Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ayşen Şahin tarafından sunulan bir anlatımdır. Sunucu, gazete ve basın tarihini anlatarak, özellikle gazete dağıtıcı çocukların hikayelerini paylaşmaktadır.
- Video, iletişim teknolojilerinin gelişiminden başlayarak gazete ve basın tarihini kronolojik olarak ele alıyor. İlk bölümde telefon ve telgraf gibi eski iletişim araçları anlatılırken, ikinci bölümde gazete dağıtıcı çocukların hikayeleri (Hayri Ayaz, Hayri Ayaz gibi) detaylandırılıyor. Son bölümde ise basılı gazete ve dijital medya arasındaki farklar, gazete koleksiyonculuğu ve basın özgürlüğü konuları ele alınıyor. Video, "Evrensel" gazetesinin destek çağrısıyla sona eriyor.
- 00:02İletişimin Gelişimi
- Sosyal medya ve dijital kanalların gelişmesiyle iletişimde olmak istemediğiniz bir insanı her yerden engellemek mümkün hale gelmiştir.
- Eskiden telefon numarasını değiştirmek veya savcılığa şikayette bulunmak dışında aranmayı engellemenin bir yolu yoktu.
- İnsan zekası çözüm yaratma konusunda oldukça yaratıcıdır, örneğin eski sevgilisi tarafından engellenen bir kişinin diyeceklerini açıklama bölümüne yazabilmek adına TL'lik havale işlemleri yapmıştır.
- 01:00Geçmişteki İletişim Araçları
- Televizyon henüz ülkeye gelmemiş, tek kanal bile yoktu ve telefon postaneye gidip bağlatılan, konuşabilmek için iki tarafında postanede sırasını beklemek zorunda olduğu bir iletişim aracıydı.
- Telgraf ancak mücbir durumlarda geçerli, zira oldukça pahalı ve zahmetliydi.
- Elde iletişim adına radyo ve gazete vardı, ayrıca siyah-beyaz filmler, nostaljik fotoğraflar ve romanlar da vardı.
- 01:29Gazete Dağıtıcıları
- Lonca sisteminde zanaat öğrenmesi için çıraklık ve kalfalık döneminden geçmesi gereken çocuk işgücü, sanayi devrimi ile birlikte direkt ağır sanayideki çalışma koşullarına dahil olmuştu.
- 1900'lerin başında ekonomik buhranın etkisiyle çocuk işçiler pek çok riskli işte çalıştırılmış, özellikle fabrika ve atölye bacalarını temizlemek için kullanılmıştı.
- Çocukların belki de bulabildiği en iyi işlerden birisi gazete dağıtıcılığıydı, çünkü sokaktalar ve sağlık açısından daha risksiz bir ortamdaydılar.
- 02:46Gazete Dağıtıcılarının Hikayeleri
- 1958'de İstanbul Belediyesi Fotoğrafhanesi'nin kurucusu Hilmi Şahin tarafından çekilen bir fotoğraf, Ayasofya'da dar bir sokakta gazete satan bir çocuk gösteriyordu.
- 1998'de marangoz Hayrettin Baş, o arkadaki playmut otomobil sayesinde fotoğraftakinin kendisi olduğunu fark etti.
- Hayrettin, 1949'da Samsun'dan İstanbul'a göç etmiş, babası radyocunun yanında çalışırken kendisi de yanlarında çalışarak radyolara vernik sürerdi ve boş zamanlarında gazete satardı.
- 03:50Diğer Gazete Dağıtıcıları
- Ankara'dan Hayri, Ayaz Ulus'ta tanesi beş kuruşa Ankara Telgraf Gazetesi satıyordu ve gazete başına bir kuruş kazanıyordu.
- TBMM, Maliye Bakanlığı, Merkez Bankası gibi kurumlar Hayri'ye Pekos, Bil Köroğlu ve Oklahoma ciltlerini bozmadan okuması için ödünç veriyordu.
- O dönem kıvırcık saçlı, kasketli bir adam peydahlanıyor, gazeteci çocuklara dolandırıyor ve ufacık çocukları ceplerindeki parayı alıp kaçıyordu.
- 05:18Gazete Dağıtımının Gelişimi
- Zaman içinde bayiler artıyor, dağıtım kanalları genişliyor, bakkallar ve marketler gazete satar hale geliyor, abonelikler yaygınlaşıyor.
- Lüks semtlerde gazeteleri kapıya kapıcılar bırakıyor, ülkede haber hiç bitmiyor.
- Baskıda bazı gazete ve dergiler dağıtımda baskıyla karşılaşınca sokağa gazete satmaya çıkan çocukların yaşı büyüyor, bıyıklı oğlanlar ve boyunları yemenli genç kadınlar gazete satıyordu.
- 06:02Basılı Gazetenin Önemi
- Şimdilerde yattığımız yerden parmağa kaydıra kaydıra dijitalden okuyoruz, çoğu haberi sosyal medyadan paylaşıyoruz ama basılı gazetede önemini asla yitirmiyor.
- Basılı gazete berberde, doktorda, otobüs koltuğunda, vapurda duruyor ve orada görünce hiç aklında olmayan bile alıp bir sayfaları çeviriyor.
- Dijitaldeki arşivlerin bir günde yok olduğuna şahit olduk, oysa kütüphanelerde, devlet arşivlerinde hala Takvim-i Vekayi nüshaları bile duruyor.
- 06:53Gazete Koleksiyonerleri
- Tüm dünyada gazete koleksiyonerleri var, Türkiye'de de 11'e 10 kala filmi koleksiyoner Mithat Bey'in hikayesi vardı.
- 60 bin gazeteye sahip bir koleksiyoner olan Mehmet Çelik, gazete biriktirmek tüm dünyada yaygın bir koleksiyonerlik şekliydi.
- Bazı koleksiyonerler gazeteleri fotoğraflayıp dijitale taşıyor, satışa açıyordu ve elinde 10 Kasım 1938'in gazetesi bile vardı.
- 07:42Gazete Toplama Nedenleri
- İnsanlar bazen kaybolur korkusuyla fazla alır gazeteyi, mesela çocuğunun doğduğu günse, içinde hayatını değiştiren bir haber saklıysa ya da bir yazısı basıldıysa.
- Bazı insanlar gazeteyi dayanışma içinde fazla sayıda alabilir, hediye etmek için de, evden çıkmak istemeyen bir dostun ayağına kadar götürebilmek için de.
- Dijitalleşme çağında insanı her yerden engelleyebiliyorsun da gidip banka dekontundaki açıklamayla söyleyeceğini söylüyor, ancak haber yayılır, matbaayı yasaklasan teksir makinesi yeniden ortaya çıkar.
- 09:12Evrensel Gazetesi
- 40 yaşında iki çocuk annesi olan bir gazeteci, bir omzuna bir balya, diğer elinde üstten tuttuğu gazeteyi alıp "yazıyor, yazıyor" diye bağırıyor.
- Gazetesinin üzerindeki baskıları yazıyor ve "isterseniz çifter çifter alabilirsiniz, isterseniz beşer beşer" diyerek tüketim toplumu için bol bol almanızı öneriyor.
- 25 yıldır olduğu gibi ne bugün ne de gelecekte Evrensel ona ödediğiniz hiçbir kuruş için sizi pişman etmeyecektir.