Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan "Kısa Kısa Edebiyat Notları" serisinin bir bölümüdür. Eğitimci, yazılı öncesi ve AYT'ye hazırlanan öğrenciler için geleneksel anlatı türlerini tekrar etmektedir.
- Video, Tanzimat edebiyatıyla birlikte modern anlatı türlerinin (öykü ve roman) edebiyatımıza girmesiyle geleneksel anlatı türlerinin (efsaneler, destanlar, dede korkut hikayeleri, halk hikayeleri ve mesnevi) yerini anlatmaktadır. Her bir anlatı türünün özellikleri, tarihsel gelişimi ve örnekleri detaylı olarak açıklanmaktadır. Özellikle efsanelerin olağanüstü kahraman ve olaylar içermesi, destanların gerçek olaylara dayanması, dede korkut hikayelerinin destandan halk hikayeciliğine geçiş ürünü olması ve mesnevinin divan edebiyatı nazım biçimlerinden biri olduğu vurgulanmaktadır.
- Geleneksel Anlatı Türleri
- Geleneksel anlatı türleri, Tanzimat edebiyatıyla birlikte gelen modern türler (öykü ve roman) öncesinde edebiyatımızda yer alan türlerdir.
- Efsaneler, destanlar, dede korkut hikayeleri, halk hikayeleri ve mesnevi gibi türler 19. yüzyıla kadar edebiyatımıza gelmiştir.
- 01:03Efsaneler
- Efsaneler nesilden nesile aktarılma ile ortaya çıkar, gerçek olaylara dayanma özelliğine sahiptir ancak tamamen hayal ürünüdür.
- Efsanelerin en temel özellikleri olağanüstü kahraman ve olaylar içermesi, anonim olması ve mitolojik metin örneği sayılmasıdır.
- Efsanelerin temelinde bir inanç yatar, bu inanç din olmak zorunda değildir.
- 01:56Destanlar
- Destanlar deprem, göç, savaş gibi toplumu derinden etkileyen olayların etkisiyle ortaya çıkmış türlerdir.
- Destanlar ikiye ayrılır: doğal destanlar (kendiliğinden oluşur, çekirdek, yayılma ve derleme safhaları vardır) ve yapay destanlar (şair veya yazar tarafından masa başına oturup oluşturulur).
- Destanlar ulusal nitelik taşır, olağanüstü olayları barındırır ve ne kadar abartılı olursa olsun çekirdeğinde yaşanmış gerçek bir olay vardır.
- 03:15Dede Korkut Hikayeleri
- Dede Korkut hikayeleri destan geleneğinden halk hikayeciliğine geçişin bir ürünüdür ve Batı Türkleri açısından İslamiyet'e geçişin ilk ürünüdür.
- Dede Korkut hikayelerinde hem destansı özellikler hem gerçekçi halk hikayeleri özellikleri bir arada bulunur.
- Bu hikayeler anonim ürünlerdir, nazım-nesir karışıktır, Anadolu Türkçesi'nin en güzel örnekleridir ve bir önsöz ve on üç hikayeden oluşur.
- 04:41Halk Hikayeleri
- Halk hikayeleri anonimdir, genelde aşk teması işlenir ancak savaş ve kahramanlık temalı halk hikayeleri de mevcuttur.
- Halk hikayeleri aşık adı verilen saz şairlerince söylenmiş yüzyıllarca, nazım-nesir karışıktır ve olağanüstü unsurlar barındırır.
- Halk hikayeleri Dede Korkut hikayelerine göre daha gerçekçidir.
- 05:09Mesnevi
- Mesnevi Divan edebiyatı nazım biçimlerinden biridir ve tam anlamıyla şiir biçimindedir.
- Mesneviler aruz ölçüsüyle yazılır, aşk, din, kahramanlık gibi temalar işlenir ve her beyit kendi içinde kafiyelidir.
- Beyit sayısı sınırsızdır, elli bin, altmış bin, yüz bin beyitten oluşan mesneviler vardır ve bir şair beş tane mesnevi yazarsa hamse sahibi olur.