Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Fatih Sultan Mehmet'in hayatı ve İstanbul'un fethi hakkında bilgi veren tarihsel bir belgeseldir. 1432'de Edirne'de doğan Fatih Sultan Mehmet'in çocukluğundan başlayarak İstanbul'un fethine ve sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'nun gelişimine kadar olan süreci kronolojik olarak anlatmaktadır.
- Video, İstanbul'un iki kıtada kurulmuş tek şehir olduğunu ve Fatih Sultan Mehmet Köprüsü ile Rumeli Hisarı'nın önemi ile başlayıp, Fatih'in eğitim hayatı, tahta çıkış süreci ve İstanbul'un fethine kadar olan hazırlıkları ele alıyor. Ardından İstanbul'un fethi, şehrin imarı, Ayasofya'nın camiye çevrilmesi, Kapalıçarşı, Topkapı Sarayı ve İstanbul Üniversitesi gibi önemli yapıların inşası ve Fatih'in idari reformları anlatılıyor.
- Videoda ayrıca Fatih'in hoşgörü politikası, toprak fethleri, Fatih Kanunnamesi ve 1481'de Gebze'de ölümü de yer alıyor. İstanbul'un fethinin orta çağın sonu ve yeni çağın başlangıcı olarak kabul edildiği, Fatih'in İstanbul'un kaderini değiştirmesi ve bir devleti imparatorluk haline getirmesiyle tarihi değiştiren bir yüz olarak insanlığın hafızasına kazındığı vurgulanıyor.
- 00:39İstanbul'un Farklılığı
- İstanbul dünyanın en güzel şehirlerinden biri olup, iki kıtada kurulmuş tek şehirdir; bir tarafı Asya, bir tarafı Avrupa'dadır.
- Kıtalararası en kısa yolculuk Boğaz'ın iki köprüsünde yapılır ve bunlardan biri Fatih Sultan Mehmet Köprüsüdür.
- Köprünün ayaklarının dibinde, Fatih Sultan Mehmet'in kendi yaptırdığı Rumeli Hisarı bulunmaktadır.
- 01:40Rumeli Hisarı'nın Önemi
- Rumeli Hisarı beşyüz yıldan fazla süredir Boğazı gözlüyor ve dünyanın en büyük kale burçlarına sahip devasa bir yapıdır.
- Fatih Sultan Mehmet'in acelesi vardı çünkü o güne kadar birçok imparator ve sultanın almak isteyip alamadığı İstanbul'u almak istiyordu.
- İstanbul'u almak için yapılan ilk hazırlık Rumeli Hisarı'nın yaptırılmasıydı; bu kale ile Boğaz kesilmiş ve Bizans denizden yardım alamaz hale gelmişti.
- 03:15Fatih Sultan Mehmet'in Hayatı
- Fatih Sultan Mehmet 1432 yılında Osmanlı Devleti'nin başkenti Edirne'de Padişah II. Murat'ın bir oğlu olarak dünyaya geldi.
- Çocukluğunda özel bir eğitimden geçti, klasik derslerin yanında Yunancaya ve resme de ilgi gösterdi.
- Taşraya gönderilen tüm Osmanlı veliahtları gibi Amasya'da ve Manisa'da sancakbeyliği yaptı ve çocukluk çağlarında özel bir kişiliği gösterdi.
- 04:04Fatih'in İktidar Deneyimi
- Babası tahttan çekilip istihad etmeye karar verip küçük oğlunu tahta geçirmesi üzerine, Balkan devletleri bunu fırsat bilerek Osmanlı Devleti'ne karşı savaş hazırlığına girişti.
- Fatih çocuk olmasına rağmen babasına ordunun başına geçmesini istemiş, ancak babası "sen padişahsan, sen geç ordunun başına" deyince "evet, ben padişahsam emrediyorum, ordunun başına geç" cevabını verdi.
- Fatih babasının sağlığında iki kez iktidar tecrübesini yaşadı, devlet yönetimini yakından öğrenme fırsatı buldu ve tahta asli olarak çıkacağı yıla kadar hazırlık yaptı.
- 05:11Fatih'in Bilgi ve Dil Becerileri
- Fatih pek çok dili bilen, bilimsel donanımı yüksek bir padişah olarak bilindi; Yunancayı, Slavcayı, Türkçeyi ve Arapça'yı biliyordu.
- Türkçesi mükemmeldi ve o dönemde yüksek bir edebiyat seviyesi tutturmuş olan bu Türkçe'ye hakimiyetini biliyordu.
- Sarayında felsefe tartışmaları ve ilahiyat tartışmaları yaptıran bir şahsiyetin yüksek insani erdemlere de ulaşmış olduğunu söylemek gerekir.
- 06:21İstanbul'un Fethi İçin Hazırlıklar
- 1451 yılında babası İkinci Murat'ın ölmesi üzerine tahta çıkan Fatih, 19 yaşındaydı ve Fırat'tan Tuna'ya başkenti İstanbul olan bir imparatorluk hayali vardı.
- Bizans'ı almak için hazırlıklara başladı ve devrin mühendislerinden Muhyiddin Saruca Sekban ve Osmanlılara sığınan Macar Urban'ı Edirne'de top dökümü işiyle görevlendirdi.
- Görülmüş olmayan büyüklükte şahi adı verilen büyük toplar döktürdü; bu toplar 600-700 kilo ağırlığındaki granit gülleleri 1200 metreye kadar fırlatabiliyordu.
- 07:32Topların Taşıma ve Kullanımı
- Bu muazzam toplar Edirne'den İstanbul'a 50 çift mandayla iki ayda getirilebilmiş, nakil esnasında yolların ve köprülerin tamiri işinde yüzlerce insan çalıştırılmıştı.
- O güne kadar görülmemiş büyüklükte tekerlekli kuleler yapıldı ve tarihte ilk kez havan topu İstanbul kuşatmasında kullanıldı.
- Urban adlı bir topçu ustasına İstanbul surlarını yıkacak bir top yapmasını isterken, Urban "bunu yapabilirim ancak isabet ettirme garantisi veremem" demiş, Fatih ise "ben yapacağım" demiş ve gerçekten dediğini yapmıştır.
- 08:46İstanbul Kuşatmasının Başlangıcı
- 6 Nisan 1453 günü, bin yıllık tarihinde pek çok kuşatma görmüş ve hepsine karşı koymuş olan Bizans surlarının karşısında genç bir hükümdar duruyordu ve arkasında muhteşem Osmanlı ordusu.
- Ordu merkez, sağ ve sol olarak üç kısma ayrılmıştı ve büyük toplar surları dövmeye başlamıştı.
- Bizanslılar da boş durmamış, surlar sağlamlaştırılmış ve şehre yiyecek depolanmıştı; ayrıca Bizans imparatoru Konstantin, Haliç'e bir zincir gerdirerek burdan gelecek tehlikeyi önlemeye çalışmıştı.
- 09:47Kuşatma Süreci
- Haliç'e giremeyen Osmanlı donanması Haliç'in girişinde ve Sarayburnu önünde denizdeydi.
- 19 Nisan'da yapılan saldırıda tekerlekli kuleler kullanıldı ve bu saldırıyla Topkapı surlarından burçlara kadar yanaşıldı.
- Asker Marmara'dan Haliç'e kadar yayılarak şehri kuşatıyordu ve orduda üç büyük topla beraber irili ufaklı 14 batarya top daha vardı.
- 10:43Kuşatmanın Zorlukları
- Bu üç büyük top Topkapı'ya konulmuştu ve şiddetli çarpışmalar oluyordu; topların surlarda açtığı gedikler Bizanslılar tarafından hemen tamir ediliyordu.
- Surlardan içeri girmeye çalışan küçük birlikler püskürtülüyordu ve tahtadan yapılma hücum kuleleri Bizanslıların Rum ateşiyle yakılıyordu.
- Bizanslıların döktüğü kızgın yağlar kuşatmayı engelliyordu ve Venedik ve Cenevizliler donanmaları ile Bizans'a yardım ediyordu.
- 11:32Fatih'in Kararı
- Kuşatma uzuyordu ve Fatih sabırsızlanıyordu; Hz. Muhammed'in "İstanbul muhakkak fethedilecektir, bu fethi yapacak hükümdar ve ordu ne mükemmel insanlardır" hadisindeki hükümdar olmak istiyordu.
- Kurmaylarıyla toplantı düzenledi ve kuşatmaya devam kararı aldı.
- Donanmanın yardımı olmadan İstanbul fethedilemeyeceğini anlayan Fatih, gemileri karadan yürüttü.
- 13:09Gemilerin Karadan Taşıma
- Yaklaşık 70 parça gemi, Dolmabahçe ile Kasımpaşa arasına kızaklar döşeyerek bir gecede Haliç'e indirildi.
- Fatih'in gemileri kullanarak yaptığı bu dahiyane proje onun hayatında tek örnek değil; Arboz adasının fethi sırasında da gemileri yan yana dizdirmiş ve kalasla birbirine çaktırarak bir köprü oluşturmuştu.
- Gemilerin Haliç'e inmesinin ardından üstünlük Osmanlı ord
- 17:08İstanbul'un Fethi ve Yeniden Yapılandırılması
- Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'a girdiğinde ilk olarak Ayasofya'ya gitti ve kiliseden camiye çevirdi.
- İstanbul fetihten sonra yeni baştan yapıldı, şehir harap vaziyetteydi ve çarşılar, hanlar, hamamlar gibi yapılar hızla inşa edildi.
- Fatih'in politikası içerisinde Rumların şehirde kalabilecekleri ve bazı tutsak Rumların fidyelerinin kendisi tarafından ödendiği belirtiliyor.
- 18:42İstanbul'un Nüfus Yapısının Değişimi
- Osmanlı topraklarındaki bilim adamları, sanatkarlar ve tüccarlar İstanbul'a getirilip yerleştirildi.
- Türk insanı da İstanbul'a gelip yerleşti ve şehir inanılmaz derecede hızlı bir şekilde büyüdü.
- İstanbul fetihten sonra canlılık kazandı, alışveriş ve ticaret arttı, şehir dünya'nın merkezi haline geldi.
- 19:59İstanbul'un Gelişimi
- Kapalıçarşı, 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırıldı ve 30.700 m² alana 60 sokağa 3.600'den fazla dükkanı olan dünyanın en büyük alışveriş merkezi haline geldi.
- İstanbul Üniversitesi'nin temelleri Fatih döneminde atıldı ve bugün 1453 olarak kabul edilen kuruluş yılına sahip.
- Topkapı Sarayı Fatih Sultan Mehmet döneminde yapıldı ve 300 yıl boyunca dünya'nın yönetildiği bir saray oldu.
- 22:35Fatih'in Gayrimüslim Toplumlarla İlişkisi
- Fatih, Bizanslılar ve Doğu Kilisesi'ne inananların beklediği gibi davranmadı, Patrikhane'ye Bizans imparatorları bile tanımamış ayrıcalıklar verdi.
- Ermeni Patrikliği, Fener Rum Patrikhane'si ve Hahambaşılık'ın İstanbul'da kurulması, Osmanlı milletler sisteminin temelini oluşturdu.
- Türk İslam uygarlığında farklı unsurlara karşı hoşgörü göstermek kadim bir gelenekti.
- 23:57Fatih'in Fethleri
- Fatih, 30 yıl süren saltanatında iki imparatorluk, on dört devlet ve iki yüz şehir fethetti.
- 1459'da Sırbistan, 1462'de Trabzon İmparatorluğu, 1464'te Kırım ve 1475'te Otranto ele geçirildi.
- Fatih, 30 sene içinde 25 seferi bizzat idare etti ve topraklarını 900.000 km²'den 2.214.000 km²'ye çıkardı.
- 25:34Fatih'in Bilim ve Sanat Politikası
- Fatih Sultan Mehmet döneminde İstanbul, doğudan ve batıdan gelen bilim ve sanat adamlarıyla bir bilim merkezi haline geldi.
- Bilime büyük önem veren Fatih, yabancı ülkelerdeki büyük bilginleri İstanbul'a getirdi, örneğin astronomi bilgini Ali Kuşçu.
- Fatih Sultan Mehmet, klasik manada Osmanlı Devleti'nin idari kurucusu olarak kabul edilir.
- 26:18Fatih'in Devlet Düzeni
- Fatih Kanunnamesi ile gelenekleri yazılı hale getirdi ve bu kanunname sonraki dönemde de yürürlükte kaldı.
- Divan'ın idaresini sadrazamlara bırakarak işleri kafes arkasından takip etmeye başladı.
- Fatih, eski mütevazı Osmanlı hükümdarı profilini hakim-i mutlak bir hükümdara dönüştürdü ve "Halifullahu fil Arz" (Yeryüzünde Tanrı'nın temsilcisi) olarak algılandı.
- 27:40Fatih'in Ölümü ve Mirası
- Fatih Sultan Mehmet 1481'de Gebze'de hünkar çayırında 49 yaşında öldü, damla hastalığından öldüğü sanılmakla birlikte zehirlendiği de iddia edilir.
- Cenazesi kendi yaptırdığı Fatih Camii'ndeki türbeye defnedildi.
- Fatih Sultan Mehmet, bir şehrin kaderini değiştirdi, bir devleti imparatorluk haline getirdi ve tarihi değiştiren bir yüz olarak insanlığın hafızasına kazındı.