Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Üsküdar Üniversitesi Televizyonu'nda yayınlanan, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Çevre Sağlığı Programı öğretim görevlisi Ahmet Adiller tarafından sunulan bir eğitim dersidir. Küresel COVID-19 salgını nedeniyle online platform üzerinden verilmektedir.
- Video, gürültü kirliliğinin tanımı, sağlık ve çevresel etkileri, maddi boyutları ve ölçümü hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. İçerik, gürültünün fizyolojik ve psikolojik etkileri, iş performansını azaltma, sağlık giderlerinde artış gibi sonuçları, Türkiye'deki gürültü kaynakları ve büyük şehirlerdeki gürültü artışının nedenleri ile gürültü kontrol yöntemlerini üç ana kategoride (kaynakta, kaynaktan çıktıktan sonra çevre unsurları içinde ve alıcıda) incelemektedir.
- Sunumda ayrıca Çevre Kanunu'nun 14. maddesi, "Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği" ve gürültü maruz kalma süreleri hakkında bilgiler verilmektedir. Gürültünün insan sağlığı üzerindeki etkileri dört grupta (fiziksel, fizyolojik, psikolojik ve performans etkileri) incelenmekte ve gürültü seviyelerinin sağlık üzerindeki etkilerini gösteren grafiklerle desteklenmektedir.
- 00:21Giriş ve Gürültü Kirliliği Tanıtımı
- Üsküdar Üniversitesi, koronavirüs salgını nedeniyle yüz yüze eğitim yerine online platformlar ve televizyon üzerinden eğitim faaliyetlerine devam etmektedir.
- Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Çevre Sağlığı Programı'ndan Ahmet Adiller, çevresel etki değerlendirmesi dersi kapsamında gürültü kirliliğinden bahsedecektir.
- Gürültü, belirgin bir yapısı olmayan, içerdiği öğelerle kişiye bedensel ve ruhsal olarak olumsuz etkileyen, iş performansını azaltan ve çevrenin huzurunu bozan bir çevresel kirlilik türüdür.
- 01:56Gürültünün Fizyolojik Etkileri
- Ani ve şiddetli miktarda gürültüye maruz kalındığında birkaç günlük geçici işitme kaybına, uzun süreli maruz kalındığında ise kalıcı hasarlara yol açabilir.
- İnsan fizyolojik olarak pek çok şeye uyum sağlayabilir ancak gürültüye kısa vadede hızlı bir şekilde uyum sağlama durumu söz konusu değildir.
- Gürültü, fizyolojik etkilerinin yanında psikolojik olarak da ciddi bir sorun yaratır.
- 02:49Gürültünün Maddi Boyutları
- Gürültülü ortamlarda çalışan bedensel işçilerde %30'luk, fikir işçilerinde ise %60'luk oranında performans kaybı yaşanmaktadır.
- Sağlık sorunları yaşanması durumunda hastanelerin görüntülü ortamlarda bulunması iyileşme sürecini uzatır ve sağlık giderlerinde artışa sebep olur.
- Uyku kalitesi azalması, anlama güçlüğü, karar verme gecikmesi ve konsantrasyon bozulması gibi etkiler maddi kayıplara yol açar.
- 04:32Gürültünün Diğer Etkileri
- Gürültü nedenli hastalıklara yakalanabilen çalışanlar rapor almalarından dolayı iş kaybı yaşayabilir ve aşırı yorgunluk hissedebilir.
- Sosyal ilişki kaybı, ciddi sinirlilik ve anksiyete durumları baş gösterebilir.
- Gürültünün kontrolü ve gürültü sonucunda rahatsızlanan hastaların iyileştirilmesi ile ilgili eğitim masrafları da maddi yük oluşturur.
- 05:29Gürültü Kontrolü ve Değer Kaybı
- Gürültü kontrolü maliyeti, gürültünün önlenmesi için kaynağında, çevrede veya alıcıda alınan önlemlerin maliyetidir.
- Gürültülü ortamlarda bulunan konut ya da arazilerin değerleri normal piyasa değerlerinden oldukça düşük olabilir.
- Avrupa ülkeleri 1960'lı yıllardan itibaren gürültüyle mücadelede ciddi çalışmalar yapmakta ve AB ülkelerinde yılda gürültü nedeniyle ekonomik zararların 10 ila 40 milyar avro seviyesinde olduğu çalışmalarla ortaya konulmuştur.
- 06:37Gürültünün Ölçümü ve Semptomları
- Gürültünün en bilinen ölçüm yöntemi ses basınç düzeyi olup, sonometre ile ölçülür ve birimi desibeldir.
- Normal şartlarda bir insan kulağının duyabileceği sesler 20 ila 20.000 Hz dalga boyu seviyesindedir.
- Infra sound (20 Hz'in altı) ve ultra sound (20.000 Hz'in üzerinde) sesleri insanlar duyamaz ancak bu seslerden rahatsız olabilirler.
- 09:57Gürültünün Sınıflandırılması
- Yaprak hışırtısı yaklaşık 10 desibel, sakin yerde 30 desibel, ortalama cadde trafiği 40 desibel seviyesindedir.
- İşyeri içerisinde 50 desibel, iki kişinin hararetli konuşması yaklaşık 60 desibel, kalabalık trafik 70 desibel seviyesindedir.
- Kulağın rahatsız olduğu ses seviyesi 85 desibeldir ve riskli bölgelerde torna tezgahı gibi sesler daha yüksek seviyelerde olabilir.
- 10:54Ses Seviyeleri ve Etkileri
- Torna tezgahı normal şartlarda 85 desibellik, ağır trafik korna sesleri 90 desibellik, hava kompresörü 95 desibellik, büyük hacimli motosikletler ve korna 110 desibellik ses üretiyor.
- 120 desibel ağrı eşiğine ulaşırken, 500 metreden bir savaş uçağı yaklaşık 140 desibellik, atılan bir füze ise kaynakta 180 desibellik ses üretiyor.
- 60 desibel seviyesinde gürültü varsa telefon konuşması sağlıklı sürdürülemez, 80 desibel seviyesinde ise 3 metreden karşılıklı konuşulamaz ve iş kazası riski artar.
- 13:08Ses Sınıflandırması ve Uluslararası Standartlar
- Ses basınç seviyelerine göre ortamlar -30 desibel çok sessiz, -30-50 desibel oldukça sessiz, 50-60 desibel orta derecede gürültülü, 60-70 desibel gürültülü ve 70-80 desibel çok gürültülü olarak nitelendirilir.
- ISO normal saydığı gürültü düzeyi 58 desibel olarak belirlenmiş, 80-85 desibel ise acı eşiğidir.
- 13:44Türkiye'de Gürültü Kaynakları
- Plansız ve düzensiz kentleşme, özellikle büyük karayollarının çevresine yakın yerleşim alanları, yüksek trafik ortamlarına maruz kalma riskini artırıyor.
- Endüstride yeni tekniklerin uygulanmasındaki bilgi eksikliği, sanayi kuruluşlarının çevreci teknolojileri ve gürültü önleme teknolojilerini kullanmaması gürültü sorununu artırıyor.
- Ulaşım sistemleri (trafik, hava trafiği) ve eğitim eksikliği de gürültü sorununun önemli kaynaklarıdır.
- 16:14Yerleşim Yerlerinde Gürültü Kaynakları
- Trafik yoğunluğu, yersiz ve zamansız korna çalınması, klakson çalınması gürültü kaynaklarıdır.
- Belediye sınırları içerisinde endüstriyel bölgelerin şehir merkezlerinde bulunması, torna tesviye atölyeleri veya mobilya üretim atölyelerinin binaların altında faaliyet göstermesi ciddi gürültü kaynakları oluşturuyor.
- Evlerdeki yüksek sesli televizyon veya müzik aletleri, zamansız bakım alanı çalışmaları da yerleşim yerlerinde gürültü kirliliği yaratıyor.
- 18:01Gürültünün Fiziksel Etkileri
- Gürültü insan sağlığı açısından fiziksel, fizyolojik, psikolojik ve performans üzerine dört grupta incelenebilir.
- Desibel (dB) kaynaktan çıkan gürültü seviyesini, DBA ise alıcıda duyulan ses seviyesini ifade eder.
- 85 desibel seviyesinde uzun süre maruz kalınması veya 140 desibele kısa süreli maruz kalınması duyarlı kesimlerde işitme kaybına neden olabilir.
- 20:38İşitme Kaybı Türleri
- Geçici işitme kaybı, duyma yorulması olarak adlandırılır ve duyma eşiğini 15-20 desibel kadar düşürebilir.
- Kalıcı işitme kaybı, 85 desibele uzun süre veya 140 desibele kısa sürede maruz kalma sonucunda duyma organının kalıcı hasar görmesidir.
- Akustik travma (bomba patlaması gibi tek ve şiddetli olaylar) kalıcı işitme kaybına neden olabilir ve işitme cihazlarına bağlı yaşamak zorunda kalınabilir.
- 21:36İşitme Kaybını Artıran Etkenler
- Yaş arttıkça kulağın performansı düşer ve gürültüye maruz kaldıkça işitme kaybı riski artar.
- Kronik rahatsızlıklar, vasküler sorunlar, ototoksik ilaçlar ve sigara tüketimi işitme kaybını artırabilir.
- Gürültüyle beraber titreşim (vibrasyon) maruziyeti kulağın duyma kaybını arttırır.
- 23:08Gürültünün Fizyolojik Etkileri
- Gürültüye maruz kaldığımızda stres hormonları artar, korku duyulur ve kan basıncı yükselir.
- Vücutta kan lipitlerinde artış görülür, kalp hızı artar ve hamilelik döneminde düşük doğum oranları ve ölü doğumlar artabilir.
- Gürültüye maruz kaldığımızda lökosit sayısında azalma olur, bu da vücut direncini ve bağışıklık sistemini azaltır.
- 24:00Gürültünün Psikolojik Etkileri
- Gürültüye maruz kaldığımızda kaygı durumu yaşanır ve gürültünün kaynağını keşfetmeye çalışırız.
- Uzun süre gürültüye maruz kalınması durumunda kronik depresyon riski artar.
- Gürültüye maruz kalan kişiler aktif, pasif veya saldırgan hale gelebilir, grup etkileşiminde bozukluklar olabilir ve yardımlaşmada isteksizlik yaşayabilir.
- 25:31Gürültünün Performans Üzerindeki Etkileri
- Gürültüye maruz kalan insanlar vücutlarıyla çalışan kişilerde %30, akıl yürüterek çalışan kişilerde %60'lık verim kaybı yaşayabilir.
- Erken çocuklukta maruz kalınan gürültü, okuma gecikmesine ve motivasyonda azalmaya neden olabilir.
- Gürültüye maruz kalma, iletişim ve konsantrasyon bozukluklarına, verimlilikte azalmaya, sinirlilik ve uykusuzluk gibi sorunlara yol açabilir.
- 26:40Gürültünün Hayvanlara Etkileri ve Meslek Hastalıkları
- Gürültüye maruz kalan hayvanlar göç yollarını değiştirebilir, yaşam alanlarını terk edebilir ve neslinin tükenme riskiyle karşı karşıya kalabilir.
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na göre meslek hastalıklarının %10'u gürültü sonucu meydana gelen işitme kaybıdır.
- Kalıcı işitme kayıpları tedaviyle giderilemez ve ömür boyu işitme cihazlarından yardım almak gerekebilir.
- 28:10Gürültü Artışı ve Önlemler
- Yüzyılın başlarından itibaren büyük şehirlerde gürültü oranı ortalama 15 ila 20 desibel arasında bir artış göstermiştir.
- Nüfusun ve kentleşmenin artmasıyla büyük şehirlerde gürültüle ilgili önlemler alınması gerekmektedir.
- Gürültü kontrolü için üç farklı önlem tipi bulunmaktadır: kaynakta kontrol, kaynaktan çıktıktan sonra çevre unsurları içerisinde önlemler ve alıcı olarak kişisel önlemler.
- 29:00Kaynakta Kontrol Yöntemleri
- Kaynakta kontrol, gürültüyü yapan cihazın ses seviyesini düşürmek veya nesibel miktarını azaltmaktır.
- Araçlarda egzozlara takılan susturucular, endüstriyel makinelerde de benzer susturucu egzozlar kullanılabilir.
- Trafikte havalı ve anormal ses çıkaran kornaların yasaklanması gibi önlemler alınabilir.
- 29:52Çevrede Kontrol Yöntemleri
- Çevrede kontrolde amaç kaynaktan çıkan sesin yolunu kapatmak, çevresel ses izolasyonu sağlamaktır.
- Kent ve ulaşım planlamasında yapı elemanı ve bileşenlerinin tasarımında ses izolasyonunu arttırıcı bileşenlerin kullanılması önemlidir.
- Çift cam (ısıcam) kullanımı gürültüyü yaklaşık 30 desibel daha az almayı sağlar.
- 31:12Şehir Planlaması ve Gürültü Kontrolü
- Şehir planlaması, kent merkezlerinin ve yerleşim yerlerinin seçimi açısından ciddi önem arz eder.
- Ses emme ve yansıtma özelliği olan bitkiler kullanılarak gürültü azaltılabilir; çalı ve ağaç karışımı bitkiler ekilebilir.
- Havaalanı ve otoyol çevrelerinde "yeşil kuşak" adı verilen ağaçlar dikilerek gürültünün çevreye ulaşması azaltılabilir.
- 32:51Motorlu Taşıtlar ve Demiryolları İçin Önlemler
- Susturucu olmadan egzozların trafiğe çıkarılmaması ve ağır vasıtaların belli saatler içerisinde şehirlere girmesi önlenebilir.
- Demiryollarında lokomotiflerin motorlarına susturucu takılması ve rayların düzenli olarak yağlanması önemlidir.
- Gürültüye duyarlı alanların (sağlık kuruluşları gibi) iyi bir kent planlaması ile trafiği yoğun olan bölgelerden uzak kurulması gerekir.
- 34:30Trafik ve İnşaat Alanında Önlemler
- Kavşak ve trafik ışıklarında gerekli düzenlemeler yapılarak trafiğin duraksız akışının sağlanması önemlidir.
- Yeşil dalga uygulaması, araçların hız sınırlarına uyarsa kırmızı ışığa maruz kalmamasını sağlayarak trafiğin sağlıklı akmasını sağlar.
- Yol ve bina inşaat işlerinde duyarlı bölgelerde belli saatlerde çalışmaya izin verilmesi veya önlenmesi gerekir.
- 36:34Denetim ve yaptırımlar
- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı başta olmak üzere çeşitli kurumlar gürültüle ilgili denetimler yapmaktadır.
- Gece kulüplerinin bulunduğu bölgelerde ses ölçümleri alınarak gürültü seviyesi kontrol edilir.
- Normal şartlardaki gürültü seviyesi ile ölçümler arasındaki fark ciddi miktarda fazlaysa para cezaları veya faaliyet durdurma kararı alınabilir.
- 37:36Gürültü Koruma Önlemleri
- Gürültü kontrolü için kaynakta, çevrede ve alıcıdaki kontroller önemlidir.
- Gürültüye maruz kalan kişilerin eğitimi büyük önem taşır, çünkü millet olarak genellikle koruyucu önlem almayı sevmiyoruz.
- Gürültüye uzun süre maruz kalmanın önüne geçmek gerekir, yüksek sesle müzik dinlemeyi seviyor olabiliriz ama bunu saatlerce yapmak vücudumuza zarar verir.
- 38:31Ses Koruyucu Cihazlar
- Yakın çevrede maskeleme uygulaması vardır, dış kulak yoluna konan poliüreten tıkaçlar düşük frekanslarda 25 desibel, yüksek frekanslarda 40 desibel kadar ses seviyesini azaltır.
- Gürültü standartları, çevre kanununun 14. maddesinde belirtilen standartlar üzerinde gürültü çıkarılmasını yasaklar.
- Fabrika, atölye, işyeri, eğlence yeri, hizmet binaları, konutlar ve ulaşım alanlarında gürültünün asgariye indirilmesi için önlemler alınır.
- 39:36Gürültü Yönetmeliği
- Çevre kanununun 14. maddesini baz alarak hazırlanan "Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği" 2006 yılında 26144 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi.
- Yönetmeliğin amacı, kişilerin huzur ve sükununu, bedensel ve ruh sağlığını gürültüyle bozmayacak bir çevrenin geliştirilmesini sağlamaktır.
- 2006 yılından önce çeşitli yönetmelikler vardı ancak burada tam bir fikir birliği yoktu, çeşitli kuruluşlar farklı yönetmeliklere göre denetim yapıp ceza kesebiliyordu.
- 40:45Gürültü Maruz Kalma Süreleri
- 80 desibellik bir gürültüye maruz kaldığımızda bunu maksimum 7,5 saatte sınırlandırmamız gerekiyor.
- 90 desibele çıktığımızda maruz kalma süresi yarıdan yarıya düşer, 4 saat kalmamız gerekiyor.
- 100 desibelde 1 saat, 115 desibellik bir gürültüye maruz kaldığımız zaman ise 0,15 saat (yaklaşık 6-7 dakika) gibi bir seviyeden fazla bu gürültüye maruz kalmamamız gerekiyor.
- Darbe gürültülerinin üst seviyesi (vibrasyonla birlikte gelen gürültülerin üst seviyesi) 140 desibeli aşması ciddi bir sağlık riski oluşturuyor.