Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir sunucu ve Sadettin Ökten adlı konuk arasında geçen, Eyüp Sultan semtini tanıtan bir röportaj formatındadır. Programda ayrıca Refik Talat Bey'in hicaz saz semaisi de yer almaktadır.
- Video, Eyüp Sultan'ın tarihsel kökenlerinden başlayarak, Hz. Halid el-Ensari'nin burada vefat etmesi, Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethetmesi sırasında kabrinin keşfedilmesi ve semtin İslam dünyasında mukaddes bir makam haline gelmesi anlatılmaktadır. Program, Eyüp Sultan'ın mimari özellikleri, mezarları, özellikle 1234 tarihli Çelebi Mehmet Reşit Efendi'nin kabri ve semtin manevi önemini ele almaktadır.
- Videoda ayrıca Eyüp Sultan'ın 19. asır öncesinde entelektüel, şair ve sanatkarların yaşadığı seçkin bir semt olduğu, 1950'lere kadar kendini muhafaza ettiği ancak sonrasında sanayiye girmesiyle değiştiği belirtilmektedir. Bahariye Mevlevihanesi'nin tarihi, Eyüp Camii'nde geçirdiği Kadir gecesi deneyimleri ve Eyüp'teki kabirlerin önemi gibi konular da programda yer almaktadır.
- 00:33Eyüp Sultan'ın Tarihi ve Önemi
- Eyüp Sultan, İstanbul'un en eski, mühim ve şerefli semtlerinden biridir ve "Sur içi Nefsi İstanbul" olarak anılır.
- Eyüp Sultan'da doğanlar "Eyyubi" olarak vasıflandırılır, Galata'da doğanlar ise "Galata'lılar", Üsküdar'da doğanlar ise "Üsküdarlılar" olarak adlandırılır.
- Eyüp Sultan, 600'lü yıllarda Doğu Roma İmparatorluğu devrinde Arapların İstanbul'u fethetmek için geldiği ve şehitlerle İslami bir vasıf kazanmış bir semttir.
- 02:00Hz. Halid el-Ensari'nin Hikayesi
- Eyüp Sultan'ın adını veren Hz. Halid el-Ensari, ihtiyar yaşında Konstantiniyye'nin fethi için gelmiş, burada rahatsızlanıp vefat etmiştir.
- Hz. Halid, vefat ederken "Beni alınız, olabildiğince sura en yakın yere kadar götürün" demiştir.
- Bu hadiseye göre, İstanbul kuşatmalarında vefat eden bir zatın sura en yakın yere defnedilmesi bir gelenek haline gelmiştir.
- 03:03Eyüp Sultan'ın Kutsal Yeri
- Hz. Halid'in vefatından sonra Eyüp Sultan, sur dışında bir mukaddes makam haline gelmiştir.
- Bizans ve Kayseri, bu mukaddes makamı kaldırmak istemiş, ancak Abbasi halifesi "Benim ülkemde birçok kilise var ve onlar rahat dini ibadeti yerine getiriyorlar" diyerek karşı çıkmıştır.
- Zamanla Eyüp Sultan, Hıristiyanların da mukaddes bir makamı haline gelmiş, insanlar burada cila ediyor, feyz alıyor ve ferah buluyorlardı.
- 04:16Eyüp Sultan'ın Müziksel Mirası
- Eyüp Sultan'ın hadisesi 600'lü yıllarda başlamış, yaklaşık 800 sene bir makam olarak devam etmiştir.
- Klasik müziğin son rükünlerinden Zekai Dede, Eyüp Sultan'ı daima muhafaza etmiş ve onunla iftiha etmiş bir büyük bestekar ve musikişinasdır.
- Zekai Dede'nin hicazkar eseri "Bülbül gibi pür oldu cihannamelerinde" icra edilmiştir.
- 08:48Klasik Müzikin Son Akisleri
- Zekai Dede, İsmail Dede'nin son akislerinden ve Tanburi Ali Efendi ile beraber klasik müziğin münteha noktasıdır.
- Zekeriya Dede ve Tanburi Ali Efendi, İsmail Dede'nin tekrarı değil, hürriyetleri ve şahsiyetleri vardır.
- Her ikisi de Türk musikisini adeta 20. asır hazırlayan bir yapı içindeler ve ondan sonra Tanburi Cemil Bey, Zeki Arif Bey, Ziya Bey, Mün Nurettin Bey gibi isimler devam etmiştir.
- 09:28Eyüp Sultan'ın İstanbul'daki Yeri
- İstanbul'da Eyüp'te oturmak kolay değildir çünkü orası bir mukaddes beldedir ve normal insanların olağan yaptığı ahval orada olursa Hz. Halid müteessir olabilir.
- Konuşmacı çocuk yaşından itibaren her sene en az bir defa Eyüp Sultan ziyareti yapardı, bazen Galata Köprüsü üzerinden Haliç vapurları ile, bazen de Eminönü'nden dar eski yollardan Eyüp'e giderdi.
- Eyüp Sultan'da türbe ziyareti yapıldıktan sonra çocuklar halka ve oyuncak alırdı, sünnet merasiminden önce mutlaka Eyüp Sultan'a götürülürdü ve orada dua edilirdi.
- 13:59Eyüp Sultan'ın Günümüzdeki Durumu
- Konuşmacı, Eyüp'te bir anket yaparak 50 kişiyle 1,5 ila 2 saat süren mülakatlar zinciri yapmış ve bu mülakatların neşrettiği yerde farklı insanlar hep aynı şeyleri istediklerini görmüştür.
- Eyüp Sultan, problemlerinin çözülmesi için insanlar için bir ilticagah haline gelmiştir.
- 1950 öncesini kastedildiğinde, İstanbul'un örselenmediği veya çok az örselendiği zamanlarda Eyüp bir seçkinler semti olmuş, entelektüel, münevverler, şairler, sanatkarlar ve mistik insanlar orada oturuyordu.
- 15:34Haliç Medeniyeti ve Eyüp Sultan'ın Değişimi
- Haliç medeniyeti, yalıları ile pırıl pırıl, tertemiz bir haliç ve kenarında yalılarla süslenmiş bir ortamdı.
- 1900'lerin başında doğmuş dayıları, 8-10 yaşındayken evden kaçıp Haliç'te yüzerlermiş ve dibi görünürdü.
- Sanayiye gelince Haliç kelimenin tam manasıyla berhava olmuş, önce mezbaha sonra fabrikalar yapılmış ve Eyüp Sultan 1940'lara kadar kendini muhafaza etmiş, ondan sonra bir başka biçime kaybolmuştur.
- 16:53Mezarlıkların Önemi
- Eyüp Sultan'da çok mühim bir hazire bulunmaktadır.
- Mezarlıklarımız sosyolojik, tarih, edebiyat, estetik ve mistik olarak çok mühim bilgi ve duygu kaynağıdır.
- İstanbul'un büyük külliyeleri olan Süleymaniye haziresi, Ayasofya haziresi ve Üsküdar tarafındaki Karacaahmet Sultan haziresi gibi yerler de mühim yerlerdir.
- 17:59Eyüp Sultan'ın Tarihi ve Mezarları
- Eyüp Sultan'ın tarihi akışında dönem dönem devlet adamları, sanatkarlar ve seyfiyeden, kalemiyeden insanlar bulunmaktadır.
- Mezarlıklarımız şehrin içinde yer almakta ve Yahya Kemal'in "ölülerimizle yaşarız" sözüyle ifade edilmektedir.
- Hazireler duvarın arkasında bulunmakta, parmaklıkla açıklıklar sayesinde içeriyi görebiliyor ve taşları okuyarak kime ait olduğunu anlayabiliyoruz.
- 18:50Hacı Arif Bey ve Eyüp Sultan
- Hacı Arif Bey, Eyüp'te doğmuş ve büyümüş, İstanbul'un başka semtlerinde oturmuş ancak Eyüp'ünü muhafaza etmiştir.
- Hacı Arif Bey'in hicaz makamında "Sade eyledi bu gönlümü" adlı eseri seyircilerimize takdim edilmiştir.
- 23:19Eyüp Sultan'ın Makberi ve Fatih'in Fethi
- Eyüp Sultan'ın makberi kayıp olup, onu keşf etmek Akşemseddin Hazretlerine düşmüştür.
- Fatih'in hocası olan Akşemseddin, Eyüp Sultan'ın kabrini bulmak için çadırında murakabede yapmıştır.
- Akşemseddin, secde ettiği yerde kazılmasını söylemiş ve oradan "Haza kabri Eyyub" yazısıyla bir taş çıkmıştır.
- 29 Mayıs Salı sabahı İstanbul fetih müyeser olmuştur.
- 25:53Eyüp Sultan Camii ve Hazireleri
- Fatih, fetihten sonra Eyüp Sultan'a bir cami yaptırmış ve caminin etrafında hazireler başlamıştır.
- Hazirelerde zaman içinde define üstüne yapılarak kabirler kaybolmuş, üstüne yenisi gelmiştir.
- 18. ve 19. asır kabirleri daha çok görülmektedir ve bunların içinde 1234 tarihli Çelebi Mehmet Reşit Efendi'nin kabir taşı bulunmaktadır.
- Bu kabir taşı, Osmanlı bürokratı Çelebi Mehmet Reşit Efendi'nin devrin deha mertebesindeki hattatı Rakım Efendi tarafından yazılmıştır.
- 28:16Eyüp Sultan Camii'nin Tarihi
- Eyüp Sultan Camii'nin barok çizgileri görülmektedir ve her padişahtan tamir görmüştür.
- 1766 Zelzesinde cami çok harap olmuş ve tamirle geçiştirmeye çalışılmıştır.
- Sultan III. Selim zamanında cami tamamen yıkılmış ve 1815 Hicri tarihinde (yaklaşık 1800) batı tarzı üslubuna göre yeniden inşa edilmiştir.
- 1960'lara doğru Adnan Bey'in Eyüp Sultan'a dikkat edilmesiyle büyük bir tamir geçirmiş, kubbe yazısı yenilenmiş ve kuşak yazısı temizlenmiştir.
- 30:00Caminin Dış Avlusu ve Ziyaret Usulleri
- Caminin dış avlusunda gelişigüzel kaldırımlar yapılmış ve ortada enerjik bir havuz bulunmaktadır.
- Yaya yolundan yaklaşırken dükkanlardan yükselen yeşil pop ve insanların bağırmaları, ruhani havayı bozmaktadır.
- Türbe ziyareti bir eğitim meselesi ve zarafettir; türbeye arkamızı dönmemek ve en azından üç adım geri gitmek gerekir.
- 37:03Refik Talat Bey'in Hicaz Saz Semaisi
- Refik Talat Bey'in hicaz saz semaisi, klasik Türk müziğinin güzelliklerini aksettirirken, yeni bir ufuk açan bir eserdir.
- Zekai Dede de benzer bir hava sergiler; İsmail Dede'nin muhakkibidir ve onu devam ettirirken, çağına ve istikbali bir şeyler söyler.
- Refik Talat Bey, Eyyubi Zekayı ekolünün saz musikisindeki bir devamı olarak adlandırılabilir.
- 38:07Eyüp Sultan'daki Müzik Geleneği
- Eyüp Sultan'da ciddi bir müzik geleneği vardır ve bunlardan biri Bahariye Mevlevihanesi'dir.
- Mevlevihane Beşiktaş'tan başlayıp, Çırağan Sarayı, Maçka ve sonunda Eyüp Sultan kenarına gelmiştir.
- Dergahın eski ahşap konstrüksiyonu tekrar ihyaya başlanmış ve kayıkhanesi olan bir yapıda piyano da bulunmaktadır.
- 39:36Eyüp Camii Haremindeki Kadir Gecesi
- Konuşmacı, Kadir gecesi Eyüp Camii hareminde ve avlusunda yassıdan teravihden sonra sabaha kadar kalmıştır.
- İnsanların her semtten, sosyal tabakadan ve meslekten Eyüp Sultan edebine uymak noktasındaki hassasiyetini görmüştür.
- Sabah güneş doğarken türbenin önünde güzel bir dua edilmiş ve bu deneyim konuşmacının hayatında nadir gördüğü bir hadisedir.
- 42:55Eyüp Sultan'ın Tarihi ve Kültürel Önemi
- İstanbul eskiden bugünkü gibi kebap şehri değildi, kebap yemek için Eyüp Sultan'a gidilirdi.
- Eyüp'ün kaymağı da meşhurdur ve İstanbul'un kaymağı Eyüp'ten gelir.
- Eyüp'ten karşıya Sütlüce'ye sandallarla geçilirdi, bu sandallar eski kayıklardır ve Haliç'te kullanılabilmektedir.