Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Osmanlı İmparatorluğu'nun tarihini anlatan bir belgesel formatındadır. Videoda Fatih Sultan Mehmet, mimar Atik Sinan ve Üsküdar kadısı Hızır Bey gibi önemli tarihi karakterler yer almaktadır.
- Video, Osmanlı Devleti'nin farklı milletleri idare etme yöntemlerini anlatarak başlar ve ardından Fatih Sultan Mehmet'in 1453 yılında İstanbul'u fethettikten sonra yayınladığı fermanı ve gayrimüslimlerin haklarını savunma politikasını açıklar. Ana hikaye, Fatih Sultan Mehmet'in Fatih Camii'nin inşasında yaşanan anlaşmazlık ve bunun sonucunda Fatih'in ellerinin kesilmesine kadar varması, ardından Üsküdar kadısı Hızır Bey'in Fatih'i yargılaması ve davayı nasıl çözdüğü etrafında şekillenir. Video, Fatih Camii'nin 1766 depreminde yıkılması ve günümüzde ayakta duran caminin Mustafa döneminde Mimar Mehmet Tahira tarafından yeniden inşa edildiği bilgisiyle sonlanır.
- 00:05Osmanlı'nın Tolerans Politikası
- Yüzyıllar önce Ukrayna topraklarında yaşayan ve Ruslar tarafından baskı gören Normanlar, Osmanlı'nın gücünü artırmak ve kendilerini kurtarmak için dua etmişlerdir.
- Osmanlı Devleti, üç kıtada onlarca farklı milleti yüzlerce yıl boyunca idare etmiş, bunun için insanlara kendi dilini dayatmamış, farklı din ve inançlara saygı göstermiş, adalet karşısında herkesin eşit olduğunu kabul etmiştir.
- Osmanlı'da adalet kavramı o kadar önemliydi ki, bir kölenin Fatih Sultan Mehmet'e açtığı davada kadı padişahın ellerinin kesilmesine hükmedebilmişti.
- 01:09Fatih Sultan Mehmet'in Tolerans Fermanı
- 1453 yılında Konstantiniyye düşmüş ve İstanbul Osmanlı Devleti'nin başkenti olmuştu.
- Fatih Sultan Mehmet, askerlerine ve müslüman ahalisine "insanlara dinin ne, namazın var mı, oruç tutuyor musun?" gibi sorular sormamalarını, "aç mısın, ne ihtiyacın var, bir sorunun var mı?" gibi sorular soracaklarını emretmiştir.
- Bu hoşgörü neticesinde Hristiyan sanatçılar, bilim insanları ve halkın çoğu İstanbul'da ikamet etmeye devam etmiştir.
- 02:28Atik Sinan ve Paneia Malatisa Kilisesi
- Atik Sinan (Atik kelimesi köle anlamına gelmektedir), asıl adı Hristodos olan, Konstantiniye'de yaşayan ve Osmanlıların şehri almasından sonra da toprakları terk etmeyen Rumlardan biriydi.
- Atik Sinan, İstanbul'un yeniden inşasında zamanla ve yetenekleri sayesinde sarayın baş mimarlarından biri haline gelmiş ve Fatih Sultan Mehmet ile arkadaşlık kurmuştur.
- İbadethane yetmezliğinden ötürü İstanbul'daki kiliseler camiye çevriliyordu, ancak Atik Sinan'ın ricası üzerine Paneia Malatisa Kilisesi camiye çevrilmeyecektir şeklinde özel bir ferman yayınlanmış ve bugün bile bu ferman kilisenin içerisinde sergilenmektedir.
- 03:37Fatih Camii'nin İnşaatı ve Mimar Atik Sinan'ın Öfkelenmesi
- Fatih Sultan Mehmet, Ayasofya'dan daha görkemli ve büyük bir cami yaptırmak istemiş ve bunun için mimar Atik Sinan'ı görevlendirmiştir.
- 1463 yılında inşasına başlanan Fatih Camii'nde hiçbir masraftan kaçınılmayarak yüzlerce işçi çalıştırılmış ve Mısır'dan devasa sütunlar getirtilmiştir.
- 1471 yılında tamamlanan cami, Fatih Sultan Mehmet'in beklediğinden çok daha küçüktü ve padişah, Atik Sinan'ın özel olarak getirttiği devasa sütunları kesip kullanmasından ötürü öfkelenmiştir.
- 05:27Mimar Atik Sinan'ın Davası
- Haksız yere ellerinin kesildiğini düşünen Mimar Atik Sinan, önce Galata Kadısı, sonra Eyüp Kadısı'na gidip dava etmek ister ancak ikisi de Fatih Sultan Mehmet'i yargılamayı göze almamıştır.
- Üsküdar Kadısı Hızır Bey, padişah tarafından atanmış ve Osmanlı adaletini simgeleyen biri olarak mimarı haklı bulmuş ve Fatih Sultan Mehmet'e dava açarak sultanı mahkeme salonuna getirmiştir.
- Kadı Hızır Bey, padişahın şeriata uymadan keyfi hüküm verdiğini, şerri hükümlere göre mimarın haklı olduğunu ve buna göre Fatih Sultan Mehmet'in de ellerinin kesilmesine hükmetmiştir.
- 06:59Dava Sonrası Gelişmeler
- Mimar Atik Sinan, bu cezayı kabul etmediğini ve şikayetinden vazgeçtiğini söyler, Kadı Hızır Bey de kararını değiştirerek Atik Sinan'ın artık iş göremeyeceğini belirterek, padişah tarafından ölene kadar her gün on akçe ödenmesini kararlaştırmıştır.
- Fatih Sultan Mehmet, hatalı olduğunu kabul ederek günlük on değil yirmi akçe olarak kararı düzelttirmiş ve dava böylece kapanmıştır.
- Mimar Atik Sinan haklı çıkmış, deprem dolayısıyla sütunları kısalttığını ve bu kadar büyük bir yapının burada olamayacağını savunan Atik Sinan'ın yaptığı Fatih Camii, 1766 depreminde tamamen yıkılmıştır.