Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Osmanlı İmparatorluğu'nun önemli seyyahlarından Evliya Çelebi'nin hayatını ve eserlerini anlatan bir belgeseldir. Asıl adı Derviş Mehmet Zilli olan Evliya Çelebi, 1611 yılında İstanbul'da doğmuş ve 50 yıl boyunca dünyanın dört bir yanını dolaşmıştır.
- Video, Evliya Çelebi'nin seyahat tutkusuyla dolu hayatını, Osmanlı İmparatorluğu'nun 17. yüzyılda yaşadığı zorlu dönemin içinde yaşadığı deneyimleri ve on ciltlik "Seyahatname" adlı eserini anlatmaktadır. Seyahatnamede İstanbul, Bursa, Kırım, Erzurum, Şam, Rumeli, Avusturya, Arnavutluk gibi bölgelerin tarihi, coğrafyası, iklimi, tabiatı, sanat eserleri, insanları, giyim kuşamı, dilleri, inançları ve gelenekleri detaylı bir şekilde aktarılmaktadır.
- Videoda ayrıca Evliya Çelebi'nin 19 yaşında başladığı seyahatlerini 80 yaşında Mısır'da noktaladığı, UNESCO'nun 2011 yılını onu anma yılı ilan ettiği ve seyahatnamesinin Osmanlı İmparatorluğu'nun komşu ülkeleriyle ilişkilerini yansıttığı, insan başarılarını anlattığı ve edebiyatımızın gezi türünden ilk ve en büyük eseri olduğu bilgileri de paylaşılmaktadır.
- 01:33Evliya Çelebi'nin Seyahatleri
- Batılı seyyahlar Osmanlı'yı uzaktan anlatırken, Evliya Çelebi bu toprağın çocuğu olarak Osmanlı topraklarını ve komşularını anlatacak.
- Evliya Çelebi imparatorluk coğrafyasını adım adım dolaşarak, farklı kültürlerle tanıştı ve kendi gözlemlerini kaydetti.
- Evliya Çelebi, dünyayı ve farklı kültürleri anlamaya ve anlatmaya çalışan ilk seyyahımızdır.
- 03:52Evliya Çelebi'nin Seyahatname'si
- Seyahatname'de gezdiği yerlerin tarihi, coğrafyası, iklimi, sanat eserleri, insanları ve günlük hayatları zengin bir şekilde anlatılmıştır.
- Seyahat tutkusuyla elli yıl boyunca dünyanın dört bir yanını dolaşan Evliya Çelebi, savaşlara katılmış ve sultanın sözlerini taşımıştır.
- 17. yüzyılda Osmanlı, siyasi, askeri, iktisadi ve kültürel büyümeyle bir imparatorluk yaratırken, Avrupa da sanayide ve sanatta yeniden doğuşu yaşıyordu.
- 07:14Evliya Çelebi'nin Hayatı
- Asıl adı Derviş Mehmet Zilli olan Evliya Çelebi, 1611 yılında İstanbul Unkapanı'nda doğdu ve babası sarayda kuyumcu başıydı.
- İlk öğrenimini özel olarak gördükten sonra medresede okudu, babasından tehib, hat ve nakış öğrendi, Kur'an'ı ezberleyerek hafız oldu ve Enderun'a alındı.
- Bir rüyada Hz. Muhammed'in kendisine "seyahat ya Resulullah" diyerek gezme imkanı verdiğini gördüğünü yazmıştır.
- 09:46İstanbul ve İlk Seyahatleri
- İstanbul'un camilerini, türbelerini, kahvehanelerini ve divanlarını dolaşan Evliya Çelebi, gördüklerini defterine yazmaya başlamıştır.
- Topkapı Sarayı'na "ferhat gibi usta öyle yeni bir saray yapmıştır ki, Adem devrinden beri dünyanın mimar ve mühendisleri öyle gönül açıcı bir saray yapmamışlardır" diyerek övünmüştür.
- Ayasofya'yı "Istanbul kalesi'nin doğu tarafı, Sarayburnu denizi'ne bin adım uzaklıkta yüksek bir tepe üzere göklere baş çekmiş yüksek bir kubbedir" şeklinde betimlemiştir.
- 11:46Uzun Seyahatleri
- 1640'larda Bursa, İzmit ve Trabzon'u gezdi, 1645'te Kırım'a Bahadır Giray'ın yanına gitti.
- 1646'da Erzurum Beylerbeyi Defterzade Mehmet Paşa'nın muhasibi oldu ve Doğu illerini, Azerbaycan'ın ve Gürcistan'ın kimi bölgelerini gezdi.
- 1648'de İstanbul'a döndükten sonra Mustafa Paşa'nın yanında Şam'a gitti ve üç yıl bölgeyi gezdi.
- 13:38Seyahatname'nin Özellikleri
- Seyahatname, gezilen yerlerdeki toplumların yaşamlarını yansıtan gözlemlerle dolu olup, araştırmacılara yeni bakış açıları sağlamaktadır.
- Evliya Çelebi, divan edebiyatının ağdalı düzyazısına bağlı kalmayıp günlük konuşma diline yakın, kolay söylenip yazılan bir dil kullanmıştır.
- Seyahatname'de zaman kurgusu başarısını kazanmış, geçmişle geleceği, şimdiki zamanda geçmişi harmanlamıştır.
- 16:20Seyahatname'deki İçerikler
- Seyahatname'de öyküler, Türküler, halk şiirleri, masallar, maniler, ağız ayrılıkları, halk oyunları, giyim kuşam, düğün, eğlence, inançlar ve toplumsal davranışlar anlatılmaktadır.
- Evliya Çelebi, insanların yaşadığı evleri, camileri, mescitleri, çeşmeleri, hanları, sarayları, konakları, hamamları, kiliseleri, manastırları, kuleleri, kaleleri, surları ve yolları detaylarıyla anlatmıştır.
- Seyahatname, farklı yörelerdeki insanların yaşamlarına, davranışlarına, tarımla ilgili çalışmalarından süs takılarını, çalgılarına dek her ayrıntıyı detaylarıyla anlatır.
- 19:07Evliya Çelebi'nin Şifahane Anlatımı
- Evliya Çelebi, Edirne'deki Şifahane'de hastaların iyileştirilmesinde müzik kullanımını anlatır.
- Beyazıt Veli Hazretleri vakıfnamesinde hastalara on adet hanende ve sazende tayin edilmiş, haftada üç kere hastalara ve delillere musiki fasıl ederler.
- Müzik ilminde neva, rast, dugah, segah, çargah, sunak makamları hastalara mahsustur ve zengule makamıyla buselik makamında rast karar kılsa insana hayat verir.
- 20:31Şifahane'deki Diğer Tedavi Yöntemleri
- Evliya Çelebi, Şifahane'de güzel kokuların da hasta ruhlar üzerinde olumlu etkisi olduğunu belirtir.
- Bahar mevsiminde çiçek kısmından sim ve zerrin, deveboynu, müşki, yasemin, gül, nesrin, şebboy, karanfil, reyhan, lale, sümbül gibi çiçekler hastalara verilerek güzel kokularıyla hastalar iyileştirilir.
- Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde ilahi kelimesi bestelenmiş dini tasavvufi şiir anlamıyla ilk olarak kullanılmıştır.
- 21:34Seyahatname'nin Önemi
- Evliya Çelebi'nin telif ettiği on bin sahifelik Seyahatname, emsalsiz bir tarih ve coğrafya eseri olarak dünya ilim aleminde yer almıştır.
- Edebiyatımızın gezi türünden ilk ve en büyük eseridir, dünya seyahat edebiyatında bu kadar geniş bir sahayı ihtiva eden ikinci bir eser yoktur.
- Seyahatname, İstanbul kütüphanelerinde beş ayrı yazma nüshası bulunmaktadır.
- 22:35Evliya Çelebi'nin Kişiliği ve Gezileri
- Evliya Çelebi, 19 yaşında başladığı seyahatlerini 80 yaşında Mısır'da noktaladı.
- Tasavvuf erbabı, farklı milletleri ve tarihleri bilen bir aydın, nazik bir çelebi, cesur bir asker, siyaset ve diplomasiyi kullanan bir devlet adamıydı.
- Tarihin en önemli eserlerinden birine imza atan bir edebiyatçı olan Evliya Çelebi, 400. doğum yılına denk gelen 2011 yılı UNESCO tarafından onu anma yılı ilan edilmiştir.