Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Geyik Dağı ve Gündoğmuş bölgesinin doğal güzelliklerini, coğrafi yapısını ve kültürel değerlerini anlatan bir belgesel formatındadır. Videoda bir anlatıcı ve yörük göçerlerin görüşleri yer almaktadır.
- Belgesel, Geyik Dağı'nın coğrafi özellikleri, bitki örtüsü, kuş ve hayvan çeşitliliği hakkında bilgiler sunarak başlamakta, ardından bölgenin karstik oluşumu, Göksu ve Alara çaylarının kaynakları, Eğrigöl platosu ve yedi kaza yaylaları detaylı olarak anlatılmaktadır. İkinci bölümde ise yörüklerin göç yolları, özellikle Kurucadan başlayarak Kaynarca Boğazı, Susam Beline, Göçen Boğazı ve Kızıl Oluk gibi önemli noktalar gösterilmektedir.
- Videoda ayrıca Oğuz Yaylası, Çakallar Köyü Yaylası ve Eğrigöl Dağı gibi yaylaların manzaraları, yörük göçerlerin yayla geleneği ve Kuruca Yaylası'nın önemi hakkında bilgiler de sunulmaktadır. Son bölümde bölgenin jeolojik yapısı hakkında teknik bilgiler de yer almaktadır.
- 00:17Geyik Dağları'nın Doğal Güzellikleri
- Gündoğmuş istikametine ilerlerken Anadolu'nun her yanı güzel ve görülmeye değer yerlerle doludur.
- 2000 metre yükseklikte dağın böğründen dar yoldan inerken, solunuzda kalan uçuruma bakmaya korksanız bile muhteşem manzara bu korkunuzu yenecektir.
- Geyik Dağları, 2100 ile 2350 rakım arası değişen jeoloji harikası sahada yürümek ve araştırma yapmak bir ayrıcalıktır.
- 01:32Bölgenin Coğrafi Özellikleri
- Zorlu yolların bitiminde yemyeşil bir vadi ve yayla karşılar sizi, insan yoğunluğu artmaya başlar.
- 1900 rakım civarında bitki örtüsü sona eriyor, açık kahve gri tonlarında muhteşem oluşumlu ve görsellik sunan kupkuru dağlar karşınıza çıkar.
- Mayıs ayı sonuna dek kümelenmiş kar örtüsünü hala görmek mümkün, kimi yerde asfalt yolda yürümek gerekse de yine de doğa muhteşemdir.
- 02:24Bölgenin Doğal Kaynakları
- Eğrigöl, Susam Gölü, İlbat Gölü ve Derin Göl birçok kaynakla birlikte buraları yaşanılır yapan birer görsellik harikalarıdır.
- Geyik Dağı'na, Barçın Dağı'na ve bu bölgedeki tüm dağlara yağan karların eriyen suları esasen Göksu Çayı'nın ve Alara Çayı'nın kaynaklarını oluşturur.
- Kalker, suda eriyen ve çatlakları olan bir kaya çeşididir, az kıvrılmış olup yatay kaldığı yerlerde yağmur sularını içine çeker.
- 03:22Çayların Kaynakları
- Göksu bu bölgeye kadar sokularak suyunu üç kaynaktan alır: Söbü Çimen Yaylalarında görülen karstik çöküntü alanlarının dibe dalan sularından Değirmen Deresi'nden çıkan bir kaynaktan, Dedemli Köyü üstünden çıkan bir başka kaynak ve Barın Yaylalarında dibe dalan suların çıktığı Çevlik Deresi ile aynı deresinin birleşmesiyle oluşan Mencek Suyundan oluşmaktadır.
- Alara Çayı da Geyik ve Barçın Dağı'nın dibe dalan sularının Malaiçi Kapısında Cndere Yamaçlarından 40-50 metre yükseklikten fışkırmasıyla oluşur.
- Eğrigöl Platosu yalnızca bu iki çayın kaynaklarını oluşturmaz, bir yanda Akdeniz, diğer yanda Konya, Karaman ilçe ve köylerinin içme suyu kaynaklarını da oluşturur.
- 04:26Geyik Dağı ve Yedi Kaza Yaylaları
- Geyik Dağı, Taşeli Platosundaki geniş çayırların üzerinde dimdik yükselerek, koyaklarındaki dolinler koyun ve keçi sürülerinin otladığı başı karlı yüce bir dağdır.
- Geyik Dağı yükseltisinin hakim olduğu bölgeye Yedi Kaza Yaylaları denmektedir, Manavgat, Alanya, Gazi Paşa, Anamur, Hadim ve Gündoğmuş yörükleri çıkar bu yaylalara.
- Eğrigöl Geyik Dağı'na yağan karların sularıyla dolar, coşar ve hayat verir Yedi Kaza Yaylalarına.
- 05:17Bölgenin İklim ve Bitki Örtüsü
- Bölgede ilk yaz gelip karlar yukarılara çıkmaya geçit verdiğinde yüzlerce göl ve gölcükle apayrı bir güzellik sunar doğana.
- Haziran sonu ile Temmuz ayında Geyik Dağı'na tırmanmak bir başkadır, bu aylarda kar vardır, zorludur ve yeni yeni açar.
- Geyik Dağı sahasında Akdeniz iklimi hakim olsa da kışları sahile oranla daha sert, yazları da serindir.
- 05:58Bölgenin Coğrafi Yapısı
- Bu bölgenin esas çatısını yüksek ve devamlı sıradağlar ve bu dağlar arasındaki yaylalar oluşturur.
- Söpü, Çimen, Tobataş, Avsallar, Payallar, Tosmur, Namaras, Çakallar, Göktepe, Merdiven ve Çengel Yaylaları Eğri Göl'e en yakın olan yaylalar.
- Eğri Göl'ün bölgesindeki dağlarda Geyik, Barcın, Karayılan, Çürük Da Delik Dağı, Papaz Başı, Gümüş Say bulunmaktadır.
- 07:30Bölgenin Bitki Örtüsü ve Hayvanları
- Geyik Dağı'nın tepesinde yılın her ayında kar bulmak mümkündür, dağlar binlerce çiçekli bitkilerle kaplıdır.
- Dünyaya yayılan bir şifalı bitki türlerinden lale, sümbül, kırçiçeği, nergis, yoğurt çiçeği Geyik Dağı eteklerinde yetişmektedir.
- Nadir bulunan kapari gebele kebere çok yıllık otsu bitki bu bölgede çok miktarda yetişmektedir.
- 08:34Bölgenin Koruma Durumu
- Bu sayıları artırılmaya çalışılan bu hayvanların korunması Batı Akdeniz Bölge Müdürlüğü tarafından sağlanmaktadır.
- Ancak tam bir koruma yapılmadığı için çatal boynuzlu geyikler ve dağ keçileri kaçak avcılar tarafından avlanmaktadır.
- Gündoğmuş ilçesi sınırları içerisinde her türlü av ve yabani hayvan yaşamaktadır.
- 08:59Bölgenin Doğal Kaynakları ve Hayvanları
- Geyik Dağı eteklerindeki arı kovanlarından alınan yayla balı donmayan ve şifa sayılan, çeşitli ödüller almış çok güzel bir baldır.
- Geyik Dağı eteklerinde Güvercinli, Arap Gözlü, Elmalı, Gragan Kar Delikleri mevcut olup, bu kar deliklerinden bütün yaz ayları boyunca tonlarca kar çıkartılarak sıcak bölgelere taşınmaktadır.
- Bölgede çatal boynuzlu geyik ve dağ keçisi yaşamakta ve koruma altına alınmıştır, kınalı taş kekliği bu bölgede sürüler halinde yaşamaktadır.
- 10:17Yedi Kaza Yaylaları ve Göç Geleneği
- Akseki, Hadim, Bozkır-Gündoğmuş arasındaki Yedi Kaza Yaylalarının havası olağanüstü ferahtır.
- Her bir yörük insanın, her göçerin bir yaylası, bir yayla tanımlaması vardır; yayla deyince benim için Susambelidir, Göçen Boğazıdır, Eğri Göldür, Söbü Çimendir, Göktepedir.
- Eskilerde göçerlerin yayla geleneği çok başkaydı, yaylaya en yakın bir haftada giderlerdi, deve kervanları boy boy sıralı yürür, keçi, koyun sürüleri çanları ile nağmeler dinlendirir ve yörük delikanlıları külot pantolonlarını eski adıyla pontol giyip elleri pier sopalı sürülerin önünde dimdik şişirerek kasıla kasıla yürürlerdi yayla yollarında.
- 11:40Yaylanın Önemi ve Kuruca Yaylası
- Yörükler için yaylanın önemi ve özelliği farklıdır, yörük için yaylada geçen beş ay, köyde geçen oniki aya bedeldir.
- Bahar aylarında Toroslar canlanıp mor sümbüllü çiçeklere, yemyeşil otlara bezenince ve salınarak akıverince şırıl şırıl kar suları derelerinden gözü açılır göçer'in.
- Gündoğmuş'u geçip Torosların hemen başlangıcında Kuruca Yaylası uzanıveriyor önümüzde, burası Toroslara tek geçit veren boğaz sahasıdır.
- 12:43Kuruca Yaylası'nın Özellikleri
- Kuruca'ya girince tüm dağlar dimdik selama durur karşımızda, baharda çekici, heybetli, sonbaharda ürkütücüdür, sessizdir.
- Kuruca'da tam karşıda sedirleriyle, son sedir ve ardıçlarıyla Karaçal Dağı sevgiyle karşılar, arkasında dimdik Susam, belinin üstünde 2816 metre yükseklikte Çocuk Dal, duvar gibi sivri ve heybetli durur.
- Yörükler için her dağın, her yolun, her taşın bir anlamı vardır, bütün göçerlerin yayla öncesi konaklama yeridir.
- 13:28Kuruca Yaylası'nın Önemi
- Kuruca ve Çakallı Yaylası o kadar geniştir ki, her bucağı bir ovayı saklar, koyunuyla, keçisiyle, atıyla, eşeğiyle.
- Kuruca suyu olmayan yer demektir, bu yaylaların çeşmeleri, kuyuları çoktur, susuz bırakmaz göçeri Kuruca Yaylası.
- Kuruca Yaylası'nın mor sümbüllü çiçekleri, yemyeşil çayırları yoktur, keçi, koyun için sadece mola yeridir, yayla öncesi ilkbaharda sahile dönerken, sonbaharda dinlenme, soluklanma yurdudur.
- 14:58Yörük Göç Yolculuğu
- Yörükler doğa anayı tanır ve doğa dostudur, bu yüzden göç kurucadan sabah güneş doğduktan sonra yüklenir.
- İlkbaharda kurucadan sonra kurucayı geçip Kaynarca Boğazı'na girince sola kıvrılırsa Susam Beline ve Susambeli Yaylaları'na, sağa kıvrılırsa Göçen Boğazı'na gidilir.
- Kaynarca Boğazı'na girince her iki yanda Bizans'tan, Selçuklu'dan kalma taş döşeme iki yol vardır ve bu yollara "devret" denir.
- 15:48Teknolojinin Etkisi
- Teknoloji gittiği tüm dağları bozmuş ve kirletmiş, artık Kaynarca Boğazı'nda devret, kervanlar, atların ayak sesleri ve yörük kızları kalmamıştır.
- Teknoloji yörük kültürünü derinden etkilemiş, bıçkın yörük delikanlıları ellerinde cep telefonlarıyla, uzun saçları ve afilli giyimleriyle keçilerin ıslığını unutmuş, sessiz önünde gitmekteler.
- Dağlar sitemkar ve kızgın, kuşlar tedirgin uçar olmuş Toroslarda.
- 16:37Kızıl Ok Bölgesi
- Kızıl Ok'a yaklaşınca güneyde Oğuz Yaylası sedirleriyle uzanıveriyor, güneydoğusunda Barçın Akdağ, güneybatısında Karayılan ve doğusunda Sultan Giyi Dağı bulunuyor.
- Oğuz Yaylası'nın üstünde Giyi Dağı 2877 metre rakıyla bu bölgenin en yüksek dağıdır, sedir, köknar, ladin ve ardıç kokularını geride bırakıp çalba, kekik ve binbir çeşit çiçek kokularıyla geçiyor.
- Kızıl Oluk, Göçen Boğazı'ndan ve Susam Belinden geçenler için en ünlü yayla pınarıdır, yaşlı yörüklerin birçoğu ölmeden önce son istekleri olarak Kızıl Oluk'tan bir tas su isterlermiş.
- 18:04Alanya Yaylaları
- Göçen Boğazı'nı tırmanıp sağa dönüldüğünde eşsiz bir vadi, yemyeşil çayırlar, karlı dağlar ve irili ufaklı kar gölleri görülüyor.
- Alanya'nın Çakallar Köyü Yaylası göl kenarında koyun ve keçi sürüleriyle canlı, Eğrigöl Dağı'nın eteklerinde Giyinin kar sularıyla besleniyor.
- Eski göçerli azalmış, bir çeşit yassı olmuş bu yaylalar, köylülerin kara çadırın yerini modern taş evler, atların yerini de arabalar almış.
- 19:08Jeolojik Yapı
- Saha ve çevresinde Permiyen-Lütesiyen zaman aralığında oluşan değişik kaya birimleri mudra vermektedir.
- Geyik Dağı birliği, sığ ve kısmen açık şef karbonatlarından oluşan geç kratese yaşlı Saytepe formasyonu ile başlamaktadır.
- Alanya birliği kendi içerisinde iki ayrı nap dilimine ait meta tortul istifleri kapsamaktadır, altta mermerşist kuvarsit mitolojilerinden yapılı alt nap veya Mahmutlar formasyonu ile üst üste dolomitli metakarbonatlardan oluşan üst nap veya Cebeli Reis formasyonundan oluşur.