Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, George Orwell'un "1984" adlı romanının Celal Üster tarafından çevrilen Türkçe versiyonunun seslendirme formatında sunulmasını içermektedir. Ana karakter Winston Smith, 39 yaşında, "Gerçek Bakanlık"ta çalışan ve "İngsos" adlı diktatörlük rejiminin kontrolündeki bir toplumda yaşayan bir parti üyesidir.
- Video, Winston'in günlük yaşamını, düşüncelerini ve yaşadığı toplumsal ortamı kronolojik olarak anlatmaktadır. Winston'in günlük tutma alışkanlığı, "İki Dakika Nefret" ritüeli, komşusu Bayan Parsons'un evindeki olaylar, çocukluğundan kalan anıları ve Arşiv Dairesi'nde geçmişin nasıl değiştirildiği gibi konular detaylı şekilde ele alınmaktadır. Video, bir diktatörlük rejiminin içinde yaşayan insanların yaşamını ve düşünce özgürlüğünün yokluğunu göstermektedir.
- Videoda ayrıca "Büyük Birader", "Düşünce Polisi", "Kardeşlik" örgütü ve Emmanuel Goldstein gibi önemli unsurlar da yer almaktadır. Winston'in "çift düşünme" kavramını keşfetmesi ve geçmişin sürekli değiştirilmesi konusundaki çabaları, toplumsal kontrol mekanizmalarının nasıl işlediğini göstermektedir.
- Winston'in Günlüğü ve Düşünceleri
- Winston, bir piramit biçimindeki dev yapıyı görünce yüreğine yılgı saldı ve bu yapıyı ele geçirmenin olanaksız olduğunu düşündü.
- Winston kendi kendine günceyi kimin için tuttuğunu sordu; gelecek için, geçmiş için, düşsel bir çağ için.
- Winston'ın ölümü değil, yok edilmek üzere olduğu ve günçesinin kül edileceğini, kendisinin buhar olacağına inanıyordu.
- 00:47Winston'in Günlüğe Yazması
- Tele ekranda saat 14:00 vurdu ve Winston 14:10'da işte olmak zorundaydı.
- Winston, kimsenin duymayacağı bir gerçeği dile getiren, kimi kimsesi olmayan biriydi ve bu gerçeği dile getirdiği sürece süreklilik koruyacaktı.
- Winston, insanlığın kalıtı sesini duyurarak değil, akıl sağlığını koruyarak sürdürülduğuna inanıyordu.
- 01:19Günlüğe Yazılanlar
- Winston yeniden masaya oturup, düşünce özgürlüğü, insanların birbirlerinden farklı olması ve yapayalnız yaşamamaları gibi düşünceleri yazmaya başladı.
- Winston, düşüncenin özgür olduğu, gerçeğin var olduğu ve yapılanın yok edilemeyeceği bir zamana sesleniyordu.
- Winston, düşüncenin suçu ölümü gerektirmez, düşüncenin suçu kendisi ölümdür şeklinde yazdı.
- 02:08Günlüğün Gizlenmesi
- Winston, kendini ölü bir adam olarak kabul edip, elden geldiğince uzun süre hayatta kalmak istediğini düşündü.
- Sağ elinin iki parmağına mürekkep bulaşmış olabileceğini ve bunun onu ele verebileceğini düşündü.
- Winston, bakanlıktaki bağnaz bir gayretkeşin veya kurmaca dairesinde çalışan birinin günçesini merak etmeye başlayabileceğini düşünüyordu.
- 02:39Günlüğün Temizlenmesi ve Gizlenmesi
- Winston, ellerini pürtüklü koyu kahverengi sabunla uzun uzun yıkayarak mürekkebi çıkardı.
- Günçeyi çekmeceye koydu ve gizlemeye kalkışmanın gereksiz olduğunu düşündü.
- Güncenin kapağının bir köşesine beyazımsı toz sürdü; eğer günce kımıldatılacak olursa toz dökülecekti.
- 03:17Winston'in Rüyası
- Winston rüyasında annesini görüyordu; annesi uzun boylu, endamlı, sessiz ve ağır kanlı bir kadındı, sarı saçlıydı.
- Rüyasında annesi ve kız kardeşi Winston'ın çok aşağısında, belki bir kuyunun dibi veya derin bir mezarın içindeydi.
- Winston'ın bulunduğu yerde ışık ve hava vardı, onlar ise ölümün içine çekiliyordu; ancak yüzlerinde ve yüreklerinde en küçük bir gücenme yoktu.
- 05:03Rüyanın Anlamı
- Winston'ın annesi ve kız kardeşi, onun yaşaması için can vermişlerdi.
- Bu rüya, rüyalara özgü görüntülerde geçmekle birlikte insanın düşünsel yaşamının bir devamı olan ve uyandıktan sonra da yeni ve değerliymiş gibi gelen gerçekler ve düşüncenin ayırdına vardığı rüyalardandı.
- 05:35Winston'in Anıları ve Düşünceleri
- Winston, annesinin trajik ölümünün eski zamanlarda mahremiyet, sevgi ve dostluğun hala var olduğu bir zamana ait olduğunu anlıyor.
- Winston, annesinin onu severek öldüğünü ve kendisinin o sıralar onun sevgisine karşılık veremeyecek kadar küçük ve bencildiğini hatırlıyor.
- Winston, artık soylu duygulara ve derin acılara rastlanmadığını, sadece korku ve nefret kaldığını düşünüyor.
- 06:38Altın Ülkesi Rüyası
- Winston, güneşin eğik ışınları toprağa yaldızladığı bir yaz akşamında, bodur süngersi bir turbalığın üstünde kendini buluyor.
- Bu yerde, tavşanlar tarafından kemirilmiş eski bir çayır, ortasından geçen bir patika ve sağda solda köstebek yuvaları var.
- Siyah saçlı bir kız çayırın öte yanından geliyor ve giysilerini bir kenara fırlatıyor, bu hareket Winston'ı hayranlıkla etkiliyor.
- 08:12Uyku ve Sabah
- Tele ekrandan kulakları sağır eden bir düdük sesi yükseliyor ve saat 7:15'te büro çalışanlarının kalkma vakti geliyor.
- Winston, bir dış parti üyesi olarak yılda yalnızca 3000 giysi kuponu alabildiği için çıplak uyanıyor ve iskemlenin üstündeki soluk tişörtle şortu kaptı.
- Winston, şiddetli bir öksürük nöbetine tutularak iki büklüm oluyor ve ciğerleri boşalmış oluyor.
- 09:03Beden Alıştırmaları
- Tele ekrandan bir kadın sesi "otuz eksi kırk yaş arasındakiler" diye sesleniyor ve Winston, jimnastik giysileri giymiş, lastik pabuçlu, ince yapılı ama kaslı bir kadının görüntüsü beliren ekranın karşısında hazır oluyor.
- Kadın, "kolları bükün ve uzatın" diyerek 1234 sayısını tekrarlıyor ve Winston, öksürük nöbetinin sancısı rüyanın uyandırdığı duyguları tamamen silemediği için bu duyguları diriltiyor.
- Winston, beden alıştırmaları sırasında çocukluğunun belli belirsiz günlerini kafasında yeniden canlandırmaya çalışıyor ancak bunun kolay olmadığını fark ediyor.
- 10:07Anımsama Zorluğu
- Winston, 50'lerin sonundan itibaren her şeyin silikleştiğini ve olup bitenlerle ilgili hiçbir kayıt olmayınca kendi yaşamının ana çizgilerinin bile belirsizleştiğini düşünüyor.
- Winston, geçmişte her şeyin farklı olduğunu, ülkelerin adlarının ve haritadaki biçimlerinin farklı olduğunu anımsıyor.
- Winston, ülkesinin savaşta olmadığı bir dönemi anımsamadığı için çocukluğunda uzunca bir barış dönemi yaşadıklarını düşünüyor.
- 11:00Hava Saldırısı ve Barınak
- Winston, ilk anılarında bir hava saldırısının herkesi şaşkınlığa uğratması yer alıyor ve belki de Colchester'a atom bombası atıldığındaymış.
- Winston, babasının elinden sımsıkı tuttuğunu, sarmal bir merdivenden döne döne yerin altına indiklerini ve annesinin arkalarında kaldığını anımsıyor.
- Barınakta, Winston annesi ve babası taş zeminin üstünde bir yer bulmuşlar, yanlarında yaşlı bir adamla yaşlı bir kadın bir ranzanın üstünde oturuyorlardı.
- 12:09Yaşlı Adamın Acısı
- Yaşlı adamın sırtında temiz, pak, koyu bir giysi ve başında bembeyaz saçlarını açıkta bırakacak biçimde arkaya itilmiş siyah bir kumaş kasketi var.
- Yaşlı adam hafif sarhoş olmakla birlikte gerçek ve dayanılmaz bir acı çekiyor ve "onlara güvenmeyecektik" diyerek tekrar tekrar aynı sözleri yineliyor.
- Winston, o zamandan bu yana savaşın dur durak bilmeden sürdüğünü ve çocukluğunda Londra'nın göbeğinde aylarca süren sokak çatışmalarının olduğunu anımsıyor.
- 13:24Tarih Anımsama Zorluğu
- Winston, kimin kiminle savaştığını söyleyebilmek artık kesinlikle olanaksız olduğunu düşünüyor.
- Şimdiki saflaşmanın dışında bir saflaşma hakkında ne yazılı bir kanıt kalmış, ne de söylenmiş bir söz var.
- Winston, geçmişteki savaşların ve saflaşmaların tarihini tam olarak çıkaramıyor.
- 13:48Partinin Tarihi Değiştirme Yeteneği
- 1984 yılında Okyanusya Avrasya ile savaşmakta, Doğu Asya ile ise bağdaşma içindeydi, ancak resmi olarak Avrasya ile savaşmakta ve Doğu Asya ile bağdaşma içinde değildi.
- Winston, Okyanusya'nın dört yıl önce Avrasya ile bağlaşma içinde olduğunu biliyordu, ancak bu bilgi resmi olarak kabul edilmiyordu.
- Parti, geçmişe el koyabiliyor ve olayların hiçbir zaman gerçekleşmediğini söyleyebiliyordu, bu işkenceden ve ölümden daha beter bir şeydi.
- 16:06Çift Düşünme Kavramı
- Çift düşünme, hem bilmek hem de bilmemek, uydurulmuş yalanlar söyleyerek aynı zamanda tüm gerçeğin ayırdında olmak anlamına geliyordu.
- Çift düşünme, mantığa karşı mantık kullanmak, ahlakı yadsıyarak demokrasinin olanaksızlığına inanmak gibi çelişkili düşünceleri aynı anda savunmayı gerektiriyordu.
- Bu durumun asıl inceliği, bilinçli bir biçimde bilinçsizliği özendirmek ve bir kez daha uykuya yatırmanın ayırdında olmamaktı.
- 17:44Geçmişin Silinmesi
- Geçmiş sadece değiştirilmekle kalmamış, resmen yok edilmişti; insan kendi belleği dışında hiçbir kayıt olmayınca en belirgin gerçeği bile kanıtlayamıyordu.
- Büyük Birader, partinin tarih kitaplarında devrimin önderi ve koruyucusu olarak gösteriliyordu, kahramanlıkları zamanla geriye doğru uzatılmıştı.
- Winston, partinin tarih kitaplarında ileri sürüldüğü gibi uçakların partinin icat ettiği doğru olmadığını biliyordu, ancak hiçbir şeyi kanıtlamak mümkün değildi.
- 21:14Winston'in Çalışma Günlüğü
- Winston, yeni bir iş günü başlarken masasındaki basınçlı borulardan gelen mesajları kontrol ediyordu.
- Odacığında üç basınçlı boru ağzı vardı: sağında yazılı mesajlar, solunda gazeteler, yan duvarda ise "bellek deliği" olarak adlandırılan çöp atma yeri.
- Winston'e gelen mesajlar, Times gazetesindeki makalelerin ve haberlerin düzeltilmesi gerektiği konusunda bilgi içermekteydi.
- 24:32Winston'in Görevi ve Sahtecilik İşleri
- Winston, Times gazetesinde çeşitli tüketim maddelerinin üretim tahminlerini gerçek rakamlara uygun şekilde değiştirmekle görevlendirilmişti.
- Winston ayrıca, Varlık Bakanlığı'nın çikolata tayınındaki vaadini gerçek duruma uygun şekilde düzeltmek zorundaydı.
- Winston, mesajlarda bildirilen düzeltmeleri yaptıktan sonra, asıl belgeleri "bellek deliğine" bırakarak yok ediyordu.
- 26:03Geçmişin Değiştirilmesi Sistemi
- Düzeltilen belgeler yeniden basılıp arşivlere konurken, asıl nüshalar yok ediliyordu.
- Bu işlem sadece gazeteler için değil, kitaplar, süreli yayınlar, filmler, ses bantları ve diğer belgeler için de geçerliydi.
- Geçmiş günü gününe, dakikası dakikasına güncelleniyordu ve partinin öngörülerinin doğruluğu belgelerle kanıtlanıyordu.
- 27:06Arşiv Dairesi ve Çalışanları
- Arşiv dairesinde çalışanların görevi, geçersiz kılınmış belgelerin tüm nüshalarını bulup çıkarmak ve toplamaktı.
- Winston, Varlık Bakanlığı'nın bot üretimi tahminlerini düzelterek, belirlenen hedefin aşıldığı gibi görünmesini sağlıyordu.
- Winston, arşiv dairesindeki diğer çalışanları tanımıyordu ve herkes işlerinden pek söz etmiyordu.
- 31:29Arşiv Dairesinin Yapısı
- Winston'in çalıştığı salon, arşiv dairesinin sadece bir alt bölümüydü; daha büyük bir yapı içinde birçok farklı bölüm bulunuyordu.
- Dairede baskı ve dizgi ustaları, fotoğraf stüdyoları, tele-programlar bölümü, kitaplar ve süreli yayınların iskarta listelerini hazırlayan bir ordu bulunuyordu.
- Arşiv dairesi, sadece geçmişin yeniden düzenlenmesi değil, tüm yurttaşlara haber, bilgi ve eğlence sağlamak için çalışan bir bakanlığın bir bölümüydü.
- 33:19Proleterler İçin İçerik Üretimi
- Proleterlerin edebiyatı, müziği, tiyatrosu ve eğlencesiyle ilgilenen birçok daire vardı.
- Bu daireler spor, cinayet haberleri ve astroloji içeren gazeteler, iç gıcıklayıcı romanlar ve seks sahneleriyle dolu filmler üretiyordu.
- Mühürlü kutular içinde dağıtılan, en bayağı pornografik yayınlar üreten "pornoböl" adlı bir bölüm de bulunuyordu.
- 34:23Winston'in İşini Seven Nedeni
- Winston'ın hayattaki en büyük zevki yaptığı işti; sıkıcı ve tek düzey olsa da karmaşık işlerde kendini gösteriyordu.
- Winston, Times'ın yeni söylemle yazılmış başyazılarının düzeltilmesi işinin üstesinden gelmişti.
- Winston, Büyük Biraderin günlük emrinin Times'ın 3 Aralık 1983 tarihli sayısındaki haberi son derece yetersiz ve var olmayan kişilere göndermelerde bulunduğunu bildiren bir mesajı aldı.
- 35:55İnkos'un Siyasi Temizlikleri
- Yoldaş Vitters gibi önde gelen üyeler bile aniden gözden düşebiliyor ve hiçbir gerekçe gösterilmeden işlerinden çıkarılıyordu.
- Siyasal suçlular genellikle suçlanmadan ortadan kayboluyor, sadece büyük temizliklerde suçlarını itiraf edip idam edilenler halk önünde yargılanıyordu.
- Winston'in yakından tanıdığı kişilerin çoğu ortadan kaybolmuş, bazıları belki de yaşamaya devam ediyordu.
- 37:02Büyük Birader'in Söylevi ve Yorumlanması
- Winston, karşı odacıkta çalışan Yoldaş Tilit'in kendisiyle aynı işi yaptığını düşünüyordu.
- Büyük Birader'in söylevinin farklı yorumları üzerinde on-onbeş kişi çalışıyordu ve biri seçilen yorumu kayıtlara geçirerek gerçek kılıyordu.
- Winston, Witters'in gözden düşme nedeninin rüşvet, yetersizlik, aşırı sevilen bir astın atılması veya temizliklerin yönetim mekanizmasının bir parçası olabileceği düşündü.
- 38:59Winston'in Yeni Söylev Hazırlama Stratejisi
- Winston, Büyük Birader'in söylevinin akışını tersine çevirmenin yeterli olmayacağına karar verdi ve tamamen farklı bir söylev hazırlamaya karar verdi.
- Söylevi, hainlerin ve düşünce suçlularının yargılanması veya cephede yeni bir zafer gibi hayali bir şeyle değiştirmeye karar verdi.
- Winston, "Yoldaş Ogilvi" adında bir kahraman yaratarak, Büyük Birader'in günlük emri olarak onu anlatmaya karar verdi.
- 40:21Yoldaş Ogilvi'nin Hayali Hayatı
- Winston, Yoldaş Ogilvi'nin üç yaşından beri sadece askeri oyuncaklara ilgi duymuş, altı yaşına gelmeden casuslara katılmış ve dokuzunda bölük komutanı olmuş biri olarak tanımladı.
- Ogilvi, onbir yaşındayken amcasını düşünce polisine ihbar etmiş, onyedi yaşındayken Seks Karşıtı Gençlik Birliği'nin bölge yöneticiliğine getirilmiş ve ondokuz yaşındayken bir el bombası icat etmişti.
- Ogilvi, yirmiüç yaşındayken önemli belgelerle Hint Okyanusu üzerinde uçarken düşman jetleri takılınca belgelerle birlikte helikopterden atlayarak kaybolmuştu.
- 41:52Yoldaş Ogilvi'nin İnkos İdeolojisi
- Ogilvi, her türlü kötü alışkanlıktan uzak duran, hiç sigara içmeyen, sadece beden eğitimi salonunda geçirdiği bir saat dışında hiçbir eğlencesi olmayan biriydi.
- Evlilik ve aile sorunlarının görevine adama engel olacağını düşünen Ogilvi, evlenmeme andı içmişti.
- Ogilvi'nin sohbetlerinde İnkos ilkeleri dışında hiçbir konu yer almayıp, hayatta sadece Avrasyalı düşmanların bozguna uğratılmasından ve hainlerin ele geçirilmesinden başka bir amacı yoktu.
- 43:24Winston ve Sim'in Rastlaşması
- Winston, kalabalık ve gürültülü bir yerde, etli türlü ve zafer cininin kokusuyla dolu bir kantinde ilerliyor.
- Winston'ın arkasından gelen sesi duyunca, araştırma dairesindeki yoldaşı Sim'i tanıyor.
- Sim, filolog ve yeni söylem uzmanı olarak, yeni söylem sözlüğünün on birinci baskısını hazırlayan ekipten biri.
- 44:29Jilet ve Mahkum İddiaları
- Winston, jilet sorusu üzerine suçlu bir şekilde cevap veriyor ve jiletlerin bulunmaz hale geldiğini belirtiyor.
- Sim, mahkumların idamını seyretmekten bahsederken, Winston bunu yapmadığını itiraf ediyor.
- Sim, düşman köylerine helikopter baskınları, idamlar gibi konulara kötücül bir zevk duyuyor.
- 46:42Yemek ve Yeni Sözcükler
- Winston ve Sim, etli türlü, ekmek, peynir ve zafer kahvesi gibi yemeklerini alıp masaya oturuyorlar.
- Winston, cin içtiğinde gözlerinden yaşlar gelirken, Sim ise yeni sözcükler konusunda canlanıyor.
- Sim, on birinci baskıda ikibinelli yılından önce eskiyecek tek bir sözcük bile bulunmayacağını söylüyor.
- 49:10Yeni Sözcüklerin Amacı
- Sim, sözcükleri yok etmenin harika bir şey olduğunu, fiiller, sıfatlar ve isimlerin atılabileceğini belirtiyor.
- Karşıt anlamlı sözcüklerin gerekli olmadığını, "iyi değil" ifadesinin "kötü" sözcüğünün yerini aldığını savunuyor.
- Yeni söylemin amacı, düşüncenin ufkunu daraltmak ve zamanla düşünce suçunu tam anlamıyla olanaksız kılacak.
- 51:41Yeni Sözcüklerin Geleceği
- Gerek duyulabilecek her kavram, anlamı kesin olarak tanımlanmış ve tüm yan anlamları yok edilmiş tek bir sözcükle dile getirilecek.
- On birinci baskıda bu hedefe şimdiden yaklaşılmış durumda.
- Sözcükler her yıl biraz daha azalacak ve bu işlem Sim ve Winston öldükten çok sonra da sürecek.