Buradasın
Hacı Bayram Veli'nin "Çalabım Bir Şar Yaratmış" İlahisinin Şerhleri
youtube.com/watch?v=0NuxvhzwbOAYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, tasavvufi şiir şerhleri doktora tezi sahibi akademisyen Ömür Ceylan'ın Hacı Bayram Veli'nin şiirlerini ele aldığı akademik bir sunum formatındadır.
- Sunumda Hacı Bayram Veli'nin "Çalabım Bir Şar Yaratmış" ilahisinin üç farklı şerh metni (Abdülhay Celvetiyye, Seyyid Feyzullah Efendi ve İsmail Hakkı Bursevi) üzerinden yorumlanması yapılmaktadır. Konuşmacı, ilahinin beytlerini tek tek inceleyerek her şerhçinin farklı yorumlarını karşılaştırmakta ve özellikle "ilahi şehir" kavramını detaylı olarak açıklamaktadır.
- İlahi şehir, dünya ile ahiret, madde ile mananın, beden ile ruhun hasılı iki cihanın tamor arasında inşa edilmiş, her iki cepheye de nazır fakat onlardan herhangi birine büsbütün ait olmayan bir yerdir. Sunum, Hacı Bayram Veli'nin ruhaniyeti önünde saygıyla eğilerek sona ermektedir.
- 00:53Hacı Bayram Veli'nin Şairliği ve Tasavvufun Özellikleri
- Hacı Bayram Veli, Türk tasavvuf edebiyatı için ardında bıraktığı manzumesi ile doğru orantılı olmayan büyüklükte bir çığır açmıştır.
- Tasavvuf, nüfuz ettiği coğrafyaların kültürleriyle şaşılası terkipler oluşturma becerisine sahip bir öğretidir ve toplumsal hayata yön veren dinamiklerin tam ortasında yer alır.
- Tasavvuf, dinin çizdiği katı sınırlarla keşf ve sezgi vadinin arasındaki iklimi verimli bir biçimde kullanarak kişisel davranış biçimlerinden toplumsal reaksiyonlara kadar çok farklı yelpazenin uçlarında kendisini konumlandırabilme yeteneği kazandırır.
- 04:42Hacı Bayram Veli'nin Önemi ve Çalabım Bir Şar Yaratmış İlahisi
- Hacı Bayram Veli, binlerce Türk şair arasında ayrı bir yere sahiptir ve Somuncu Baba'dan Nefes alıp Bıçakçı Ömer Dedeye, Gelibolu Yazıcı Kardeşlere, Akşemseddin'e ulaştıran önemli bir köprüdür.
- Çalabım Bir Şar Yaratmış ilahisi, Anadolu Türk şehirlerinin kurucu ruhu ve Anadolu Türk medeniyetinin manifestosu olarak okunabilir.
- Bu ilahiyi açıklamak için Abdülhay Celvetiyye, Seyyid Feyzullah Efendi ve İsmail Hakkı Bursevi'ye ait üç temel şerh metni ele alınmıştır.
- 07:18İlahinin İlk Beytinin Şerhleri
- İsmail Hakkı Bursevi'ye göre şardan maksat, görülebilen tüm tecellilerin mekanı olan gönüldür ve iki cihandan murat sufli beden alemi ve ulvi ruhlar alemidir.
- Feyzullah Efendi beytin yaratılış tarihine dair ilk tabloyu resmettiğini düşünür ve iki cihandan kasıt dünya ve ahirettir.
- Abdülhay Celveti şar şehir sözünden gönül şehri iması bulunduğunu düşünür ve bu gönül şehri sır ile nefs beka ender, beka ile fena, ender fena, zahir ile batin, mebde ile meat ya da celal ile cemal arasında kurulmuştur.
- 09:27İlahinin İkinci Beytinin Şerhleri
- İsmail Hakkı Bursevi'ye göre şehre gelmek için önce köyden ayrılmak gerekir ve gönül şehri manevi cennet demektir.
- Feyzullah Efendi de Bursavi ile aynı kanaattedir ve nagehan şar'a varmak ve taşo-toprak arasında yapılmak Hacı Bayram-ı Veli'nin ruhuna ve dört unsurdan mürekkep bedeni ile buluşmasına işaret etmektedir.
- Abdülhay Celveti bu beytin yorumunda diğer iki şerhten bir miktar ayrı düşünüyor ve şar ile etvar-ı sebanın (insanın yaratıldığına inanılan yedi farklı tavrın) kastedildiğini düşünmektedir.
- 11:23İlahinin Son Beytinin Şerhleri
- İsmail Hakkı Bursevi ile Abdülhay Celveti, şakirdin müride, taşın kalp taşına, yorulmanın terbiyeye, iş sırasında Allah'ın adının anılmasının da zikre işaret ettiğini düşünmektedir.
- Feyzullah Efendi daha batini bir yorumla karşımıza çıkıyor ve beyitte anılan şakirdlerin iç ve dış duyular olduğunu, kuvayi zahire ve batına işaret ettiğini düşünmektedir.
- Abdülhay Celveti de Bursevi ile aynı fikirde ve saliklere seslenerek kalp şehrinizi mamur kılmaya çalışın, kendinizi ilahi aşk oklarına hedef kılmayı başarın, ariflerin sözünü dinleyin, ilme gayret edin diyor.
- 13:27Hacı Bayram Veli'nin İlahisinin Yorumları
- İsmail Hakkı Bursevi'ye göre, Hz. Pir Şarı beyitte ilim ve cehil sıfatlarından sıyrılarak ulaşılabilen fenayı tam makamında betimliyor.
- Abdülhay Celveti, bu beyitle şehirde yaşanması muhtemel bir kaosa işaret edildiğini düşünmekte ve şehrin daima mamuriyet ister, harap olursa kişinin haline vay diye ikaz etmekten geri durmuyor.
- Hacı Bayram Veli'nin ilahisinin son beytinde her üç şerite farklı enstrümanlarla aynı sonuca ulaşır ve Bursevi bu ilahiyi ancak sözden manaya, manalardan da hakikatlere ulaşabilenlerin anlayabileceğini söylemektedir.
- 14:41İlahinin Anlamı ve Şehir Kavramı
- İsmail Hakkı Bursevi bu manzumeyi "nazı muamma üslup" diye tanımlıyor ve bu manzme muamma üslubu ile yazılmış bir manzumedir.
- Hacı Bayram Veli bu ilahisinde Allah tarafından yapılmış ilahi bir şehri örnekleyerek insani gerçekliği izah ediyor.
- Bu şehir, dünya ile ahiretin, madde ile mananın, beden ile ruhun hasılı iki cihanın tamor arasında inşa edilmiş, her iki cepheye de nazır fakat onlardan herhangi birine büsbütün ait değildir.
- 15:43Şehrin Stratejik Konumu ve Hacı Bayram Veli'nin Yolculuğu
- Şehrin stratejik konumu, hangi yönden yanaşsanız, güzeller güzeli sevgilinin bile yüzünü kıskandıran gözünüzün görebileceği en muhteşem manzara karşılar sizi.
- İki cihandan birine gösterilecek aşırı temayülse şehir zemininin kaymasına yol açacak ve Hacı Bayram Veli'nin şehre şimişçesine sizi sarmalayan manzaradan uzaklaşmanıza sebep olacaktır.
- Hacı Bayram Veli'nin yolu bu şehre düşer ve şehir baştan başa şantiye alanı gibidir; sokakları, caddeleri, meydanları, haneleri ile şehrin her yanını imar heyecanı bürünmüştür.
- 16:37Şehrin İnşası ve Hacı Bayram Veli'nin Dönüşümü
- Taş ve toprak arasında hayat bulan bu kusursuz nizamın cezbesiyle Hacı Bayram Veli kendisini bu ilahi düzenin kucağına bırakıverir.
- Artık yalnız o mükemmel şehrin inşası değil, zerre zerre, hücre hücre onunla mec olan Hacı Bayram Veli'nin de inşası başlamıştır.
- Taş ve toprak bir yandan şehrin harcını, diğer yandan da Hacı Bayram Veli'nin mayasını oluşturmakta, atılan her temel, üst üste konulan her harç kalıbı şehirle beraber Hacı Bayram'a da vücut vermektedir.
- 17:11Şehrin İnşa Süreci ve Talebeler
- Mukaddes şehrin inşa süreci, ezelle-ebed arasındaki tüm zamanlar boyunca ardı arkası kesilmeyen hummalı bir yenilenme halinde devam etmektedir.
- Taşa toprağa mana, ete kemiğe ruh bahşeden iş bu imar faaliyeti, mesleğin biricik üstadı eliyle yürütülür.
- Üstattan aldıkları icazetle şehrin yedi iklim dört bucağına dağılmış bulunan talebeler, ilk bakışta sıradan kaya kütleleri şeklinde görülen tabii dokuyu kırar, parçalar ve yontarlar.
- 18:11Şehrin Savunma Sistemi ve Düşmanları
- Her önemli şehir gibi bu şehirde kalın, yüksek, muhkem hisarlarla çevrilidir ve muhtemel bir kuşatma sırasında orta çağ boyunca kullanılan savunma biçimi devreye girerek bu hisarlardan düşman üzerine oklar yağdırılır.
- Bu şehrin her biri şahin gözlü keskin okçuları ok olarak hedefi tam can evinden, ciğerinden vuran garip sözler kullanırlar.
- Bu şehrin düşmanları, şehirdeki dengeyi madde lehinde bozmaya çalışan cahillerdir ve yüreklerine tesir eden sözlerle manahisarları kapısında çaresiz kalırlar.
- 19:02Şehrin Değeri ve Hacı Bayram Veli'nin Önemi
- Şehrin çarşı pazarında alınıp satılan en değerli metada ariflerin dilinden dökülen bu mana külçeleridir.
- Bu şehir, ilim ve cehalet de dahil tüm dünyevi bağlardan kendisini kurtarmış bulunan kalbin ta kendisidir.
- Şehrin kılavuzu cinnet pusulası, cesaret rehberi, feragattir ve gerçek aşıklar şehrin sınır boylarında kanlarını sebil ederek içeriye girme hakkı kazanırlar.
- 19:56Şehrin Anlaşılması ve Hacı Bayram Veli'ye Saygı
- Şehre dair söylenen bu sözleri anlayabilmek, taş yontan şakirtlerin zikrini duyabilmek, burçlardan atılan mana oklarına göğüs gerebilmek için Hacı Bayram Veli gibi ansızın bu şehre yolu düşen ruhların taş toprak arasında şehirle birlikte yeniden yeni baştan inşa edilebilmiş olması gerekir.
- İrfan denilen bu ezeli bilgelikten nasibi olmayanlar, varlıkla yaşıt bu şehrin tarihçesini cehaletlerine kurban ederler.
- Hacı Bayram Veli'nin ruhaniyeti önünde saygıyla eğilmek gerekir ve bu kutlu toplantıyı düzenleyen dernek mensuplarına ve Ankara Büyükşehir Belediyesi mensuplarına teşekkür edilmektedir.