayken öldü.
- 15:57Turhan Sultan'ın Mirası ve Tersane Sorunu
- Osmanlı Devleti'nin 30 yıl boyunca sağladığı rehberlik ve liderlik sona erince, imparatorluğun mali ve askeri durumu bir başka kargaşa ve kararsızlık çağına girdi.
- 1687'de sadrazam ve diğerleri kaosa sert bir çözüm önerdiler, Sultan IV. Mehmet'in Osmanlı tahtından indirilmesi.
- Osmanlı tarihçisi Silah Dar Hatice, Turhan Sultan'ın ölümü üzerine Osmanlı tebaasının bu müstesna kadın için kalplerinden geçeni yazmıştır.
- 16:28Tersane Gelirlerinin Araştırılması
- Turhan Sultan'dan Kaptan Paşa'ya muhtıran, Sultan'ın mülkünden bir kısmının donanma mühimmiyatının giderlerini karşılamak üzere harcanması adettir.
- Osmanlı tarihçisi, imparatorluk tersanesine ayrılan mülkün gelirlerinin doğrudan hazineye aktarılıp aktarılmadığını ve donanmanın neden hala hazır olmadığının anlaşılması için bir araştırma yapılmasını istemiştir.
- Tersane idaresinde ne kadar para olduğunu ve bu paranın hangi işlere harcandığını bilmemizin önemli olduğu vurgulanmıştır.
- 18:11Valide'nin Kalelerinin Araştırılması
- Valide'nin iki kalesi 1997 yılından başlanarak proje direktörleri Doçent Doktor Louis ve Doçent Doktor Rahmi Nurhan Çelik yönetiminde, Koç Üniversitesi ve İstanbul Teknik Üniversitesi'nden ortak bir ekip tarafından araştırıldı.
- Kumkale'deki proje, yeni Kumkale köyü'nün sözlü tarihi ve bitişiğindeki Osmanlı mezarlığının eksiksiz dokümantasyonunun yanı sıra jeodezi ve mimari bir incelemeyi içeriyor.
- Seddülbahir projesi 2005 yılında kaledeki tüm Osmanlı yapılarının üç boyutlu lazer taraması, arkeolojik kazı çalışması ve Seddülbahir köyünde sözlü tarih araştırmasının da yer aldığı bir koruma projesine dönüştü.