Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir sunucu ve "Savaş abi" olarak hitap edilen konuk arasında geçen, her hafta farklı konuları ele alan bir sohbet programıdır.
- Video, güç algısı ve güçlü devletler konusunu merkeze alarak, özellikle Osmanlı İmparatorluğu'nun askeri sistemi, tımar sistemi ve kültürel etkisi üzerine detaylı bir inceleme sunmaktadır. Konuşmacılar, Osmanlı'nın 1450'lerden 1700'lere kadar dünya sistemini belirleyen bir ülke olduğunu, tımarlı sipahiler ve yeniçeriler gibi askeri birliklerin yapısını ve devşirme sisteminin önemini anlatmaktadır.
- Sohbet ayrıca güç kavramının sadece askeri ve ekonomik güçten ibaret olmadığını, kültürel etki, dil, müzik ve eğitim gibi "yumuşak güç" unsurlarının da önemli olduğunu vurgulamaktadır. Video, Amerika'nın 581 milyar dolarlık savunma bütçesi ve Vietnam Savaşı sonrası müdahale kabiliyetinin azalması gibi güncel örneklerle somut güçten ziyade soyut güç üzerine güç inşa etmenin önemini tartışmaktadır.
- 00:17Programın Amacı ve Konu Tanıtımı
- Programda her hafta bir konu ele alınıyor ve bazı konular süre darlığı nedeniyle yarım bırakılıyor.
- Bugün güç algısı ve güçlü devletler konusuna kaldıkları yerden devam edecekler.
- Geçen bölümde Amerika ve Bartmore ayaklanmaları hakkında konuşulmuş, batılı devletlerin dünyada her şeyi kontrol ettiği algısı ele alınmış.
- 01:19Batı Algısı ve Komplo Teorileri
- Batı dışı toplumlarda, özellikle İslam aleminde yaklaşık yüzelli yıldır batılı devletlerin dünyada her şeyi kontrol ettiği algısı var.
- Komplo teorileri bir analiz ve cevap olarak görülse de "ikinci sınıf cevaplar" olarak nitelendiriliyor.
- Komplo teorileri insanlara rahatlama sağlıyor çünkü düşünmelerine ve öğrenmelerine gerek kalmıyor.
- 02:55Denge Kurmanın Önemi
- Denge her zaman iki ucu bilmekle ilgilidir; bir şeyin iki ucunu bilmiyorsanız dengesini kuramazsınız.
- Batı'yı çok iyi bilmek ve kendimizi çok iyi bilmek iki önemli uçtur.
- Batı ile ilgili konuşan kişiler genellikle batı'nın gerçek yapısını, felsefesini, tarihini ve dünyada nasıl işler yaptığını bilmiyorlar.
- 03:59Kendimizi Bilmenin Önemi
- Kendimizi bilmek kişinin kendi tarihini, mekanını ve karakterini bilmesidir.
- Bu üç şeyi bilmediğimiz için denge kuramıyoruz ve isabetli soru ve cevap veremiyoruz.
- Hiçbir şey abartıldığı kadar değil, hiçbir şeyde önemsiz görüldüğü kadar değil; önemli konular var, daha az önemli konular var.
- 04:37İslam Dünyasının Güç Algısı
- İslam dünyası güçle olan ilişkisi nereden doğdu sorusu önemlidir.
- Türklerin ve Müslümanların güçle olan algıda büyük bir zaafı var ve bu insanları atalete sevk ediyor.
- Bazı aydınlar kendilerini inkar eden açıklamalar yapıyor, örneğin "Batı ırkından erkekleri getirelim, kadınlarımıza çiftleştirelim" gibi.
- 06:05İstanbul'un Fethi ve Önemi
- İstanbul'un fethi 1453'te gerçekleşmiş ve ilk defa büyük bir kutlama programı yapılmış.
- İstanbul'un fethi herhangi bir şehrin fethi değil, Osmanlı'nın ilk defa dünyaya kendi sistemini benimsetmeye başladığı ve dünya ölçeğine çıktığı olaydır.
- Fatih'in önemi, Osmanlı Devleti'ni holding mantığına taşımış, kabiliyet, sadakat ve liyakat gözeten bir yapı kurmasıdır.
- 08:26Osmanlı'nın Yükseliş Dönemi ve Kapitülasyonlar
- Osmanlı, İstanbul fethinden sonra yaklaşık 250 sene boyunca (1450-1700) dünyada sistemi belirleyen bir ülkeydi ve bir ülkeyle savaşması veya ambargo koyması ciddi dünya olaylarıydı.
- Kapitülasyonlar, birinin çıkar sağlamak veya taviz vermek değil, kendisini güçlendiren konularda müsaade vermek anlamına gelir ve Osmanlı'nın yükseliş döneminde verilmiştir.
- Kapitülasyonlar, Osmanlı'nın zayıflığından değil, güçlü olduğu için verilmiştir; bugün Amerika'nın Çin'e ticari imtiyaz vermesi de benzer bir mantıkla çalışmaktadır.
- 10:36Ordu ve Ekonomi İlişkisi
- Bir ülkenin ordusu güçlü olabilmesi için ekonomik kaynak gerekir; bir ülkenin ekonomisi güçlü olmadan ordusunun güçlü olması mümkün değildir.
- Askeri güç sürekli kullanılabilecek bir güç değildir, sürekli kullanma tehdidinde bulunduğunuzda etkisini zayıflatır; ancak seçili alanlarda ve zamanlarda hazırda tutulan bir güçtür.
- İyi beslenen, iyi yapılanmalı, iyi organizasyonlu ve eğitimli ordular kritik anlarda inanılmaz etki yapar; caydırıcı ve güç devşirici kuvvetlerdir.
- 11:55İmparatorlukların Özellikleri ve Osmanlı Ordusu
- İmparatorlukların asıl özelliği toprak elde etmektir; toprak olmadan ekonomiyi elde edemezsiniz.
- Osmanlı ordusu, büyük bir aklın icat ettiği ve Selçuklu'dan gelen gelenekleri de içeren yetkin bir ordudur.
- Yeniçeri, Osmanlı ordusunun en elit birliğidir, devşirme askerlerden oluşur ve profesyonel bir mantıkla kurgulanmıştır; sipahiler ise Türk ailelerinden olur ve devşirme asla olmaz.
- 14:03Osmanlı'nın Tımar Sistemi
- Osmanlı'nın orduyu organize etmesinin temelinde, orduyu beslemek ve sürekli hazır tutmak için orijinal bir çözüm olan tımar sistemi yatmaktadır.
- Tımar sisteminde, toprak sahipleri (tımarlı sipahiler) belirli bir toprağı işletirken, devletin şart koştuğu gibi sipahileri beslemek zorundadır.
- Sipahiler hem çiftlikte çalışırken hem de sürekli talim yaparlar, savaş olduğunda ise toprak sahipleri onları besler.
- 16:15Tımar Sisteminin Avantajları
- Dönemin Avrupa devletlerinde orduları beslemek zorunda kalan krallar, büyük vergiler koymak zorunda kalırken, Osmanlı'da bu sistem tam tersi şekilde çalışır.
- Osmanlı ordusu üreten, sürekli eğitim yapan, kendi güvenliğini sağlayan ve toplumsal düzeni sağlayan bir güç haline gelir.
- Sefer emri verildiğinde, tımarlı sipahilerin başındakilere emir gider gitmez, kısa sürede yüz bin- yüz elli bin kişilik bir ordu toplanabilir.
- 17:28Osmanlı'nın Askeri Yapısı
- Osmanlı askerleri İstanbul'da veya kışlalarda oturmaz, esnek bir yapı kurarak ekonomi ile entegre olurlar.
- Osmanlı, yiyen ve tüketen bir yapı olmaktan, üreten ve muhafaza eden bir yapı haline getirir.
- Askeri rahat tuttuğu için askerin savaşma kabiliyeti yüksek olur, çünkü aç kalan veya talimini yapamayan bir askerin savaşta başarılı olması mümkün değildir.
- 18:36Osmanlı'nın Köklü Kurumları
- Türkiye'de bazı kurumlar sanki sıfırdan kurulmuş gibi görülürken, aslında Osmanlı Devleti'nde ilk meclis 1876'da açılmıştır.
- Türk ordusu, 2224 yaşında bir kurum olarak düşünüldüğünde, tarih içinde çok sayıda nesil görmüş ve kuvvetli bir kurumdur.
- Diğer kurumlar da kendilerini gerçek köklerine dayandırmalı, Mete Han'ın büyük Hun imparatoru hafta çıkış tarihini eksen almak yerine, Osmanlı'nın köklü tarihine dayanmalıdır.
- 20:44Osmanlı'nın Askeri Gücü
- Osmanlı'da tımarlı, sipahi ve yeniçeri gibi orijinal birlikler vardı ve savaş alanlarında uzun süre büyük etkinlik sağladılar.
- Yeniçerilerin atları özeldir, eğitimlidir ve manevra kabiliyeti yüksektir; örgü zırhları ağır değildir.
- Osmanlı'da mobil top döküm haneleri vardı, bu sayede savaş alanında top dökümü yapılabiliyordu.
- 21:26Osmanlı'nın Esnekliği
- Mimar Sinan, yeniçeri bir asker olarak seferlere gider ve ordunun geçmesi gereken yerlerde köprü veya gemi inşa ederdi.
- Osmanlı ordusu esnekliği sağlayan bir yapıya sahipti.
- 21:52Güç Algısı
- Güç algısı bir meyve gibi düşünülebilir; çekirdek somut güç (sermaye, üretim, ticaret, askeri güç) iken, etrafını kuşatan halka etki alanıdır.
- Amerika ve Osmanlı'nın algısı, aslında somut güçten çok daha geniş bir etki alanına sahiptir.
- Güçün etkisi, somut güçten daha büyüktür ve her zaman çekirdek güç küçüktür.
- 23:57Yumuşak Güç Örnekleri
- Amerikan filmleri dünyanın her yerinde gösterilir ve bu filmler Amerikan kültürünü yansıtır.
- İngilizce, özellikle Amerikan şivesiyle konuşulmaktadır ve dünya genelinde yaygın bir dil haline gelmiştir.
- Amerika'da üretilen müzik türleri (hip hop, rap, caz) dünya genelinde popülerdir ve gençlerin dinlediği müziğin büyük bir kısmını oluşturur.
- 26:53Osmanlı'nın Yumuşak Gücü
- Osmanlı'da da bugün Amerika'nın dünyaya yaydığı etki gibi bir etki yayıyordu.
- İnsanlar Osmanlı okullarında okumak, Osmanlı ile ticaret yapmak, Osmanlı tebaası olmak ve Osmanlı ordusunda yer almak istiyordu.
- Devşirme sistemi, çocukların hayatını kurtarmak için gönüllü olarak verilen bir sistemdi.
- 28:09Batının Uyanık Stratejileri
- Batı, kendisinin kullanacağı gücü diğer ülkelerden finanse ettirir.
- Amerika, Körfez Savaşı'nda petrol çıkarları için Irak'ı işgal etti ve savaş masraflarını diğer ülkelerden finanse etti.
- Uyanan ülkeler kendi güçlerini toplamaya başlar ve alet olmaktan çıkar.
- 29:29Amerika'nın Savunma Bütçesi
- Amerika'nın savunma bütçesi 581 milyar dolar olup, dünyada onu yakında gelecek başka bir ülke yoktur.
- Çin 129 milyar, Rusya ise 70 milyar dolar bütçeyle Amerika'nın ardından gelmektedir.
- Askeriye silah kullanan ve tüketen bir yapı olmasına rağmen, aynı zamanda üretimi teşvik eden bir yapıdır çünkü askeriyenin faal olması daha çok silah ve yüksek teknolojili silah üretilmesi demektir.
- 30:28Amerika'nın Savunma Harcamalarının Önemi
- İkinci Dünya Savaşı ile beraber Amerika'nın ana endüstrisi savunmaya oturmuştur.
- Amerika'da araştırma-geliştirme çalışmaları bile herhangi bir üniversitedeki bir araştırmacının yüz tanesinin yaklaşık yetmiş'i savunma konusunda çalışır.
- Amerika Birleşik Devletleri'nin savunma harcaması 610 milyar dolar olup, kendinden sonra gelen ülkelerin toplamından daha fazladır.
- 31:41Amerika'nın Bütçe Dağılımı
- Amerika'nın 2015 bütçesinin yüzde 55'i savunmaya gidiyor.
- Eğitime %5, iskan konut %5, kamuya %6, sağlık %5, sosyal güvenlik %5, bilim %3, ulaşım %2, gıda ve tarım %1 gibi alanlara harcama yapılıyor.
- Bu dengesizlik, diğer alanları kendi haline bırakırsanız ve bütün büyük kaynakları savunmaya harcarsanız, çatışma olmazsa bu yapı kendi kendini tüketir.
- 33:16Amerika'nın Müdahale Kabiliyeti
- Vietnam Savaşı'ndan beri Amerika'nın dünyadaki müdahale kabiliyeti inanılmaz azalmıştır.
- 2000 yılından 2011'e kadar Amerikan ordusunda 950 bin kişiye psikolojik rahatsızlık teşhisi konulmuş, toplam asker mevcudu 1,5 milyon iken bunların üçte ikisi bu rahatsızlıktan etkilenmiştir.
- Amerika'nın savaş yapma şekli artık video oyunu gibi olup, sadece uçaklarla gidiyor, uzaktan füzeler atıyor ve gemilerinden yüzlerce kilometre öteye füze atabiliyor.
- 34:26Güçün Gerçek Kaynağı
- Somut güç sabit kalabiliyor, hala güçlü bir ekonomi ve ordusu var ama onu besleyen psikoloji, moral, kültür, insanların birbirine olan bağımlılıkları ve idealizmi çok zayıflıyor.
- Bir gücün asıl oturduğu şey idealdir, psikolojidir; o bozulduğu zaman bir süre sonra o somut dediğimiz güç de aşağıya doğru çökmeye başlar.
- Her şey somut güçten ibaret görmemek gerekir, materyalizm ve madde her şeyi maddiyata dökerek konuşmak yanlış bir yaklaşımdır.
- 36:54Türkiye'nin Güç Algısı
- Türkiye'de henüz kurulamayan ilişki, üniversite, bilim adamları ve sanayinin ortak bir hedef noktasında irtibatlarının kurulması gerekir.
- Asıl güç bir toplumun moral gücüdür, birbiriyle olan ilişkisidir, sağlamlıktır, birliktir, bütünlüktür, beraberliktir.
- Türkiye'nin en büyük kuvveti bu birliğidir çünkü dünyada hiçbir toplum birbirine kardeşle hitap etmez ve bu kardeşlik mertebesine ulaşan toplum sayısı çok azdır.
- 38:11Güçün İnşası
- Çok hızlı bir şekilde soyut gücü destekleyen alanlara, eğitime, kültüre ağırlık vermemiz gerekir.
- Önce kendimiz olalım, kendimiz olduktan sonra soyut ve somut hangi güce sahip olursan o anlamlı bir güç olur.
- Türkiye'nin Batı'nın karşısındaki en önemli avantajı bu birliktir, kardeşliktir; onlar asla onu bir daha tesis edemezler.