Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türk edebiyatının önemli isimlerinden Halide Edip Adıvar'ın hayatını anlatan biyografik bir belgeseldir. 1884 yılında İstanbul Beşiktaş'ta doğan Halide Edip, II. Abdülhamid döneminde padişah hazinesi katipliği yapan Mehmet Edip Bey ve Fatma Berfem Hanım'ın kızıdır.
- Video, Halide Edip'in eğitim hayatı, evliliği, edebi eserleri ve siyasi faaliyetleri kronolojik olarak anlatmaktadır. Üsküdar Kız Amerikan Koleji'nde eğitim gören, İngilizce ve Fransızca bilen Halide Edip, kadın hakları konusunda yazılar yazmaya başlamış, Milli Mücadele döneminde Anadolu Ajansı'nda çalışmış ve orduya katılmış, İstiklal Madalyası ile ödüllendirilmiştir. Cumhuriyet döneminde İstanbul Üniversitesi'nde İngiliz Filolojisi kürsüsünü kurmuş ve 1950'de Demokrat Parti milletvekili olarak TBMM'ye girmiştir. Video, Halide Edip'in eserlerinin üç grupta incelenmesiyle sona ermektedir.
- 00:02Halide Edip Adıvar'ın Hayatı ve Eğitim Hayatı
- 1884 yılında İstanbul Beşiktaş'ta dünyaya gelen Halide Edip Adıvar, babası II. Abdülhamid devrinde padişah hazinesi katipliği yapan Mehmet Edib Bey, annesi Fatma Berfem Hanım'dır.
- Annesini küçük yaşta kaybeden Halide Edip, Üsküdar Kız Amerikan Koleji'nde eğitim almaya başlamış, İngilizce ve Fransızca tahsil eden yazar, bu liseden lisans derecesi ile mezun olan ilk Müslüman kadın olmuştur.
- İlk evliliğini okuldan mezun olduktan hemen önce tanıştığı matematik öğretmeni Salih Zeki Bey ile yapmış, 1910 yılında eşinin ikinci bir hanımı isteği üzerine boşanmıştır.
- 01:24Yazarlık ve Siyasi Faaliyetleri
- İyi derecede yabancı dil bilen yazar, ünlü İngiliz matematikçilerin yaşam öykülerini ve birkaç Sherlock Holmes hikayesinin çevirisini yapmıştır.
- İkinci Meşrutiyet sonrasında yazın hayatına giriş yapan Halide Edip, kadın hakları konusunda yazılarını yayınlamaya başlamış, 31 Mart ayaklanması sonrası aldığı ölüm tehditleri nedeniyle iki oğluyla Mısır ve İngiltere'ye gitmiştir.
- 1909'da İstanbul'a geri döndüğü zaman siyasi içerikli yazılarını yayınlamaya devam etmiş, "Heyula ve Raik'in Annesi" adlı romanları basılmıştır.
- 02:59Eserleri ve Siyasi Görüşleri
- 1910 yılında seviye Talip romanını yayımlamış, bu roman bir kadının kocasını terk ederek sevdiği erkekle yaşamını anlatır ve feminist bir eser olarak değerlendirilir.
- Kadınları Yükseltme Derneği kuruculuğunu yaptığı Balkan Savaşı yıllarında son eseri adlı aşk romanını yayınlamış, "Talim ve Edebiyat" adlı kitabı yazmıştır.
- Edebi değerden çok bir test sunmayı öncelikleyen romanı "Yeni Turan", Turancılık fikrini benimseyen kadın kahramanı ile Türkçülük eserlerinin yanında yerini almıştır.
- 03:54Milli Mücadele Dönemi
- Birinci Dünya Savaşı yıllarında kız mektepleri umumi müfettişliği görevini sürdüren Halide Edip, Arap eyaletlerine giderek orada iki kız okulu ve bir yetimhane açmıştır.
- 1918 yılında işgal sonrasında İstanbul'a dönen Halide Edip, "Mor Salkımlı Ev" kitabını kaleme almıştır.
- Milli mücadele yıllarında Amerikan mandası fikrini benimseyen ve bu tezi Sivas Kongresi hazırlıklarında olan Mustafa Kemal'e sunan Halide Edip, beklediği yanıtı alamamıştır.
- 04:49İzmir İşgali ve Milli Mücadele
- 15 Mayıs 1919 günü İzmir'i Yunanlıların işgal etmesi üzerine İstanbul'da protesto mitingleri düzenlenmekteydi, Halide Edip 19 Mayıs 1919 günü Asri Kadınlar Birliği'nin düzenlediği ilk açık hava mitinginde kürsüye çıkan ilk konuşmacı olmuştur.
- İngilizler İstanbul'u 16 Mart 1920'de işgal ettiler ve hakkında idam emri çıkardıkları ilk kişiler arasında Halide Edip ve eşi Dr. Adnan da vardır.
- İngilizlerin idam kararı öncesinde yola çıkan ve 2 Nisan 1920 günü Ankara'ya ulaşan Halide Edip ve eşi Adnan Bey, Ankara yolunda Yunus Nadi Bey ile karşılaşıp Anadolu Ajansı'nın kurulması için Mustafa Kemal Paşa'dan onay görmüşlerdir.
- 06:04Milli Mücadele'de Aktif Rolü
- Anadolu Ajansı'nın muhabiri, yazarı, yöneticisi, ayak işlerine bakanı olarak çalışmış, haber derleyip milli mücadeleye ilişkin bilgileri telgrafla iletmek ve Avrupa basınını takip etmiştir.
- Orduya katılma isteğini Mustafa Kemal'e telgrafla iletti ve cephe karargahında görevlendirilmiş, Sakarya Savaşı sırasında onbaşı olmuştur.
- Yunanlıların halka verdiği zararları incelemek ve raporlamakla sorumlu Tetkik-i Mezalim Komisyonu görevlendirilmiştir.
- 07:15Cumhuriyet Dönemi ve Son Yılları
- Savaş boyunca cephe karargahında görev yapan Halide Edip, Dumlupınar Meydan Muharebesi'nden sonra ordu ile İzmir'e gitti ve rütbesi başçavuşluğa yükseldi.
- Savaştaki yararlılıklarından ötürü İstiklal Madalyası ile ödüllendirildi.
- Cumhuriyetin ilanından sonra "Akşam", "Vakit" ve "İkdam" gazetelerine yazdı, Cumhuriyet Halk Fırkası ve Mustafa Kemal Atatürk ile siyasi fikir ayrılıkları yaşadı.
- 07:52Yurtdışında Yaşamı ve Son Yılları
- Eşi Adnan Adıvar'ın Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kuruluşunda yer alması sonucu iktidar çevresinden uzaklaştılar.
- Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kapatılıp Takriri Sükun Kanunu'nun kabul edilmesiyle tek parti dönemi başlayınca kocası Adnan Adıvar ile birlikte Türkiye'den ayrılmak zorunda kalarak İngiltere'ye gitti.
- 1939 yılına kadar 14 yıl boyunca yurtdışında yaşadı, bu sürenin dört yılı İngiltere'de, on yılı Fransa'da geçti.
- 08:14Akademik Hayatı ve Vefatı
- 1939'da İstanbul'a döndü ve 1940 yılında İstanbul Üniversitesi'nde İngiliz Filolojisi kürsüsünü kurmakla görevlendirildi, on yıl kürsü başkanlığını yürüttü.
- 1950'de Demokrat Parti milletvekili olarak TBMM'ne girdi ve bağımsız milletvekili olarak görev aldı, 5 Ocak 1954 günü "Siyasi Vedaname" başlıklı bir yazı yayınlayarak bu görevden ayrıldı.
- 9 Ocak 1964 yılında İstanbul'da seksen yaşındayken böbrek yetmezliği sebebiyle hayata veda etti, cenazesi İstanbul Merkez Efendi Mezarlığı'na defnedildi.
- 09:14Eserleri ve Mirası
- Halide Edip Adıvar, "Sinekli Bakkal", "Ateşten Gömlek", "Vurun Kahpeye" ve daha birçok değerli eserin yazarıdır.
- Eserleri içerik bakımından üç grupta incelenmiştir: kadın meselelerini ele alan, eğitilmiş kadının toplumdaki yerini arayan eserleri, milli mücadele dönemini anlatan eserleri, şahsiyetleri içinde bulundukları geniş toplumla birlikte ele alan romanları.