Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin haritalarda yer şekillerinin gösterilme yöntemlerini anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, önceki derste harita, harita unsurları ve ölçek konularını ele aldığını belirtmektedir.
- Video, haritalarda yer şekillerini gösterme yöntemlerini detaylı şekilde incelemektedir. İlk olarak tarama, gölgelendirme, kabartma, renklendirme ve izohips yöntemleri anlatılmakta, ardından izohipslerin özellikleri (iç içe geçmiş kapalı eğriler, birbirini kesmez, en içteki genellikle en yüksek yeri gösterir) açıklanmaktadır. Son bölümde ise tepe, yamaç, boyun, delta, haliç, çukur, falez, vadi ve sırt gibi yer şekillerinin izohipslerle nasıl gösterildiği örneklerle açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca vadi ve sırt arasındaki farklar üzerinde durularak, vadi için akarsuyun geçmesi gerektiği, sırt için ise akarsuyun geçmesi gerektiği vurgulanmakta ve eğim hesaplama formülünün açıklanmasıyla video sonlanmaktadır.
- 00:01Haritalarda Yer Şekillerinin Gösterilme Yöntemleri
- Bu derste haritalarda yer şekillerinin gösterilme yöntemleri ele alınacaktır.
- Geçen derste haritanın tanımı, unsurları, kullanım amacına göre sınıflandırılması ve ölçek konuları işlenmiştir.
- Bu derste yer şekillerini gösterme metotları ve özellikleri incelenecektir.
- 00:35Tarama Yöntemi
- Tarama yönteminde yer şekilleri çizgilerle gösterilir.
- Çizgiler sık, kalın ve kısa ise eğim fazla, uzun, ince ve seyrek ise eğim azdır.
- Bu yöntem eskiden kullanılan bir yöntem olup günümüzde tercih edilmemektedir.
- 01:47Gölgelendirme Yöntemi
- Gölgelendirme yöntemi de eskiden kullanılan bir yöntemdir.
- Bu yöntemde yer şekillerine gölge verilerek yorum yapılır.
- Gölgelerin yoğunluğu ve konumu, yer şekillerinin yükseltisini gösterir.
- 02:46Kabartma Yöntemi
- Kabartma yöntemi yer şekillerini en iyi şekilde gösterir.
- Bu yöntem maliyetli ve taşıması zordur.
- Haritaya dokunulduğunda pürüzler hissedilebilir.
- 03:29Renklendirme Yöntemi
- Renklendirme yönteminde farklı yükselti aralıkları farklı renklerle gösterilir.
- 0-200 metre arası koyu yeşil, 200-500 metre arası açık yeşil, 500-1000 metre arası sarı, 1000-1500 metre arası turuncu, 1500 metre üstü kahverengi renklerle gösterilir.
- Kalıcı kar beyaz, denizler mavi renklerle gösterilir.
- 06:18İzohips Yöntemi
- İzohips, eş yükselti anlamına gelir ve yükseltisi aynı olan noktaların birleştirilmesiyle oluşan eğrilerdir.
- İzohipsler iç içe geçmiş kapalı eğrilerdir ve birbirini kesmezler.
- En içteki izohip genelde en yüksek yeri gösterir, 0 metre izohipi kıyı çizgisini gösterir.
- 10:21İzohipslerin Özellikleri
- Dağ zirvelerinde izohips nokta halini alır.
- İzohipslerin sıklaştığı yerde eğim artar.
- Eğim fazla olduğu yerlerde akarsu akış hızı fazla, heyelan riski yüksek, tarım alanları dar, ulaşım zor ve zirveye çıkış meşakkatlidir.
- 12:51İzohipslerin Özellikleri
- İzohipslerin bir özelliği, iki izohip arası yükselti farkının her yerde eşit olmasıdır (eküdistans).
- Eküdistans, iki izohip arasındaki yükselti farkıdır ve izohipsler bu farka göre (örneğin 100 metre aralıklarla) çizilir.
- Birbirine komşu ancak birbirini çevrelemeyen iki izohipin yükseltisi eşittir.
- 16:02İzohipslerin Diğer Özellikleri
- İzohipsler birbirini kesmezler, ancak kalıcı akarsular, mevsimlik akarsular ve karayolları izohipsleri keser.
- Mevsimlik akarsular kesik çizgilerle, daimi akarsular ise düz çizgilerle gösterilir.
- 17:15Yer Şekillerinin İzohipslerle Gösterilmesi
- Tepe, çevresine göre yüksek bir yer olarak izohips yöntemiyle gösterilir.
- Yamaç, dağların eteği olarak izohips yöntemiyle gösterilir.
- Boyun, iki tepe arasında kalan düzlük sahasıdır.
- Delta, akarsuyun getirdiği malzemesinin kıyıda biriktirilmesi sonucu oluşur ve izohipslerde denize doğru girinti yapar.
- Haliç, okyanus kıyılarında oluşur ve izohipslerde kıyı çizgisi karaya doğru girinti yapar.
- 22:05Yer Şekilleri ve Çukur
- Altıncı yer şekli çukur veya çanak olarak adlandırılır ve içe doğru oklarla gösterilir.
- Çukur şekli, yükselti değerlerinin bir noktaya kadar arttıktan sonra alçalmasıyla oluşur ve çevresine göre kapalı bir yapıya sahiptir.
- Kraterler de çukur şekliyle gösterilir, örneğin Bitlis'teki Nemrut krateri bu şekildedir.
- 23:49Falez ve Vadi-Sırt Farkı
- Yedinci yer şekli falez (yalıya falez) olarak adlandırılır ve deniz kıyısında izohipslerin aşırı miktarda sıklaşmasıyla gösterilir.
- Vadi, v'nin sivri ucuna doğru gidildiğinde yükseltinin arttığı yer şeklidir ve akarsuyun geçtiği yerdir.
- Sırt ise v'nin ayak kısımlarının yüksek yeri gösterdiği yer şeklidir.
- 28:03Eğim Hesaplama
- Eğim hesaplaması fiziki haritalardan yapılır.
- Eğim formülü: Eğim = Yükselti farkı / Gerçek uzunluk (yatay uzaklık) × 100 veya 1000.
- Eğim yüzde kaçtır sorulduğunda 100 ile, binde kaçtır sorulduğunda 1000 ile çarpılır.