Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, gelgit ve medcezir konusunu açıklayan eğitici bir içeriktir.
- Video, gelgit ve medcezir kavramını tanıtarak başlıyor ve ayın çekim gücüyle su seviyesindeki yükselme (met/gel) ve alçalma (cezir/git) olaylarını açıklıyor. Gelgit olayının her gün iki defa gerçekleştiği, her gün bir önceki güne göre 50 dakika geciktiği ve farklı coğrafi bölgelerde (okyanuslar, denizler, iç denizler) farklı seviye farkları (gelgitkenlik) oluşturduğu anlatılıyor. Ayrıca, kuvvetli medcezin haliç oluşumuna etkisi ve dünyanın önemli limanlarının bunun sonucu olarak nasıl oluştuğu da açıklanıyor.
- 00:06Gelgit Nedir ve Neden Oluşur
- Güneşin çekim gücüne bağlı olarak okyanuslardaki su seviyesinde meydana gelen yükselme ve alçalma gelgit veya medcezir denir.
- Ay güneşe göre dünyaya daha yakın olduğu için çekim gücü daha fazla ve bu çekim özelliğine bağlı olarak suyun yükselmesine met veya gel, alçalmasına ise cezir veya git denir.
- Medcezir olayı her gün iki defa kabarma, iki defa çekilme şeklinde olur ve her gün bir önceki güne göre elli dakika gecikir.
- 00:45Gelgit Seviyesi ve Etkileri
- Gelgit nedeniyle deniz seviyesinde görülen alçalma ve yükselme arasında seviye farkına gelgitkenliği denir.
- Okyanus ortamında gelgitkenliği seksen santimetreye kadar, deniz kenarında on-iki metre, iç denizinde ise otuz cm kadardır.
- Kuvvetli medcezinin görüldüğü kıyılarda dalga ve akıntılar akarsuların getirdiği maddeleri açıklara doğru taşırlar ve nehirlerin ağızları tortulardan temizlenir.
- 01:15Haliçler ve Önemi
- Gelgit sonucu oluşan kıyılarda akarsular haliç şeklini alır ve bazı haliçler büyük gemilere sokulmasına elverecek kadar derindir.
- Dünyanın birçok önemli limanı (Hamburg, Londra vb.) bu gibi haliçlerin sonunda kıyıdan yüz kilometre daha içeride kurulmuştur.
- Türkiye'deki Haliç gelgit sonucu oluşmamış, oluşum bakımından riya tipi bir kıyıdır.