Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Fransız İhtilali'nin tarihsel gelişimini kronolojik olarak anlatan eğitim içeriğidir. Konuşmacı, Fransız İhtilali'nin romantize edilmesi yerine gerçek özünü ve sürecini anlatmayı amaçlamaktadır.
- Video, 1787'de Avrupa'nın genel durumundan başlayarak Fransa'nın feodal yönetim yapısını, ekonomik krizi ve burjuva sınıfının yükselişini anlatmaktadır. Ardından Bastille Saldırısı, Kralın Paris'e getirilmesi, Jakobenlerin yükselişi, Fransız Cumhuriyeti'nin ilanı ve son olarak Robespierre'in diktatörlüğü, terör dönemi ve devrimin ılımlı bir yöne doğru ilerlemesi kronolojik olarak ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca Fransız İhtilali'nin sadece insan hakları ile ilgili bir olay olmadığını, daha derin tarihsel ve ekonomik nedenleri olduğunu vurgulamakta ve Fransız Devrimi ile İttihat ve Terakki arasındaki farkları da açıklamaktadır.
- Fransız İhtilali'nin Önemi ve Videonun Amacı
- Fransız İhtilali videosu, Avrupa'nın 18. yüzyıldan itibaren hızlı değişimini daha iyi kavrayabilmek için "Avrupa Nasıl Gelişti ve Zengin" video serisini izlemeyi tavsiye ediyor.
- Video, Fransız İhtilali'nin romantize edilmesini ve sadece insan haklarıyla ilgili olduğunu zannetmeyi önleyerek olayın özünü ve sürecini anlatmayı amaçlıyor.
- Fransız İhtilali'nin insanlığın başyapıtlarından biri mi yoksa haydutluğa ve anarşizme evrilen bir süreç mi olduğu tartışılıyor.
- 00:5918. Yüzyılda Avrupa'nın Durumu
- 1787 yılında Avrupa genel olarak sanayileşmiş, merkantilist ekonomi politikaları tavan yapmış ve burjuva sınıfı yükselmiş durumda.
- İngiltere'de parlamenter sistem ve anayasal monarşi yüz yılı aşkın süredir oturmuş, Prusya'da ise güç paylaşımı ve kanunlar halihazırda vardı.
- Fransa'da ise ruhban sınıfı, soylar, aristokratlar ve monarkın başta olduğu üç sınıf arasında feodal güç paylaşımı söz konusu.
- 02:19Fransa'daki Yönetim Sisteminin Sorunları
- Fransa'da serbest girişimci olma durumu yoktu ve hukuk burjuvaları korumuyordu.
- Aristokratlar, soylu olmayan burjuvaların iş yapmasını engelleyerek kendi çıkarlarını milli çıkarların önüne geçiriyordu.
- Vergilendirme konusunda soylular ve ruhban sınıfı vergi vermek istemiyor, bu da vergi yükünün halkın ve küçük burjuvanın üzerine binmesine neden oluyordu.
- 03:41Fransa'daki Yönetim Sisteminin Diğer Sorunları
- Fransız kralı yönetimde her şeyde tek söz sahibi değildi, bazı yazısız anlaşmalar vardı ve kralın bazı kararları diğer soylular tarafından engellenebiliyordu.
- Fransa'da gümrük birliği yoktu, ülke içinde her geçtiğin bölgede bölgeyi yöneten aristokratlara mal için ayrı vergi ödüyordunuz.
- Fransa'da yerel meclisler (parlament) yargıçlardan oluşuyordu ve görevleri şehirlerde kralın fermanlarını kayıt altına alıp uygulamaktı.
- 05:03Ekonomik Kriz ve Genel Meclis
- Fransa'da devasa bir bütçe açığı vardı: 475 milyon gelir, 650 milyon borç.
- 1788'de ekonomik kriz daha da kötüleşti, Paris halkı aç, kırsalda kıtlık oldu ve birçok şehirde açlık yüzünden isyan çıktı.
- Genel mecliste güç aristokrasi ve ruhban sınıfının lehineydi, halkın vekilleri ana kapıdan değil yan kapıdan meclise alınmıştı.
- 06:40Kurucu Meclis ve İhtilalin Başlangıcı
- Üçüncü zümre (halkın vekilleri) diğer zümreleri ayrı bir meclis kurmaya çağırdı ve kralın otoritesinden ayrı kurulan bu meclise "kurucu meclis" adını verdiler.
- Kral yeni meclisin kapısına kilit vurdu, öfkeli vekiller tenis kortunda toplandı ve yeni bir anayasa ilan edilinceye kadar dağılmamaya yemin ettiler.
- 13 Temmuz'da kral, Paris halkı tarafından sevilen ve aydınlanmacı görüşleri olan maliye bakanı Nécati'yi kovdu, bu olay Paris halkını öfkelendirdi.
- 07:44Bastille Saldırısı ve İhtilal
- Parisliler, Versay'daki meclisi kontrol etmek için getirilen askeri birliklerin şehre saldıracağını düşünerek Bastille hapishanesine saldırdı.
- Bastille, kralın otoritesinin bir sembolüydü ve ele geçirilmesi kralın otoritesini yerle bir etmek demekti.
- Paris halkı yeni bir belediye başkanı seçti, Bastille'den aldıkları barut ve silahla ulusal muhafız alayı kurdu ve Amerikan bağımsızlık savaşı kahramanı Lafayette'i başına geçirdi.
- 08:19Devrimin Yayılması ve Meclisin Kuruluşu
- Taşrada aristokrasi ve kral kontrolü kaybetti, Paris'i örnek alan tüm şehirler isyan etti ve köylüler aristokratların şatolarına vergi ve borç belgelerini yakarak saldırdı.
- Kral pes etmeyi tercih etti, birliklerini dağıttı ve maliye bakanı Neker'i tekrar göreve getirdi.
- Meclis yeni bir anayasa çalışmasına başladı, hukukun önünde eşitlik, basın özgürlüğü, can ve mal güvenliği gibi kararlar alındı.
- 09:15Versay Sarayı'nın İşgali
- 5 Ekim'de ekmek fiyatlarının yükselmesiyle şikayetçi Paris kadınları Versay Sarayı'na yürüdü ve sarayı işgal etti.
- Sarayı koruyan askerler öldürüldü, başları kaza geçirildi ve zorla Paris'e götürülen kral ve ailesi Paris'teki saraya yerleştirildi.
- Kralın otoritesi kalmayınca meclisin aldığı kararları uygulayacak olan bakanların da etkisi kalmamıştı.
- 09:52Ekonomik Sorunlar ve Radikal Grupların Güçlenmesi
- Yeni konan vergileri toplayacak bir mekanizma ve halka toprak dağıtmak için bir kadastro çalışması yoktu.
- Yeni hükümet borç bulamayınca kilisenin mallarına saldırmaya başladı, kilisenin ayrıcalıkları kaldırıldı ve devlet laik bir zemine oturtulup bireylerin sekülerleşmesinin önündeki engeller kaldırıldı.
- Ekonomik durum iyiye gitmemiş, ekmek fiyatları ucuzlamış olsa da işsiz insan sayısı artıyordu ve 1791'de 16 milyonluk Fransa'nın 2 milyonu dilencilik yapıyordu.
- 10:45Jakobenlerin Güçlenmesi
- 1790 yılında Bretton Kulübünde toplanmaya başlayan Jakobenler, Fransa'nın her yerinde 400'den fazla şube kuracaktı.
- Jakobenler, devrimi Lafayette'in orta yolculuğundan uzaklaştırıp sistemi tasfiye ederek cumhuriyetin ilanını savunuyorlardı.
- Danton, Marat ve Robespierre gibi öne çıkan Jakobenlerin arkasında yoksulluktan bıkan Paris halkı vardı.
- 11:03Devrimin İlk Adımları ve Radikalleşme
- Devrimin ilk adımlarını Fransız burjuvası gerçekleştirmişti ve devrim çoğunlukla ekonomik aksaklıkları ve hukuksal gereksinimleri içeren bir devrim olacaktı.
- Ulusal muhafızların lideri Lafayette ve müttefikleri, İngiltere'de olduğu gibi çift kamaralı bir meclis istemekteydi ve mevcut kurumları tamamen yıkmak yerine başkalaştırarak radikallikten uzak, stabil bir sistem kurma derdindeydiler.
- İki önde gelen Jakoben Robespierre, halihazırdaki vekillerin bir sonraki seçimde aday olmaması için meclisi ikna etti ve kral ve kraliçe 20 Haziran'da saraydan kaçtı.
- 12:16Savaş ve Radikalleşme
- 27 Ağustos 1791'de Fransız kralına ve ailesine bir zarar gelmesi durumunda Prusya kralı Fransa'ya savaş açacağını ilan etti.
- Meclis bu tehdit karşısında iyice radikalleşti ve Jakobenler de bu savaş meselesi yüzünden ikiye bölündü.
- Jirondenler Jakobenlerin içindeki daha demokrat, ılımlı kanadı temsil ediyorlardı ve amaçları Avusturya ile savaşa girmekti.
- 13:07Savaşın Kaybı ve Jakobenlerin Kontrolü
- Eğitimli aristokrat subaylarından yoksun Fransız ordusu, Avusturya ordusu karşısında tokat manyağı oldu ve Prusya da savaşa dahil oldu.
- Düşman ordu Paris'in dibine kadar geldi ve Jakobenler hızlıca atağa geçti, savaşın kaybedilmesinin sebebi kral ve ülke içindeki işbirlikçilerdi.
- Jakobenler, Sanktların (baldırı çıplakların) desteğini alarak orta yolcuları ve monarşiyi tamamen hain ilan ediyorlardı.
- 13:37Lafayette'in Kaçışı ve Jakobenlerin Kontrolü
- Cephe gerisinde işlerin sol radikallerin eline geçtiğini gören Lafayette, işleri kontrol altına almak için cepheden Paris'e geri döndü.
- Jakobenler ve Jakobenlerin kışkırttığı Paris halkı tarafından hain olmakla suçlandı ve devrimin kontrolden çıktığının farkına vararak firar edip düşmana teslim oldu.
- 10 Ağustos 1792'de meclis ve krala karşı Paris'te bir ayaklanma çıktı, kral meclis'e kaçtı ve Jakobenlerin merkezinde olduğu bu isyan çok geçmeden Paris'in kontrolünü tamamen eline aldı.
- 14:27Cumhuriyetin İlanı ve İnsan Hakları İhlalleri
- Kral ve kraliçe ertesi yıl yargılanıp vatana ihanetten idam edildi ve anayasal monarşinin yerini cumhuriyet aldı.
- İkinci devrimle beraber artık temsili demokrasi bitmişti, doğrudan demokrasi başlamıştı ve yeni hükümet meclisten aldığı yetki ile insanları tutuklayabiliyordu.
- Ağustos ayının 29'unda Verdun'un düşmesi işgal tehlikesini artırdı, bunun üzerine 20 bin baldırı çıplak cepheye gitti ve hapishanelerdeki insanlar dört gün boyunca kalpledi.
- 15:31Terör Dönemi ve Robespierre'in Diktatörlüğü
- Terör dönemi Danton, Robespierre ve Marat'ın başını çektiği yeni hükümetle başladı, bu hükümet önüne geleni komplocu gerekçesiyle tutuklayıp giyotinle idam ediyordu.
- Paris'te artık ayak takımından destek alan Robespierre'in diktatörlüğü söz konusuydu, ancak Marsilya ve Lyon'da halk ayaklanıp Jakobenleri kovmuştu.
- Robespierre ve Jakobenler 28 Mayıs'ta Paris'te tekrar isyan bayrağını çektiler, meclis'teki orta yolcu vekilleri tehdit ederek Jirondenlerin tutuklanmasına ikna ettiler.
- 16:25Jakobenlerin Aşırılığı ve İç Ayrılıkları
- Robespierre'e göre devrimin etrafı düşman doluydu, çıkarılan yeni yasalara göre yargılamalar üç günden fazla süremezdi ve sanık avukat hakkı dahi yoktu.
- Jakobenler sadece bir sene önce devrimin liderliğini yapan herkesi hain ilan edip öldürüyorlardı, hatta Fransa'daki bilim adamlarını bile komplocu olmakla suçlayıp giyotine göndereceklerdi.
- Hapishanelerin basılması ve suçluların katledilmesinin baş mimarı olan Danton bile normalleşme sürecine gidilmesini istiyordu, ancak bu eleştirileri yüzünden devrim mahkemesinde idama mahkum edilecekti.
- 17:37Jakobenlerin Yalnızlaşması ve Robespierre'in Sonu
- Paris halkından gelen tepki gecikmedi, Jakobenler tüm gücü ellerinde toplamak için ittifak yaptıkları herkesi öldürmeye başladı.
- 27 Mart'ta Baldırı Çıplaklardan oluşan devrim ordusu kaldırıldı, ancak idamlar durmuyor ve Robespierre baskı kurmaya devam ediyordu.
- 28 Temmuz 1794'te konvansiyon tarafından az sayıda kalan 22 destekçisi ile beraber tutuklandı ve o da Madam Giyotin ile tanıştı.
- 18:14Devrimin Dönüşümü ve Napolyon
- Radikallerden oluşan Jakoben Kulübü kapatıldı, Cirodan vekillerin affedilip meclise dönmesine izin verildi ve oy hakkı için tekrar belirli bir miktar vergi ödeme şartı getirildi.
- 1797 seçimlerinde mecliste çoğunluğu ele geçiren monarşi yanlılarının bir darbe hazırlığında olduğu ortaya çıkınca, 29 yaşında Korsikalı bir general bunu önleyecek ancak cumhuriyet'e de uzun vadede son verecekti.
- 1789'da başlayan devrim, sadece on yıl içerisinde kaotik ve terörle dolu bir süreçten geçip merkezi, güçlü ve ekonomik sorunlarını aşmış bir imparatorluğa evrilecekti.
- 19:25Jakobenler ve İttihat ve Terakki Karşılaştırması
- Konuşmacı, Jakobenlere terörist ve Robespierre'e güç manyağı, ruh hastası bir ahlakçı derken aslında foşik bir ırkçı olmadığından değil, tarihsel gerçekler yüzünden söylüyormuş.
- Jakobenleri sosyal medyada İttihat ve Terakki'ye benzeten birçok gerizekalı mevcut, ancak Enver Paşa hapishane basıp suçlu suçsuz demeden adam öldürmemiş ve toplu tecavüz olaylarına karışmamıştır.
- İttihat ve Terakki gücünü ayak takımından değil, elit Türk subaylarından almış, bazı Fransız düşünürlerinden etkilendikleri ortadadır ancak yöntemleri ve ulaştıkları sonuç Jakobenlerin terörizmi ile aynı değildir.