Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan psikoloji dersinin üçüncü ünitesi olan "Gelişimin Temel İlkeleri" konusunu ele almaktadır.
- Videoda, gelişim psikolojisinin temel ilkeleri doğru-yanlış soruları üzerinden açıklanmaktadır. Eğitimci, kalıtım ve çevre etkisinin ortaklaşa gelişimi şekillendirdiği, gelişimin sürekli ve aşamalı olduğu, gelişim alanlarının birbirini etkilediği, gelişimde bireysel farklılıkların olduğu gibi temel ilkeleri örneklerle anlatmaktadır. Ayrıca gelişimin genelden özele, baştan ayağa, içten dışa ve nöbetleşe olması gibi ilkeler de ele alınmaktadır.
- Video, 16'dan 25'e kadar olan soruların çözümüyle devam etmekte ve her bir ifade için detaylı açıklamalar yapılmaktadır. Eğitimci, gelişimin sırasının evrensel olduğunu ancak bireysel farklılıkların olduğunu vurgulamaktadır.
- Gelişimin Temel İlkeleri
- Bu etkinlikte gelişimin temel ilkeleri ile ilgili doğru mu yanlış mı sorularına cevap bulunacaktır.
- Gelişim psikolojisinin cevap aradığı temel sorular arasında gelişimin sürekli veya süreksiz olması ve gelişimde kalıtım ile çevre etkisinin önem derecesi bulunmaktadır.
- Modern psikologlar, gelişim sürecinde kalıtım ve çevrenin ortaklaşa etkisi olduğunu, birbirini tamamlayıcı olduğunu belirtmektedir.
- 01:30Kalıtım ve Çevrenin Etkisi
- Kalıtım, gelişmekte olan bir organizmanın üst ve alt sınırını belirlerken, çevre bu sınırlar arasında neyin ortaya çıkacağını belirler.
- Genetik olarak belirlenen yetişkinlik boyu gibi özelliklerin üst ve alt sınırları kalıtım tarafından belirlenirken, çevre etkisi bu sınırlar arasında ne ortaya çıkacağını belirler.
- Gelişim alanlarında kalıtım ve çevre etkisinin baskın olduğu alanlar olabilir, ancak hiçbir gelişim alanı sadece kalıtım veya sadece çevre etkisinden oluşmaz.
- 04:10Potansiyelin Ortaya Çıkışı ve Gelişimin Bütünlüğü
- Doğuştan var olan bir potansiyelin ortaya çıkması için uygun çevresel koşullar gerekir; potansiyel doğuştan var olsa da çevresel koşullar oluşmazsa ortaya çıkmayabilir.
- Gelişimin bütünlüğü ilkesine göre, bir gelişim alanındaki değişme diğer gelişim alanlarını da etkiler.
- Dil gelişiminde sorun yaşayan bir çocuğun sosyal ilişkilerde de sorun yaşaması, gelişimin bütünlüğü ilkesiyle açıklanabilir.
- 06:27Gelişimin Sürekli ve Aşamalı Olması
- Gelişimin sürekli ve aşamalı olması ilkesine göre, gelişim dönemleri birbirine dayanır ve birbirini etkiler.
- Erikson'un psikososyal gelişim kuramında, yaşam boyunca sekiz farklı gelişme aşaması bulunur ve her aşama kendinden önceki aşamalara dayanır.
- Gelişimsel süreçte yaşananlar bugüne kadar yaşadıklardan etkilenir ve gelecekte yaşayacaklar da bundan sonrasını etkileyecektir.
- 08:20Bireysel Farklılıklar
- "İdeal çocuk" düşüncesi, gelişimde bireysel farklılıklar vardır ilkesiyle örtüşmez.
- Her bireyin gelişimsel süreci belli sınırlar dahilinde kendine özgüdür, bu nedenle ideal çocuktan söz edilemez.
- Ideal çocuktan söz eden kişi, gelişimsel süreçte bireysel farklılıkları yok saymaktadır.
- 10:09Gelişimin Genelden Özel Olması İlkesi
- Gelişimin genelden özel olması ilkesi, büyük kasların (kaba motor beceri) zamanla küçük kasların (ince motor beceri) etkin kullanılmasında olgunlaşması anlamına gelir.
- Küçük çocuklar büyük boyutlu oyuncaklara yönelirken, yaşça daha büyük çocuklar küçük boyutlu oyuncaklara yönelir çünkü gelişim büyük kaslardan küçük kaslara doğru ilerler.
- Büyük ve küçük kaslar aynı anda gelişmeye başlar ancak büyük kaslar daha hızlı gelişir, bu nedenle insan önce büyük kaslarını kullanır, zamanla küçük kaslarını kullanmaya başlar.
- 13:22Gelişimin Baştan Ayağa Doğması İlkesi
- Gelişen ilk iç organ kalptir çünkü beynin çalışması için kalbin kan pompalaması gerekir.
- Gelişim baştan ayağa doğrudur; doğum öncesi sürece bakıldığında iki ayda baş bedenin yarısı kadardır, yeni doğmuş bebekte dörtte bir, yetişkinde ise sekiz ila dokuzda bir kadardır.
- Gelişimin nöbetleşe olması, bir gelişim alanı hızlanırken diğer gelişim alanı yavaşlıyor, sonra durum tersine dönmekte ve böylece iki gelişim alanı arasında bir nöbet ilişkisi oluşmaktadır.
- 16:02Gelişimin Evrensel Sırası ve Yordunabilirliği
- Gelişimin sırası evrenseldir, zaman kısmen değişiklik gösterebilir; mesela çocuklar önce emekler, sonra yürür, sonra koşar, bu sıra değişmez.
- Gelişimin yordunabilir olmasının sebepleri iki türdür: gelişimin evrensel olması ve bazı gelişim alanlarının birbirine paralel olması.
- Dil gelişiminin bilişsel gelişime paralel olması gibi, belli bir gelişim alanındaki üstünlüğün başka bir gelişim alanında da etki oluşturması mümkündür.
- 18:35Gelişimsel Süreçte Tabakaların Oluşumu
- Gelişimsel süreçte önce iç tabaka, sonra orta tabaka, son olarak da dış tabaka oluşur çünkü gelişim içten dışa doğrudur.
- Vücudumuzu oluşturan tabakalar doğum öncesi süreçte embriyo evresinde oluşmaya başlar.
- Bir çocuğun başlangıçta kalemi avuç içerisinde tutarak yazmaya çalışırken zamanla parmaklarla tutabilir hale gelmesi, gelişimde belli yönelimler vardır ilkesi içerisinde ele alınabilir.
- 21:27Gelişimin Belli Yönelimleri
- Gelişimin belli yönelimleri: içten dışa, baştan ayağa ve genelden özel ilkedir.
- Genelden özel ilkesi, gelişimin belli yönelimlerinin bir parçasıdır.
- 21:52Kritik Dönemler ve Gelişim Hızı
- Gelişim hızına bağlı olarak kritik dönemlerin gözlenme yoğunluğu değişir.
- Gelişimsel hızın en yüksek olduğu dönemler: doğum öncesi, bebeklik ve ergenliktir.
- Çevre etkisinin artması kritik dönem demektir.
- 22:44Gelişimin Bireysel Farklılıkları
- Bir ebeveynin hayalindeki çocuğu yetiştirme arzusu, gelişimde bireysel farklılıklar ilkesiyle çelişir.
- Her çocuk özeldir, ebeveynin hayalindeki çocuk düşüncesi tehlikelidir.
- 23:18Gelişimin Nöbetleşesi ve Çevre Etkisi
- Gelişimin nöbetleşesi ilkesine göre bir gelişim alanı hızlanırken diğeri yavaşlayabilir.
- Çevre etkisi her dönemde aynı oranda etkili değildir, gelişim dönemlerine göre değişir.
- 24:03Gelişimin Genelden Özel Olması
- Bir çocuğun ilk yürüme denemelerindeki dengesizliğin zamanla düzelmesi, gelişimin genelden özel olmasına bağlıdır.
- Olgunlaşma kavramı, gelişimin genelden özel olmasına doğrudan götürür.
- 25:05Gelişimin Biri Bütün Olması
- Biri gelişim alanı üzerinde inceleme yapan kuramcının diğer alanları bağımsız düşünmesi, gelişimin bir bütündür ilkesine aykırıdır.
- Gelişim alanları birbirini etkiler, hiçbir gelişim alanı diğerinden bağımsız değildir.
- Sırf incelemede kolaylık olsun diye gelişim alanları bölümlere ayrılır.